Адэхэми мылъку щхьэхуэ иратыныр яхузэфIэкIыну?
УФ-м и Жылагъуэ палатэм иджыблагъэ къыщыхалъхьа жэрдэмыр гунэс ящыхъуащ абы и хъыбар зэхэзыха псоми. «Анэм и мылъку» фIэщыгъэм щIэту ят мылъкум хуэдэ адэхэми яхуэгъэувыным щытепсэлъыхьащ иджыблагъэ палатэм.
Абы теухуа документыр зэхэзылъхьахэм ящыщ, Жылагъуэ палатэм Унагъуэм, анагъэмрэ сабиигъуэм дэIыгъыным теухуа и комиссэм и унафэщI Рыбальченкэ Сергей зэрыжиIэмкIэ, бын куэд зиIэ унагъуэхэм адэм и мылъкури щIэгъэкъуэнышхуэ яхуэхъунут, я жэрдэмыр къэрал къулыкъущIапIэхэм щыпхыкIрэ, а Iуэхум мылъку хухахамэ. Проектым къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, а ахъшэр зратынур ещанэ сабий е нэхъыбэ къызыхэхъуа унагъуэхэрщ, абы щыгъуэми адэ-анэхэри зэбгъэдэсу, нэчыхьи яIэу, я бынхэри зэдапIыжу щытын хуейщ. Адэм и мылъкур анэм ейм и пIэкIэ ятыну аракъым, атIэ ари щхьэхуэу ягъэувыну я мурадщ. И сом бжыгъэкIэ ар анэм и мылъкум хуэдиз хъууэ щытынри нэхъ яфIэтэмэмщ.
Проектыр япэщIыкIэ КъуэкIыпIэ Жыжьэм, Калининград областым, Севастополрэ Кърымымрэ щыхапщэныр нэхъ тэмэму къалъытэ, а щIыналъэхэм сабийуэ къыщалъхур зэрыщынэхъ мащIэм тращIыхьу. Проектым зэритымкIэ, ужькIэ абы УФ-м и адрей щIыналъэхэри къызэщIрагъэубыдэнущ. Ар къыхэзылъхьахэм жаIэ, а Iуэхур къыдаIыгъамэ, цIыху нэхъыбэ къэралым къыщалъхуным хуэгъэза лъэпкъ проектым щыубзыхуахэр 2024 гъэм ирихьэлIэу зрагъэхъулIэфынымкIэ ар шэсыпIэ хъуну. IэщIагъэлIхэм къызэрабжамкIэ, адэ мылъкур зэкIэ къагъэлъэгъуа щIыналъэхэм щыхэпщэным илъэситхум къриубыдэу текIуэдэнущ бюджет ахъшэу сом триллионым щIигъу.
Мы хъыбарыр зэхэзыхахэр абы я гуапэу къыпэджэжащ. Ар икIи гурыIуэгъуэщ - къэралым щымащIэкъым сабиищи нэхъыби щапI унагъуэшхуэхэр икIи ахэр дэIэпыкъуэгъу зэрыхуэныкъуэр гурыIуэгъуэщ.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, анэм и мылъкум теухуа программэр Урысей Федерацэм щагъэзащIэ 2007 гъэм и щIышылэм и 1-м къыщыщIэдзауэ. Мы зэманым абы пэкIуэу ират ахъшэр сом 453 026-рэ хъуащ.
Я щхьэ и зэран лъыхъуэхэр
Урысейм къыхуагъэува санкцэхэм я зэран зэкIар ди къэралым и закъуэкъым. А Iуэху мыщхьэпэм хилъэфащ Европэм и къэрал псори.
«Iуэху щащIэ Урысей» партым зэпилъытащ хэт сыт хуэдиз хэщIыныгъэ игъуэтами. А партым и унафэщIхэм ящыщ Назаров Андрей зэрыжиIамкIэ, Европэ зэгухьэныгъэм хыхьэ къэралхэм мы зэманым ирихьэлIэу хэщIыныгъэу ягъуэтащ еврэ меларди 100-м щIигъу. Абы зэрыжиIамкIэ, а санкцэхэм Iуэху хузиIэ дэтхэнэ къэралми илъэс къэс ику иту фIокIуэд еврэ меларди 7 - 8 хуэдиз. Санкцэхэм я пIалъэм зэрыпащар къэплъытэмэ, хэщIыныгъэхэр нэхъыбэж хъунущ.
