КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек видеоконференц мардэм тету хэтащ Урысей Федерацэм и Президентым и полномочнэ лIыкIуэу Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ щIыналъэм щыIэм деж щылажьэ советым иригъэкIуэкIа зэIущIэм. Абы щыхэплъащ хьэрычэт IэнатIэ мыинымрэ курытымрэ щIыналъэм зыщегъэужьыным, щIалэгъуалэ политикэм и унэтIыныгъэ нэхъыщхьэхэр гъэзэщIа хъуным, къэзакъ жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм я лэжьыгъэм ехьэлIа Iуэхухэм.
ЗэIущIэр къыщызэIуихым Чайкэ Юрий къыхигъэщащ хьэрычэт IэнатIэ мыинымрэ курытымрэ зегъэужьыным ди зэманым лъэпкъ экономикэм дежкIэ мыхьэнэшхуэ зэриIэр. Ар къызыхэкIри экономикэм а и къудамэм цIыхухэр IэнатIэкIэ къызэгъэпэщын и лъэныкъуэкIэ щыIэ гугъуехьхэр зэригъэмащIэрщ, абы хэт IуэхущIапIэхэр зэхьэзэхуэурэ цIыхухэр махуэ къэс зыхуей хъу ерыскъыпхъэхэр, хьэпшыпхэр къыщIагъэкI, Iуэхутхьэбзэ зэмылIэужьыгъэхэр ящIэ, хамэ къэралхэм щащэхэми хагъахъуэ.
«Хьэрычэт IуэхущIапIэ мыинрэ курыту щыIэхэр щатха Реестрым къызэригъэлъагъуэмкIэ, Кавказ Ищхъэрэм Федеральнэ щIыналъэм апхуэдэу нобэм ирихьэлIэу мини 195-рэ щыIэщ. Апхуэдэу щытми, статистикэм къитхэр зэпэплъытмэ, федеральнэ округхэм я деж КИФЩI-м абыкIэ и Iуэху щыщIагъуэкъым - хьэрычэт IуэхущIапIэ мыинрэ курыту щатхар нэхъ мащIэ дыдэщ. Апхуэдэу зэрыщытым и зэран къокI щIыналъэхэм я экономикэхэм. Абы къалэну къегъэув хьэрычэтыщIэхэм IуэхущIапIэхэр зэрагъэлажьэр къэралым итхыным тегъэгушхуэным хуэунэтIа щытыкIэхэр бизнес IэнатIэм къыщызэгъэпэщыныр», - къыхигъэщащ Чайкэ Юрий.
Зыуэ щыт реестрым къызэритымкIэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым мы илъэсым и пэщIэдзэм ирихьэлIэу хьэрычэт IуэхущIапIэ мыинрэ курыту 17.860-рэ щагъэлажьэ. Абыхэм мылъкукIэ зыщIагъакъуэ «КъБР-м и шэсыпIэ фонд» НКО-мрэ «КъБР-м щылажьэ хьэрычэт IуэхущIапIэ мыинхэмрэ курытхэмрэ щIыхуэхэр етынымкIэ фонд» НМК-мрэ. 2020 гъэм къриубыдэу шэсыпIэ фондым IуэхущIапIэхэм щIыхуэу 109-рэ яритащ, псори зэхэту сом мелуан 237,3-рэ хъууэ. А фондыр шэс ихьэу хьэрычэтыщIэхэм щIыхуэ ятыным теухуа зэгурыIуэныгъэу зэращIылIам сом мелард 1,2-рэ хуозэ.
2020 гъэм кърикIуахэр щызэхалъхьэжым, Урысейм Экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и министерствэм къилъытащ республикэм и ШэсыпIэ фондым лэжьыгъэфI иригъэкIуэкIауэ икIи ар къэралыр кризисым щыхэт лъэхъэнэм нэхъыфIу зыкъэзыгъэлъэгъуахэм яхибжащ.
КъБР-м щылажьэ хьэрычэт IуэхущIапIэ мыинхэмрэ курытхэмрэ щIыхуэхэр етынымкIэ фондым 2020 гъэм апхуэдэ лэжьыгъэ езыгъэкIуэкIхэм щIыхуэ мыину 177-рэ яритащ, псори зэхэту сом мелуан 348,7-рэ хъууэ.
