Дунейм щыхъыбархэр

МКъУ-м и ректору иджыри илъэситхукIэ щытынущ

Ломоносов М. В. и цIэр зэрихьэу Москва дэт къэрал университетым и ректор Садовничий Виктор а къулыкъум иджыри илъэситхукIэ пэрытынущ. Апхуэдэ указым Iэ тридзащ УФ-м и Президент Путин Владимир.

Ректорхэм я урысейпсо зэгухьэныгъэм и президентым, щIэныгъэлI цIэрыIуэм илъэс 27-рэ хъуауэ, 1992 гъэм къыщыщIэдзауэ, ирехьэкI а IэнатIэр. И лэжьыгъэфIым папщIэ Садивничэм къыхуагъэфэщащ СССР-м, УФ-м я Къэрал саугъэтхэр, «Хэкум и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и нагъыщэ псори къратащ.
И ныбжьым емылъытауэ (мы гъэм и мэлыжьыхьым ар илъэс 80 ирикъуащ), ар и лэжьыгъэм хъарзынэу йохъулIэ, жылагъуэм пщIэ щиIэщ. Дауи, а псори къилъытауэ къыщIэкIынщ, Президентым а IэнатIэр профессорым, РАН-м и академикым аргуэру дзыхь щыхуищIым.

Дербент - Налшык гъуэгур

2030 гъэм ирихьэлIэу яухуэнущ Дербент - Налшык гъуэгур. Ар къыщыгъэлъэгъуащ «Автодор» къэрал компанием Урысейм гъуэгухэр щыщIыным теухуауэ зэхилъхьа, 2035 гъэм нэсыху пIалъэр къызэщIэзыубыда планым.

Илъэс пщыкIутхум къриубыдэу гъуэгуфIхэм километр мин 17,56-рэ къыхагъэхъуэну я мурадщ. Иджыпсту щыIэ гъуэгухэр и лъабжьэу Дербент - Мэхъэчкъалэ - Грозный - Налшык трассэр къызэIуахынущ. Абы Краснодар къыпикIухьынурэ М-4 «Дон» трассэм хыхьэнущ. Апхуэдэуи 2035 гъэ пщIондэ яукъуэдиинущ Самарэ - Саратов - Волгоград - Краснодар гъуэгущIэр.
Мы илъэсым къриубыдэу ягъэхьэзырынущ Сочэ -  Джубгэ гъуэгур зэращIыну проектыр. IэщIагъэлIхэр хэплъэнущ автомобиль куэд щызэтрихьэ щIыпIэхэр «зыунэщIыну» гъуэгущIэхэр щIыным теухуа Iуэхуми - Таупсерэ Сочэрэ къапэзыкIухь трассэ щIыным.

Мелуаным щыщу зырщ
апхуэдэ насып зэуалIэр

Москва дэт Перинатальнэ центрым, Мухиным и цIэр зезыхьэм, щIалэ цIыкIуитIрэ хъыджэбз цIыкIуитIрэ зэуэ иджыблагъэ къащыхэхъуащ Бадар Аль Хашамирэ Шульц Ольгэрэ я унагъуэм.

Дунейпсо статистикэр щыхьэт зэрытехъумкIэ, сабииплI зэуэ дунейм къыщытехьэ куэдрэ къэхъуркъым - цIыхубз уэндэгъу мелуаным ящыщу зырщ апхуэдэ насып къызыхуихуэр.
Иджырей гуфIэгъуэр къызэуэлIахэу Бадар Оманым къикIащ, Ольгэ Урысейм щыщщ. Ахэр щызэрыцIыхуащ щылэжьа Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм, иужькIэ унагъуэ хъуащ. Зэщхьэгъусэхэр щIэхъуэпсырт бын яIэнми, ар плIыуэ гъэбэгъуауэ Алыхьым къаритащ икIи я насыпыр кIэншэу къалъытэ. Сабийхэм Сарэ, Iэдэм, Аннэ, Назар фIащащ.
- Ди центрым сабииплI зэуэ зэи къыщалъхуакъым. Апхуэдэу щытми, а Iуэхум зэрыхуэфэщэнкIэ зыхуэдгъэхьэзырри, сабийхэр узыншэ цIыкIуу дунейм къытехьащ. Иджыпсту абыхэм дохутыр зырызыххэ егъэбыдылIауэ якIэлъоплъ. Я щытыкIэр тэмэмщ, - жеIэ центрым и дохутыр нэхъыщхьэ Извеков Александр.