УФ-м къызэреныкъуэкъу Iэмалу къагъэсэбэпами, абыкIэ езыхэм я экономикэми икъукIэ зэранышхуэ хуэхъужащ. Къэралым и мызакъуэу, цIыху щхьэхуэхэми къыхуагъэуващ санкцэхэр. Мы зэманым ирихьэлIэу урысей цIыху 200 яхэтщ апхуэдэ санкцэхэр зыхуагъэувахэм.
Нобэрэ пщэдейрэ
Мэкъуауэгъуэм и 5, бэрэжьей
♦Дыкъэзыухъуреихь щIыуэпсым и дунейпсо махуэщ
♦Урысеймрэ Къэзахъстанымрэ щагъэлъапIэ Экологым и махуэр
♦Дание пащтыхьыгъуэм и конституцэм и махуэщ
♦Бдзэжьей ещэным теухуа хабзэхэр къызэпызыудхэм ебэныным и дунейпсо махуэщ
♦1706 гъэм Москва къыщызэIуахащ дзэ сымаджэщ. Иджы ар Бурденкэ Н. Н. и цIэр зезыхьэ дзэ клиникэ госпиталь нэхъыщхьэрщ.
♦1718 гъэм Пётр Езанэм къыдигъэкIащ Санкт-Петербург и генерал-полимейстер къулыкъур гъэувыным теухуа унафэ. А махуэр Урысейм и полицэр къыщызэрагъэпэща махуэу къалъытэ.
♦1881 гъэм хирургхэм я урысей зэгухьэныгъэр къызэрагъэпэщащ.
♦1945 гъэм Берлин Iэ щытрадзащ Германиер зэрыхагъэщIамкIэ икIи СССР-м, США-м, Инджылызым, Франджым я правительствэхэм Германием и власть нэхъыщхьэм и къалэнхэр зэрагъэзэщIэнум теухуа декларацэм. А къэралхэм я дзэзешэхэу Жуков Георгий, Эйзенхауэр Дуайт, Монтгомери Бернард, Латр де Тассиньи сымэщ абы зи Iэ щIэлъыр.
♦1954 гъэм Москва Эстрадэм и театр къыщызэIуахащ.
♦1967 гъэм КъуэкIыпIэ Гъунэгъум щыщIидзащ хьэрып-израиль зауэм. Ар тхыдэм хыхьащ Махуих зауэ цIэр иIэу - Израилыр Мысырым, Иорданием, Сирием ятеуат.
♦1981 гъэм США-м узыфэхэм якIэлъыплъынымкIэ и центрым и щIэныгъэлIхэм узыфэщIэ - СПИД зыфIащар - къахутащ.
♦2006 гъэм Сербиер къэрал щхьэхуэ хъуащ. Сербиемрэ Черногориемрэ зэрызэхэкIар хэIущIыIу ящIащ.
♦1898 гъэм къалъхуащ Испанием щыщ усакIуэ, драматург Гарсиа Лоркэ Федерикэ.
♦1926 гъэм къалъхуащ журналист, тхакIуэ, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Бекъан Чыланий.
♦1930 гъэм къалъхуащ адыгей усакIуэ Хъунэгу Нурет.
♦1939 гъэм къалъхуащ УФ-м щIыхь зиIэ и мелиоратор Мамхэгъ Алексей.
♦1941 гъэм къалъхуащ Польшэм щыщ актрисэ цIэрыIуэ, ди къэралым щытраха фильм куэдми щыджэгуа Брыльскэ Барбарэ.
♦1943 гъэм къалъхуащ КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ, публицист Бещтокъуэ Хьэбас.
♦1949 гъэм къалъхуащ радиожурналист Къудей Лидэ.
♦1951 гъэм къалъхуащ Урысей тхакIуэ, философ, МКъУ-м и профессор, телевиденэм «ЩIалэ, пщащэ Iущ цIыкIухэр» нэтын цIэрыIуэр щезыгъэкIуэкI Вяземский Юрий.
♦1950 гъэм къалъхуащ псым зэдэууэ есын спорт лIэужьыгъуэмкIэ тренер, УФ-м ЛэжьыгъэмкIэ и ЛIыхъужь Покровская Татьянэ.
♦1960 гъэм къалъхуащ шэрджэс еджагъэшхуэ, мэкъумэш щIэныгъэхэм я доктор Мамбэт Мурадин.
