А тIасхъэщIэхым и лIыгъэр гъунапкъэншэт

 1962 гъэм мазаем и I0-м и пщэдджыжьыпэм метрищэ зи кIыхьагъ Глиникер Брюкке лъэмыжым (ар Берлин и къухьэпIэ гъунапкъэмрэ абы и гъунэгъу Потсдамрэ я кум дэтт) и бгъуитIым Iухьащ автомашинэ зыбжанэ. Языхэзым ист совет разведкэм и полковник, американхэм Абель Рудольфу къацIыху тIасхъэщIэхыр. Адрей лъэныкъуэмкIэ къыщыт автомобилымкIэ къашат США-м и кхъухьлъатэзехуэ Пэуэрс Фрэнсис Гэри.
А лъэмыжыр зыщхьэщыт Хафель псым и зэхуэдитI дыдэм хуэзэрт зэбий щIыналъитIым - ГДР-мрэ КъухьэпIэ Берлинрэ - я гъунапкъэр. Глиникер Брюкке апхуэдэуи «шпион лъэмыжкIэ» еджэрт - мыбдежт шпион къыщIэхуахэр щызэрахъуэжыр.
Мы Iуэхури бэIутIэIуншэу зэфIэкIащ (иужькIэ траха «Мертвый сезон» фильм цIэрыIуэм къызэрыщыгъэлъэгъуам ещхьу). Ауэ зэрахъуэжахэм я къекIуэкIыкIар жыжьэуи зэщхькъым.
Американхэм Абель Рудольфу яцIыхум и цIэ-унэцIэ дыдэр Фишер Вильямт, I903 гъэм бадзэуэгъуэм Инджылызым щыпсэу урысей политэмигрантхэм я унагъуэм къыщалъхуат. Абы къыхэкIыуи I920 гъэм къэIэпхъуэжащ, совет цIыхуи хъуащ. Вильям зы зэман Коминтерным и гъэзэщIакIуэ комитетым тэрмэшу щылэжьащ, I925 гъэм Дзэ Плъыжьым ираджащ, зы илъэс дэкIри, радист IэщIагъэр иIэу икIи офицер хъуауэ къэкIуэжащ. I927 гъэм комсомол тхылъкIэ ОГПУ-м щIэныгъэ-техникэ разведкэмкIэ и къудамэм лэжьакIуэ ягъэкIуащ.
ОГПУ-м и жэрдэмкIэ I930 гъэм Фишер зэфIигъэувэжащ и инджылыз паспортыр. Илъэс дэкIри ар иIыгъыу икIи и унагъуэр и гъусэу Норвегием кIуащ. Абы радио Iэмэпсымэхэр щызэрагъэпэщыж IуэхущIапIэ къыщызэIуихащ. ИужькIэ Британием щыIащ.
Хэку зауэшхуэм и лъэхъэнэм партизан, тIасхъэщIэх гупхэм радистхэр яхуигъэхьэзыращ. I948 гъэм Кайотис Эндрю и паспортыр иIыгъыу США-м къыщыхутащ ядернэ Iэщэм ехьэлIа хъыбархэр зэхуихьэсыну и къалэну. ИужькIэ Вильям сурэтыщI Гольдфуе Эмиль хъуащ, Нью-Йорк сурэттех студие къыщызэIуихащ. Иджы «Марк» зи псевдонимым а къэралым щылажьэ совет тIасхъэщIэххэр иунэтIырт.
I952 гъэм «Марк» дэIэпыкъуну США-м ягъэкIуащ Хейханен Рейно. ИлъэсиплIкIэ дэлэжьа иужь Фишер къыгурыIуащ абы ущыгугъ зэрымыхъунур. МыдэкIэ мурад щащIащ Хейнанен Москва къраджэжыну. ФIы къызэрыпэмыплъэр къызыгурыIуа Рейно американ властхэм заритащ.
 I957 гъэм Фишер ягъэтIысащ. Езыр зэраубыдар, ауэ епцIыжакIуэ зэрымыхъуар Москва къригъэщIэн папщIэ, Фишер щагъэтIысым жиIащ езыр Абель Рудольфу (ар зэгуэр абы и ныбжьэгъуат). Фишер, уеблэмэ ищIэртэкъым Абель I955 гъэм дунейм зэрехыжар…
