(Къэхъуа)
Университетым щIэтIысхьэнухэм экзамен ятырт. ПщIантIэм щызэхэт цIыху Iувым нэхъ пыIудзауэ лIы гуп уэршэрырт. Дауи, абыхэм я псалъэмакъри зытеухуар а зыхэплъэ экзамен Iуэхур арагъэнт.
- Мы дунейм гъэщIэгъуэну зихъуэжащ, - къыщIидзащ а гупым яхэт, университетым и егъэджакIуэ, доцент АбытIэ Мухьэб. – Гъуэзэджэкъэ атIэ мы тлъагъур – цIыхур еджэну мэбампIэ. Яхузэрыгъэгъуэтыркъым. АтIэ, зи сигу икIыжыркъым сызрихьэлIэгъауэ щытари, фхуэсIуэтэжынущ.
Ар къыщыхъуар зауэ нэужь I946 гъэрт. Мы университетыр къызытехъукIа пединститутым щеджэнухэр къызыхуэтшэсыну дызэбграгъэкIат. Сэ Къызбрун Ещанэ къуажэр къыслъысат. Сытми, щIалищ къыщызгъуэтщ абыи, ерагъкIэ къытезгъэхьэри къесшэжьащ. Зым сфIигъэзэжыну гъуэгум зэи-тIэуи зыщысфIритIаи. Ауэ тынш цIыкIуу сIэщIэкIынт сэ ар. МыдэкIэ скъыздэкIуэжым: «Дэнэ щыIэ къэпшар?» - жаIэнут. СутIыпщакъым, Налшык дыкъэсыху. Щымыхъум, «мыбы сешапэ» жиIа, моуэ нэхъ щэхуу зыкъысхуигъазэри, къэзэупщIащ:
- Уа, дэнэ деж уэ мы къалэм ущыпсэур?
Сэ абы щыгъуэ иджы ГоловкокIэ зэджэ уэрамым и къуапэм сытест, Советхэм я унэм пэмыжыжьэу. А унэри абы щыгъуэ ныкъуэщIт, абы и гупэ площадь дахэшхуэри губгъуэ нэщIт.
Сыщыпсэур жесIа нэужь, щIалэр аргуэру щIэупщIащ:
- Уа, Iэщ-фэщ щыпIыгъ хъун хуэдэу щыт а уи псэупIэр, хьэмэрэ къалэ гъущэ дыдэ?
- Iэщ щызыIыгъи щыIэщ, - жысIэри сыдыхьэшхащ, къыхиIуауэ къыщIызэупщIри къызгурымыIуэу.
- КхъыIэ, атIэ мыбы сумышэу сутIыпщыж, сэри сызэрынэсыжу къытездзэнщи, мэгэрышу зы бжэн зэщIэс къыпхуэсшэнщ, шэ шынакъитI къыщIэкIыу.
Сыт жысIэнт, сыдыхьэшхри къэнэжащ. Ауэ щIалэр сутIыпщыжакъым. Къасшэри, щIэзгъэтIысхьауэ щытащ, арщхьэкIэ и гур зикI щигъэтIылъакъым, мазэ зытIущ нэхъ щымыIэуи кIуэсэжыгъащ.
Ауэрэ, илъэс хуэдизи дэкIауэ, Налшык къалэ Къэбэрдей уэрамымкIэ сыдэкIуейрт, адрей лъэныкъуэмкIэ къех гупым къахэкIауэ щIалэщIэ зэкIуж кIыхьышхуэ гъуэгур къызэпеупщIри къысхуокIуэ, гуфIэжу къэсри къызэупщIащ:
- СыкъэпцIыхужрэ, Мухьэб?
Япэрей щIалэжь цIыкIур ару умыщIэжыну лIы хъуат, зызэщIичат, ауэ итIани къэсцIыхужащ.
- А-а, тхуемыджэу кIуэсэжа Къызбрун щIалэр уэрмырауэ пIэрэ? – жызоIэ.
- Сэра мыгъуэщ. Абы щыгъуэ бжэн зэщIэс уэстырти сыбутIыпщыжакъым. Уэлэхьи, иджы жэм зэщIэс уэстынтэм, зыгуэркIэ укъыздэIэпыкъуурэ фи институтым сыщIэбгъэтIысхьэтэмэ, - жиIэри и щхьэм еуэжащ.
Абы иужькIи слъагъужакъым. Ауэ иджы и къуэр щIигъэтIысхьэну къишауэ Iейуэ гузавэу срихьэлIати, зыкIи сыдэIэпыкъуфакъым. И тхыгъэ лэжьыгъэр аргуэру къыхуезгъэпщытэжа щхьэкIэ а хуагъэува «щым» фIэкIа нэгъуэщI къихьыртэкъыми, щIэхуакъым.
Аращ дунейр: узэлъэIу нэхърэ къолъэIу, жаIэ.