♦1967 гъэм къалъхуащ экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъМУ-м и профессор ФиIэпщэ Владимир.
♦1967 гъэм къалъхуащ теленэтынхэр езыгъэкIуэкI, «Япэ каналым» сабийхэм папщIэ, апхуэдэуи нэгузыужь нэтынхэр зыгъэхьэзыр и IэнатIэм и унафэщI Пельш Валдис.
♦1998 гъэм къалъхуащ урысей фигуристкэ, Олимп Джэгухэм я чемпионкэ Липницкая Юлие.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 24 - 25-рэ, жэщым градус 18 - 20 щыхъунущ.
Мэкъуауэгъуэм и 6, махуэку
♦Урысыбзэм и махуэщ. Ар ООН-м Жылагъуэ хъыбарегъащIэ IуэхущIапIэхэмкIэ и департаментым и жэрдэмкIэ ягъэуващ 2010 гъэм, УФ-м щагъэлъапIэ 2011 гъэм къыщыщIэдзауэ. Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм нэхъ къигъэсэбэп бзихым ящыщщ урысыбзэр, инджылызыбзэм, хьэрыпыбзэм, испаныбзэм, китаибзэм, франджыбзэм яхуэдэ дыдэу.
♦Пушкиным и махуэр Урысейм щагъэлъапIэ. 1799 гъэм къалъхуащ урыс усакIуэ, тхакIуэ щэджащэ Пушкин Александр.
♦Къэзахъстаным и Финанс полицэм и махуэщ
♦Швецием и Ныпым и махуэщ
♦Швейцарием лъагъуныгъэм и махуэр щагъэлъапIэ
♦Боливием егъэлъапIэ ЕгъэджакIуэм и махуэр
♦1922 гъэм цIыхубэ комиссархэм я советым и унафэкIэ къызэрагъэпэщауэ щытащ литературэмрэ тхылъ къыдэзыгъэкI IуэхущIапIэхэмрэ я управленэ нэхъыщхьэр (Главлит). Къэралым 1990 гъэхэм щекIуэкIа зэхъуэкIыныгъэхэм я зэманым зэбграутIыпщыкIыжауэ щытащ.
♦1944 гъэм етIуанэ фронтыр къызэIуахащ.
♦1945 гъэм «1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм и лъэхъэнэм и къару емыблэжу зэрылэжьам папщIэ» медалыр ягъэуващ.
♦1957 гъэм къэралым щыяпэу Москва «Детский мир» тыкуэныр къыщызэIуахащ. Сабий хьэпшыпхэр щащэ апхуэдэ тыкуэнхэр къыкIэлъыкIуэ илъэсхэм щылажьэ хъуащ СССР-м и адрей къалэшхуэхэми.
♦1992 гъэм Урысейм и Президент Ельцин Борис Iэ щIидзащ Москва къалэм и Iэтащхьэу Лужков Юрий зэригъэувым теухуа унафэм.
♦1876 гъэм къалъхуащ нэмыцэ тхакIуэ цIэрыIуэ, Нобель и саугъэтыр 1929 гъэм зрата Манн Томас.
♦1903 гъэм къалъхуащ «Спартак», «Гаянэ» балет цIэрыIуэхэр, нэгъуэщI куэди зытха ермэлы композитор, СССР-м и цIыхубэ артист, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь, Совет Союзым и Къэрал саугъэтыр зрата Хачатурян Арам.
♦1904 гъэм къалъхуащ совет актрисэ цIэрыIуэ, СССР-м и цIыхубэ артисткэ, Сталиным и цIэр зэрихьэу яту щыта саугъэтыр 1951 гъэм зыхуагъэфэща Пельтцер Татьянэ.
♦1940 гъэм къалъхуащ тхакIуэ, егъэджакIуэ, СССР-м егъэджэныгъэмкIэ и лэжьакIуэ нэхъыфI Апажэ Ахьмэд.
♦1943 гъэм къалъхуащ физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, профессор, ЩIДАА-м и академик, ГъуазджэхэмкIэ Петровскэ академием и академик, УФ-м метеорологиемкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Къалэ Хьэжбарэ.
♦1952 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик Абыдэ Мусэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 24 - 25-рэ, жэщым градус 17 - 19 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Аргъынэ кIыхьыр и жагъуэщ, шынакъ кIы гъуанэр и щIасэщ.