Вильям зиумысыжакъым зэрытIасхъэщIэхымкIэ, США-м хуэлэжьэни идакъым. Судым унафэ ищIащ Абель (Фишер) илъэс 32-кIэ лъэхуэщым исыну.
Пэуэрс Фрэнсис I929 гъэм Кентукки штатым къыщалъхуащ. I952 гъэм кхъухьлъатэзехуэхэр щагъэхьэзыр еджапIэр къиухащ, Кореем щызэуэн хуеящ, арщхьэкIэ сымаджэ хъури, къэнащ. И узыншагъэр зэфIэувэжа иужь ЦРУ-м абы хуигъэлъэгъуащ У-2 кхъухьлъатэ-тIасхъэщIэхым ирилэжьэну. МазищкIэ ягъэса иужь Пауэрс Тыркум щыIэ авибазэм къыщыхутащ. I956 гъэм къыщыщIэдзауэ СССР-м и гъунапкъэхэр къилъэтыхьыурэ щытащ, итIанэ ди къэралым къыщхьэщыхьэу хуежьащ. И мурадыр Байконур полигоным, ядернэ Iэщэхэр здэщыIэ щIыпIэхэм сурэт ятрихынырт. У-2-р уэгум километр 20-м нэскIэ зэрыдэкIуейм къыхэкIыу абы ди Iэщэхэр лъэIэсыфыртэкъым. АрщхьэкIэ ахэр ирагъэфIакIуэ зэпытт.
 I960 гъэм накъыгъэм и I-м ди ракетэм тIасхъэщIэхыр къыщриудыхащ Свердловск (иджы Самарэ) километр 30-кIэ пэгъунэгъуу. Ар и кIапэрат зытехуари, Фрэнсис кабинэм зыкъридзыфащ, парашютыр щызэIуихари, щIым километрихукIэ пэгъунэгъу къэхъуа иужьщ. Фрэнсис къуажэ фызхэм яубыдащ. ЯпэщIыкIэ чекистхэм я упщIэхэм жэуап яртын идакъым, ауэ езым и тIысыпIэм къарушхуэ зиIэ лагъым зэрыкIэщIэлъар къыщищIэм (ар къэуэнут катапультэм зэреIусэу) зыри ибзыщIакъым.
Совет Союзым США-р игъэкъуэншащ шпионыгъэ зэрызэрихьам къыхэкIыу. Абы и жэуапу президент Эйзенхауэр жиIащ: «Урысхэм ягу къэдгъэкIыжын хуейт Абель Рудольф».
Абы иужькIэ зэпсалъэу щIадзащ а тIур зэрахъуэжыным теухуауэ. АрщхьэкIэ американхэм Рудольф куэдкIэ нэхъ лъапIэу къалъытэрт Фрэнсис нэхърэ. Пауэрс щIагъун хуей хъуащ студентитI:шпионыгъэ щхьэкIэ ягъэтIысахэу Прайор Фредерикрэ Макинен Марвинрэ.
 Хуит къэхъужа иужь Абель шынагъуэншагъэмкIэ органхэм щылэжьащ. Ар къыщыпсэлъауэ щытащ ищхьэкIэ зи гугъу тщIа «Мертвый сезон» фильмым. I97I гъэм лIащ.
 Пауэрс США-м щIыIэ-щIыIэу къыщыIущIащ. Ягъэкъуаншэрт зэрызимыукIыжамкIэ, тIасхъэщIэх Iэмэпсымэхэр зэримыкъутамкIэ. Псори хуагъэгъуащ: Iуэхур зэхагъэкIа иужь ар мыкъуаншэу къыщIэкIащ. Лос-Анджелес щылэжьащ телехъыбарыщIэхэмкIэ агентствэм и вертолетыр зэригъакIуэу. I977 гъэм мафIэм ис мэзым сурэтхэр трихауэ къыщыкIуэжым хэкIуэдащ, и машинэр хьуам щыкъутэри.
Апхуэдэу яухащ зэрахъуэжахэм я гъащIэр.
 

 

Махъшокъуэ Мухьэмэд.
Поделиться:

Читать также: