ЛIэужьыгъуэ куэдыр фIагъым и шэсыпIэкъым

ЩIакхъуэ гъэжьэкIэм езым и щэху иIэжу игъащIэм къокIуэкI. Къуажэдэс унагъуэхэр къащти, хэти пщагъэр, хэти гъэшыр къагъэсэбэпырт. Псом ящхьэращи, щIакхъуэм хуэдэу гулъытэ ин зыхуащI ерыскъыхэкIхэм яхэтакъым. 
Налшык ПащIэмрэ Лермонтовымрэ я цIэхэр зезыхьэ уэрамхэм я зэхэкIыпIэм тет ерыскъыщапIэхэм ящыщ зым щIэт цIыхубзымрэ щIакхъуэр къэзышэ щIалэмрэ яку къыдэхъуа псалъэмакъым срихьэлIащ.
- Мис, дыгъуасэ къэпшар мыхъеяуэ телъщ. Нобэрейр дауэ къызэрыпIысхынур? - телъхьэпIэмкIэ и Iэр ишиящ тыкуэнтетым.
Пэжу, а тыкуэным къашэ щIакхъуэ "щхъуафэр" дакъикъэ бжыгъэм зэбграхырт, апхуэдизу IэфI щIэлъу ящIырти. Иужьрей махуэ зэкIэлъыкIуэхэми къишар ардыдэрт, ауэ зыхэпщIэу IэфIыншэт, а псом и щIыIужкIэ къущу зэпкърыщэщырт. Арат тыкуэнтетым къыхуимыдари. Совет лъэхъэнэм ящIауэ нобэм къэс къигъэсэбэпа Iэмэпсымэхэр иджырейкIэ ихъуэжауэ къыщIэкIащ щIалэм. Арат и щIакхъуэм зэуэ зыщIихъуэжар.
- Апхуэдиз илъэскIэ дыщызэдэлэжьакIэ, нэгъуэщI мыхъуми, щхьэ сэ укъызэмычэнджэщарэ? Апхуэдиз щэхуакIуэр ущIиIэр япэрей щIакхъуэ гъэжьэкIэм узэрытетыр арат. Ар къыбгурыIуапхъэтэкъэ? -  хуэухыртэкъым цIыхубзым.
- Е икIэщIыпIэкIэ узытетам утоувэж, Iэмэпсымэхэр зэпщэжам къыIыбохыжри, хьэуэ жыпIэрэ - уи хьэрычэт Iуэхур пфIэкIуэдауэ аращ, - иухащ тыкуэнтетым. Илъэси 10-м нэсауэ зэдэлажьэрт ахэр…
ЦIыхухэм щIакхъуэфIыр зыхуэдэр ямыцIыхуу, хьэмэрэ ящыгъупщэжауэ аракъым - сыткIи зыхуей хуэзэу ящIыр мащIэщ.
Я щIакхъуэ гъэжьапIэхэр яIэжу къалэхэм дэт сату щIапIэ инхэми езыхэм я тхьэв пщыкIэрэ гъэжьэкIэрэ яIэжщ, ауэ нэгъуэщI къэралыгъуэхэм я Iэмалхэрщ нэхъыбэм къагъэсэбэпыр. Абыхэм я Iэмэпсымэхэр щыбгъэувакIэ, я Iэмалхэми къапэпкIухь хъужыркъым. Аращи, дыхуей-дыхуэмейми, къэтщэхун хуей мэхъу, дызэса япэрей IэфIыр зэрыщIэмылъыжыр тщIэ пэтрэ. ИтIанэ, щхьэж зыхуейр зэхилъхьэурэ щIакхъуэхэкI лIэужьыгъуэхэр куэдыщэ хъуащ. Сыт хуэдэри къэщэхуи, унагъуэм щащIар ауэ къэгъэнауэ, зэман ипэкIэ щIакхъуэ щагъажьэу щыIа заводхэм къыщIагъэкIыу щытам и IэфIымрэ берычэтымрэ жыжьэу щIэбгъуэтэжынукъым. Апхуэдэу щIэхъуам и зы щапхъэ къэтхьынщ. Куэдым