Астрономием ирилажьэхэм къызэрабжамкIэ, дыщыпсэу планетэр къызэрыунэхурэ блэкIа лъэхъэнэ мыцIыкIур сыхьэт 24-рэ фIэкIа зи мыкIыхьагъ жэщ-махуэу къызыфIэдгъэщIмэ, уахэм къыщыддэгъуэгурыкIуэ Мазэр иджырей щытыкIэм хуэкIуэу щызэпцIар дакъикъипщI дэкIа иужькIэщ – аращ а тIум я зэхуакум ныбжьу дэлъыр.
Мазэр ЩIы Хъурейм ауэ сытми къыдэщIыгъу мывэ скъар абрагъуэкъым. АтIэ, еджагъэшхуэхэм къызэрахутамкIэ, ар димыгъусатэмэ, дыщыпсэу планетэм мы зэманым иIэнур нэгъуэщI теплъэт, уеблэмэ дызэсэжа гъащIэри къыщымыунэхункIэри хэлът.
Физикэ щIэныгъэм къызэригъэувымкIэ, хьэршым ит вагъуэ нэхъ ин дыдэхэм я деж къыщыщIэдзауэ (ди Дыгъэри абыхэм яхэту), планетэхэм, я гъуэгуэгъу спутникхэм, мыдрейуи, метеоритхэмрэ мывэ тыкъырхэмрэ я деж щиухыжу, зыр адрейм зыщIешэ, я зэхуаку «къыдэхутэ» гравитацэ губгъуэм уахэм къыщагъэхъу зэпекъу къарухэм япкъ иткIэ. Ауэ щыхъукIи, ахэр псори зыгуэркIэ зэпхащ икIи зэпыщIащ.
Апхуэдэу, ди планетэм пкърыт магмэм щIы щIагъым зэпымыууэ зыщегъазэ, и зы Iыхьэр Мазэм нэхъ пэгъунэгъуу, адрейр нэхъ пэжыжьэу зэрыщытым къыхэкIыу. Хуабэрэ ткIуаткIуэу ар лъэхъэнэ кIыхьым къриубыдэу къыщIызэтенари аращ - зэрызыщигъэхъейм и фIыщIэщ. ЩIэныгъэлIхэм зэрыхуагъэфащэмкIи, арагъэнущ ЩIы Хъурейм къыщыунэхуа гъащIэм зыщиужьынымкIи, лъабжьэ быдэ щызэригъэпэщынымкIи шэсыпIэ нэхъыщхьэу къэувар.
АдэкIэ декIуэтэкIынщи, Мазэр уэгум имытыххамэ, ди планетэм жэщхэр, иджыпсту зэрыщытым хуэмыдэу, куэдкIэ нэхъ пхыплъыгъуейрэ псэми къытехьэлъэу щытынут.
НэгъуэщI лъэныкъуэкIи дыкъыщеплъынщи, ди планетэм къыщхьэщыт къэщIыгъэ абрагъуэм дунейпсо хым и псыр и пIэм къызэрыришым, зэрызэригъакIуэм къыдэкIуэу, езы ЩIы Хъурейм чыным хуэдэу и зыгъэджэрэзэкIэми (и джэлэсым и хъуреягъкIэ) кIэригъэхуащ, нобэр къыздэсми тIэкIу-тIэкIуурэ хегъэщI, нэхъ пыухыкIауэ къыжытIэмэ, илъэсищэм къриубыдэу зы микросекундкIэ. Абы къикIыр аращи (щIэныгъэлIхэм къызэрабжамкIэ), илъэс мелуанхэм я кIуэцIкIэ къызэрекIуэкIауэ Мазэр димыIатэмэ, жэщ-махуэм сыхьэти 8 фIэкIа и кIыхьагъынутэкъым, илъэсыр махуэ I000 ирикъунут.
Ауэ щыхъукIи, апхуэдиз псынщIагъэ зиIэу и джэлэсым екIэрэхъуэкI ЩIы Хъурейм и щхьэфэм, фIэкIыпIэншэрэ Iэмалыншэу, жьапщэ инхэм зэпымыууэ зыкъыщаIэтынут, хыр ямылейуэ къыщыукъубеинут. КъызэрыбгурыIуэ хъунумкIи, ди планетэм мы зэманым щыпсэу псэущхьэхэм я нэхъыбапIэм ар яхуэхьынутэкъым, абыхэм ящыщу иджы дызыщыгъуазэ гуэрхэр щымыIэххэнри хэлът.