Нобэ

♦1476 гъэм Инджылызым щыяпэу а къэралым тхылъ щытрадзащ. АбыкIэ Инджылызыр Европэм и адрей щIыналъэхэм лIэщIыгъуэ Iыхьэ плIанэм нэблагъэкIэ къакIэрыхуат. Япэ тхылъыр а къэралым къыщыдэзыгъэкIар типограф Кэкстон Уильямщ.
♦1642 гъэм Голландием щыщ, хым тету щIыпIэ-щIыпIэхэр къызэхэзыкIухь Тасман Абель къихутащ Новая Зеландия щIыналъэр зэрыщыIэр.
♦1742 гъэм Урысейм и пащтыхь гуащэ Елизаветэ Пётр и пхъум унафэ къыдигъэкIауэ щытащ журт псори къэралым ирагъэкIыну, иужькIи, сыт хуэдэ щхьэусыгъуэ ямыIами, ахэр кърамыгъэхьэжыну.
♦1920 гъэм Лъэпкъхэм я Лигэм Гаагэ къыщызэригъэпэщащ дунейпсо хеящIэ IуэхущIапIэ.
♦1926 гъэм Совет къэралыгъуэм щыяпэу абы цIыхуу исыр бжын щIадзащ.
♦1949 гъэм Налшык щекIуэкIащ КъАССР-м и цIыхубз ныбжьыщIэхэм я ХI республикэ съезд.
♦1971 гъэм Москва япэу щагъэлъэгъуащ «Джентльмены удачи» кинокомедиер. Ди къэралым щыпсэухэм нэхъыфI дыдэу ялъагъу фильмхэм ящыщ хъуащ ар.
♦1989 гъэм Совет Союзым и Либерал-демократие партыр къызэрагъэпэщащ. Абы и унафэщIу хахащ Жириновский Владимир.
♦1991 гъэм Украинэм ФутболымкIэ и федерацэ къыщызэрагъэпэщащ.
♦1991 гъэм Налшык щекIуэкIащ КъБР-м ис лъэпкъхэм я лIыкIуэхэм я съезд.
♦1996 гъэм ООН-м и секретарь нэхъыщхьэу хахащ Аннан Кофи.
♦2000 гъэм Европарламентыр арэзы техъуащ тутын къыщIэзыгъэкIхэм хуагъэув мардэхэр гъэткIииным теухуа законопроектым.
♦1797 гъэм къалъхуащ нэмыцэ усакIуэ, публицист, критик Гейне Генрих.
♦1873 гъэм къалъхуащ урыс усакIуэ, тхакIуэ, драматург, зэдзэкIакIуэ, критик Брюсов Валерий.
♦1903 гъэм къалъхуащ совет тхакIуэ, Ильф Илья и гъусэу къыдигъэкIа тхылъхэм цIэрыIуэ ирихъуа Петров Евгений.
♦1908 гъэм къалъхуащ актёр цIэрыIуэ, СССР-м и цIыхубэ артист Плятт Ростислав.
♦1927 гъэм къалъхуащ совет актёр, СССР-м и цIыхубэ артист Марков Леонид.
♦1930 гъэм къалъхуащ актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист Рыбников Николай.
♦1950 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ, актрисэ, УФ-м и цIыхубэ артисткэ Сенчинэ Людмилэ.
♦1969 гъэм къалъхуащ хоккеист, дунейм щэнейрэ и чемпион хъуа, Олимп Джэгухэм дыжьын, домбеякъ медалхэр къыщызыхьа Фёдоров Сергей.

Дунейм и щытыкIэнур

   «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уфауэ щыщытынущ. Махуэм хуабэр 1 градус, жэщым щIыIэр градуси 2 - 1 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Мыщхьэх дахащIэщ.

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

25.04.2024 - 09:00 НОБЭ
24.04.2024 - 13:21 ЩIым и махуэ
24.04.2024 - 11:43 НОБЭ
23.04.2024 - 09:45 НОБЭ
22.04.2024 - 15:50 НОБЭ