ящIэжынущ цIыхухэм яфIэгъэщIэгъуэну къежьауэ щыта щIакхъуэ зэрагъажьэ хьэку цIыкIухэр. Унагъуэ куэдым яIащ ар. Ахэр япэу ди щIыпIэхэм къихьа хамэ къэрал Iэмэпсымэхэм ящыщт. Абыхэм щхьэхуэу ящIыгъут бгъэжьэну щIакхъуэр зэрызэхэплъхьэнур къыщыгъэлъэгъуа тхылъ цIыкIу. Зы мэскъалкIэ а «рецептым» утекIакъэ - Iэмэпсымэр зэщIэувыIыкIырт, ухуеймэ щIакхъуэр ныкъуэжьэу къихыж. Ауэ щыхъукIэ, ар зэрызэхэлъхьэн хуейр, цIыхум зэрезэгъынур гурыIуэгъуейуэ, а ямыдэ фошыгъумрэ шыгъумрэ уэру хэлъут, зыщIыпIэ и деж а тIуми я пщалъэр щызэтехуэу, машинэм ар къызэрищтэну программэм хуэщIауэ. Хьэзыр хъууэ къипхыжа щIакхъуэр, пцIыр сыткIэ щхьэпэ, шхыгъуейт. А зэманым къытхуихьа Iэмалырщ иджыпсту щIакхъуэ гъэжьэныр хьэрычэт зыхуэхъуахэм я нэхъыбэм къагъэсэбэпыр.
ЩIакхъуэхэкIхэри (булкэхэр, пирожнэхэр, хьэлыгъуанэхэр) аращ. Куэдрэ урихьэлIэнукъым, абыхэм языхэзым нэхъ мыхъуми тещIыхьауэ тхьэвыр щхьэхуэу щапщ щIыпIэ. Зы Iэмалым тету а зэ зэхэпщэгъуэм ягъэхьэзырам IэфIри, шыугъэри, гуащIагъ зыщIэлъри далъхьэнурэ, ар щхьэхуэу ящэнущ. Ар апхуэдэу хуэбгъэкIуэн щхьэкIэ, зэрыгурыIуэгъуэщи, тхьэвыр мышыурэ, а зи гугъу тщIа IэфI мащIэр щIэлъу япщын хуейщ, гурыхьыншагъэри къыздикIыр аращ. Зэгуэр чыщмыщ хэлъу ящIу щыта булкэхэр сытыт апхуэдизу щIэIэфIыр?-шатэпскIэ япщырт. Абы хэлъа псом щыщу нобэ къыхэбгъуэтэжынур ванилиным и закъуэщ.
Мардэ псыхьа гъэтэмэмам тету лIэщIыгъуэ-лIэщIыгъуэкIэрэ цIыхум къадекIуэкI фIыр пхъуэжкIэ, абы и пIэм аргуэру къытригъазэу фIы къызэримыувэнур гъащIэ хабзэу къокIуэкI. Аращ щIакхъуэхэри - лIэужьыгъуэ куэдыр фIагъым и шэсыпIэкъым.
Къэралыгъуэ лъэлъэжам и ерыскъыхэкIхэр лIэужьыгъуэ куэду къыщIигъэкIыу щытакъым, а цIыхур зэсам и фIагъыр нэхъри зэрыригъэфIэкIуэным телажьэрт армыхъумэ. Иджы долъагъу щхъуэкIэплъыкIэу зэхэлыхьа зэмылIэужьыгъуэ ямылейм уи гум пIэпихын куэд зэрахэмытыр.
ЩIакхъуэ щагъажьэ заводхэр ди республикэм и щIыналъэ къэс итащ, къыщIагъэкI продукцэхэр, яхэбдзын яхэмыту, фIы защIэу. Ауэ а фIыхэм я фIыжт Лэскэн дэт заводыр. Абы и щIакхъуэм пэхъун къэгъуэтыгъуейт – хъумбылэм къыхэщIыкIа хъамыркIэ япщырт, тхъуцIынэ хэлъу.