Спорт

Къэралым и щыхьэрым топджэгу насыпыр щимыгъуэту Iэпщэ Александр Къэбэрдей-Балъкъэрым къигъэзэжащ икIи Налшык и «Спартак»-м къыхыхьэжащ. АрщхьэкIэ абы зэрыхагъэтар зы илъэс закъуэщ.

Тэрч щIыналъэ

Физическэ щэнхабзэмрэ спортымрэ Тэрч щIыналъэм зыщегъэужьыным теухуауэ КъБР-м къыщащта программэм ипкъ иткIэ зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэу 40-м щIигъу ирагъэкIуэкIащ. Абы хэтащ я ныбжькIэ зэхуэмыдэу спортсмен 4500-рэ.

Дыгъэгъазэм и 19-м ди республикэм щагъэлъэпIэнущ Совет Союзымрэ Урысей Федерацэмрэ футболымкIэ я чемпион, Къэбэрдей-Балъкъэрым физическэ щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Iэпщэ Александр къызэралъхурэ илъэс 80 зэрырикъур.

Куэд щIащ футболыр хьэфэ топыр къехуэкIын Iуэхугъуэм зэрыфIэкIрэ. Ар иджыпсту цIыху мелуанхэм я гукъыдэжыр къэзыIэт (е езыудых), социальнэ, политикэ, экономикэ мыхьэнэшхуэ зиIэщ. Аращ Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм (ООН) и унафэкIэ дыгъэгъазэм и 10-р Футболым и дунейпсо махуэу щIагъэувар.

 Ди къэралым топджэгум щыдихьэххэм фIы дыдэу яцIыху Красножан Юрэ. Ар и тренер нэхъыщхьэу Налшык и «Спартак»-р, зэи къэмыхъуауэ, Урысей Федерацэм и премьер-лигэм хыхьэри, ехъулIэныгъэхэр иIэу, илъэс зыбжанэкIэ хэтащ. ИужькIэ абы игъэсащ Мэзкуу и «Локомотив»-р, Урысейм и етIуанэ командэ къыхэхар, Мэхъэчкъалэ и «Анжи»-р, Краснодар и «Кубань»-р, Грознэ и «Тэрчыр», Къэзахъстаным и командэ къыхэхар, «Химки»-р.

1972 гъэм Мюнхен щекIуэкIа Гъэмахуэ Олимп Джэгухэр адыгэхэм ди дежкIэ хуабжьу мыхьэнэшхуэ зиIэщ - адэжь Хэкум щыщ ди лъэпкъэгъухэр япэ дыдэу чемпион хъуащ. Адыгейм икIа Чыржын Мухьэрбийрэ къэбэрдей щIалэ Шыхъуэ Борисрэ атлетикэ хьэлъэмрэ лъакъуэрыгъажэ спортымкIэ я дыщэ медалхэр нэхъапэм зэи димыIа дэрэжэгъуэ инт.

«ЛIэужьыр бжьиблкIэ мауэ», - жеIэ адыгэ псалъэжьым. Ар зэрыпэжым и щыхьэтщ 2010 гъэм Сингапурым щекIуэкIа Япэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм бэнэкIэ хуитымкIэ текIуэныгъэр къыщызыхьа, Урысей Федерацэмрэ Европэмрэ я чемпион Пшыналъэ Азэмэтбий и спорт гъащIэр.

Щалъхуа икIи къыщыхъуа Адыгейм и Теучэж щIыпIэм и мызакъуэу, Хьэпай зэкъуэшхэр дуней псом цIэрыIуэ щащIащ самбэмкIэ къахьа текIуэныгъэ инхэм. Абыхэм къахэкIащ СССР-м, Европэм, дуней псом я чемпионхэр. И дуней тетыкIэр дахэу, щапхъэ трахрэ щIэблэм я гъэсакIуэу гъащIэр ирихьэкIащ дэтхэнэми. Нобэ зи гугъу фхуэтщIынур Совет Союзми Европэми я чемпион, ЩIы хъурейм и вице-чемпион, спортым и дунейпсо классымкIэ мастер, Урысей Федерацэм щIыхь зиIэ и тренер Хьэпай Хьэмидщ. Ди жагъуэ зэрыхъущи, 2017 гъэм и гъатхэпэм ар и щхьэгъусэм дэщIыгъуу автомобиль зэжьэхэуэм гуузу хэкIуэдащ, и ныбжьыр илъэс 56-м щIигъуа къудейуэ.

Къэралым и чемпион, Европей лъэпкъхэм я кубокыр зыIэщIэлъ, ЩIы хъурейм и кубокым и финалым тIэунейрэ нэса Къущхьэ Мурадин ящыщщ бэнэкIэ хуитымкIэ дуней псом щэнейрэ и чемпион, Олимп Джэгухэм я дыжьын медалыр къэзыхьа Махуэ Билал хиша лъагъуэ дахэм пищэну дызыщыгугъхэм. И лъэпкъэгъу цIэрыIуэми хуэдэу, ар щыбанэр килограмми 125-м нэс зи хьэлъагъхэм я дежщ, и нобэрей гъэсакIуэри Махуэм и тренер дагъыстэн щIалэ Гусейнов Магомедщ.

Спорт бэнэкIэмкIэ иджыблагъэ Нур-СулътIан (Къэзахъстан) щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым Урысей Федерацэм и щIыхьыр зыхъумахэм яхэтакъым зы адыги. Апхуэдэ нэхъапэм къыщыхъуар къэщIэжыгъуейщ. Абы щыгъуэми дигъэгушхуащ Узбекистаным и цIэкIэ зыкъэзыгъэлъэгъуа ди лъэпкъэгъу Асэкъал Рустам - алыдж-урым бэнэкIэмкIэ килограмм 87-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм жэз медалыр къыщихьри, 2020 гъэм Токио щекIуэкIыну Олимпиадэм хэтыну хуит зыщI лицензэр узбекхэм къахузэригъэпэщащ.