ГукъэкIыж
Мазэ зытхухкIэ фашистыдзэм яIыгъа Зеикъуэ колхоз цIэрыIуэр гъатхэ техьат зэрывэн шыи выи имыIэжу. Ауэ псоми къагурыIуэрт гъатхэм щIым хыумылъхьар бжьыхьэм къызэрумыхьэлIэжынур. Арати, унагъуэ жэмхэр пхъэIэщэм щIащIэн хуей хъуащ. Абы бгъэдэтри лIыжьхэмрэ щIалэ цIыкIухэмрэт.
Ди бригадэм пхъэIэщитху игъавэрти, абы выми жэмми 40 щIэщIэн хуейт, абы цIыху 18 егъэбыдылIауэ. Япэ ит пхъэIэщэм и пхъэIэщэжьыр и нэ лъэныкъуэм щIыIуху зэрытелъым щхьэкIэ зауэм ямыгъэкIуа, Зулъкъэрней зи цIэ лIы балигъырт. ВакIуэ гупым ди унафэщIри, Iуэхур зэрекIуэкIымкIэ япэу зэупщIынури арат.
Ди унагъуэ жэми хэтт пхъэIэщэм щIащIэхэми, щысхьынущ жаIэрти ар сэ дзыхь къысхуащIыжыртэкъым. А къомыр зэщIэбгъэуIуэу пхъэIэщэхэр ебгъэжьэнырт псом нэхърэ нэхъ гугъур. Ди жэмыр щIэзыщIэну пхъэIэщэм езыхулIа щIалэ цIыкIур абы пэмылъэщу вытIощыщIэм зыIэщIиудри щIэпхъуэжащ. Арати, жэмри мажэ, щIалэ цIыкIури кIэлъожэ. Сытми, щIалэ цIыкIум кIапсэ кIапэр къыIэрыхьа щхьэкIэ, жэмыр хуэмыубыду Iуащхьэ гуэрым зэрызехьэурэ къуэлъэдащ.
Зулъкъэрней мэкIий: «Мы Iейр жэмым и гъусэу кIуэцIрыхуаи. Алъандэм зэ дыкъекIуэкIат…» ИтIанэ ар си дежкIэ къогуо: «КIуэи плъэт а чыцIыщхьэм деж. ТIысауэ щысми, тщIэркъыми». Къытпэщылъ махуэ лэжьыгъэр зыхуэдэр сщIэрти, си псэр схуэмыкIуэу, си лъакъуэхэр хуэм дыдэу IуащхьэмкIэ йожьэ. «ПсынщIэу!» - къыскIэлъокIий Зулъкъэрней и макъ тхъунщIа пхъашэм къызэрикIкIэ. Сэ си лъэбакъуэм хэзмыгъахъуэу, нэщхъ сщIауэ сыгъумэтIымэурэ сыкъызоплъэкI. ПхъэIэщэжьым кхъуэхьэнцэ папщIэу иIыгъ бжэгъу кIэщIыр си щхьэмкIэ фийуэ щхьэпролъэтри, си япэкIэ щохуэх. Сэ абы сытоувэри адэкIэ сокIуэ, сызэрымыпIащIэм хуэдэурэ. Iуащхьэм секIуэкIмэ, солъагъу: вытIощыщIэм и кIапсэр шэщIауэ иIыгъыу щIалэ цIыкIур щысщ, и щIыбагъкIэ мащIэу еIэ щIыкIэу жэмыр абы и пащхьэм итщ. ТIури хьэлъэу мэбауэ, зыр адрейм еплъу. «СкIэрыкI, сэ сыкъызыхуалъхуар сывэну аракъым, сылъхуэну, сыкъашыну аращ», - жиIэ хуэдэт жэмым. ЩIалэ цIыкIур гъырт зэщыджэу: «Сэ сыкъызыхуалъхуар мыпхуэдиз хьэзаб сшэчыну аракъым», - жэуап иритыж хуэдэт абы жэмым.
- Сыт ущIэгъыр? – соупщI щIалэ цIыкIум.
- Еплъыт мобы, - жеIэри щIалэ цIыкIум и щхьэр жэмымкIэ ещI.
Сэ сыплъэмэ, жэмым и нэпсыр къыщIэжырт – ар гъырт. Сэ жэмым сыбгъэдыхьэри и пщэм зесшэкIащ. Ауэ сымыгъыу зысIыгъыфащ. А махуэм сэри сыгъыну къызэрыспэщылъыр сщIакъым.
«Удэфа» фIащри, ди жэмыр дакъэм щIащIащ, си лъэIури хьэ бэнауи кърамыдзэу. Си щхьэмкIэ фийуэ щхьэпрылъэта кхъуэхьэнцэр зи щIыб иджэгухьу махуэ псом дакъэм щIэта Iэщ тхьэмыщкIэр пщыхьэщхьэм вагъэмбэкъум дэукIуриящ.
Зулъкъэрней иIыгъ бжэгъу кIэщIымкIэ жэм щылъым зытIущрэ кIэщIэуащ. АрщхьэкIэ зигъэхъеякъым. Сэ схуэшэчыху зысIыгъащ, арщхьэкIэ Iэщ хейм техуэ удыныр нэхъыбэ щыхъум, схуэмышэчу сыбгъэдэлъэдащ:
- УмыукI мы ди жэмыр!
- ТекIуэт, щIалэжь цIыкIу, уэри къыптехуэну ухуэмеймэ. Ар иджыпсту фи жэмкъым, атIэ колхозывщ.
- Уэлэхьи, ди жэммэ икIи уэзмыгъэукIын.
- ТекIуэт жысIакъэ! Бригадирыр къэсмэ, нормэмкIэ зэупщIынур уэракъым. Дэ иджыри зэ дыкъекIуэкIын хуейщ. - Зулъкъэрней и бжэгъу кIэщIыр игъэдалъэу шынагъуэу кIийрт.
Сэ ар иджыпсту схуегъэщхьыжыртэкъым щIымахуэ кIуам щхьэл сыкъикIыжу къысхуэзэу къыздэIэпыкъуа цIыху гущIэгъулым.
Жэмыр лIэрт. Сэ сыгъырт.
КъухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ зауэр щекIуэкIырт.