ЗэIущIэм зыщыхэплъэну яубзыхуахэм ящыщ Iуэхухэм я къыкIэлъыкIуэм и гугъу щищIым, Чайкэ Юрий къыхигъэщхьэхукIащ, УФ-м и Президент Путин Владимири мызэ-мытIу къызэрыхигъэщауи, урысей къэралыгъуэмрэ жылагъуэмрэ зегъэужьынымкIэ щIалэгъуалэм ядэлэжьэным, абыхэм я мурадхэр зрагъэхъулIэн папщIэ зэхуэдэ Iэмалхэр яIэным мыхьэнэшхуэ зэриIэр. Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ щIыналъэм зыхуэгъэхьэзырын щыщIадзащ щIалэгъуалэм я «Мэшыкъуэ-2021» зэхуэсыр егъэкIуэкIыным.
- Зэи къэмыхъуауэ, зэхуэсым и дирекцэр зэхьэзэхуэм къыщыхахынущ, а Iуэхум нэфI-ней, нэкIэнащхьагъэ хамылъхьэн папщIэ, - жиIащ къэралым и УнафэщIым и лIыкIуэу щIыналъэм щыIэм.
Апхуэдэуи пащэ КИФЩI-м щыщ щIалэгъуалэу унафэщI къулыкъу дзыхь зыхуэпщI хъунухэр, абы пэлъэщынухэр къыхэхыным хуэгъэза лэжьыгъэхэми. «Кавказым и къэкIуэнур» унафэщI ныбжьыщIэхэм я щIыналъэзэхуаку клуб» зыфIаща щIэныгъэ проектым и япэ Iыхьэм цIыху 420-рэ хэтащ. КИФЩI-м хыхьэ щIыналъэ псоми къыщызэрагъэпэщащ «Кавказым и къэкIуэнур» клубым и къудамэхэр.
Советым и зэIущIэм апхуэдэуи щыхэплъащ къэзакъ зэгухьэныгъэхэм зегъэужьыным хуэгъэза зи чэзу Iуэхухэм.
«Лэжьыгъэшхуэ, мыхьэнэшхуэ зиIэ къытпэщытщ абы и лъэныкъуэкIэ. Абы и къалэн нэхъыщхьэр къэзакъ зэгухьэныгъэхэр къэрал унафэр зегъэкIуэным, къэрал къулыкъур ехьэкIыным хэгъэзэгъэнырщ, къэзакъхэм я щIэблэр хэкупсэу, дзэ къулыкъум хуэхьэзыру, хабзэ дахэ яхэлъу къэгъэтэджынращ, Урысей Федерацэм и къэрал щIалэгъуалэ политикэр пхыгъэкIыным хуэунэтIа лэжьыгъэм къэзакъ щIалэгъуалэ зэгухьэныгъэхэр къыхэшэнырщ», - къыхигъэщащ полномочнэ лIыкIуэм.
Чайкэ Юрий зэIущIэм и кIэухым хэIущIыIу ищIащ УФ-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм коронавирусым пэщIэтыф мастэр цIыхухэм яхэлъхьэным теухуауэ къита бжыгъэхэр: Урысейм вакцинэр зыщыхалъхьэн хуейуэ ягъэувам и процент 16,5-м ар хаIуащ. Округым хыхьэ щIыналъэхэм а бжыгъэр щызэхуэдэкъым. Къапщтэмэ, Ставрополь крайм ар процент 14,5-рэ щыхъумэ, Дагъыстэн Республикэм проценти 4,7-м щынэблагъэу аращ.
Езыхэр зыхуей вакцинэр къыхахынымкIэ цIыхухэм Iэмал яIэн папщIэ округым хыхьэ щIыналъэхэм мыгувэу къаIэрыхьэнущ «Эпивак Корона» мастэр. Нэхъыбэу къыщIагъэкIыу хуежьэмэ, къашэнущ «КовиВак» мастэ лIэужьыгъуэщIэм хуэдэхэри.
«Гулъытэ нэхъыбэ хуэщIын хуейщ мастэр зыхегъэлъхьэным мыхьэнэшхуэ зэриIэр цIыхухэм ягурыгъэIуэным, хъыбарегъащIэ IуэхущIапIэхэр, социальнэ сетхэр, нэгъуэщI Iэмалхэр къэгъэсэбэпауэ хэIущIыIу щIыпхъэщ ди къэралым къыщыщIагъэкI вакцинэр зэрышынагъуэншэр, ар сэбэп зэрыхъур икIи мастэр щызыхрагъалъхьэ хъуну зэманыр, щIыпIэхэр яхуэгъэлъэгъуапхъэщ», - апхуэдэ къалэнхэр къигъэуващ полномочнэ лIыкIуэм.
