Дамыгъэ нэхъыщхьэ

ТекIуэныгъэм и орденыр I943 гъэм щэкIуэгъуэм и 8-м, езы текIуэныгъэр къэсыным зэманышхуэ иIэжу ягъэуващ
Ар платинэм, дыщэм, дыжьыным къыхащIыкIырт, рубинхэмрэ псори зэхэту карати I48-рэ налкъутхэмкIэ ягъэщIэращIэрт. Мы зэманым доллар мелуан зытхух нэхърэ мынэхъ мащIэ и уасэнут.
ТекIуэныгъэм и орденыр I944 гъэм фокIадэм и I0-м япэу иратащ Совет Союзым и Маршал Жуков Георгий, етIуанэу апхуэдэпщIэ лъысащ Васильевский Александр. I944- I949 гъэхэм а дамыгъэр хуагъэфэщащ Сталин Иосиф, Маршалхэу 7-м, Дзэ Плъыжьым и Штаб нэхъыщхьэм и унафэщI, армэм и генерал Антонов Алексей.
СССР-м и орден нэхъыщхьэмкIэ ягъэпэжэну мурад ящIащ Европэм къыщыддэзэуахэри: американ Эйзенхауэр Дуальт, инджылыз фельдмаршал Монтгомери Бернард, Польшэм и Людовэ армэм и унафщI Роля-Жимерский Михаил, Маршал Титэ Броз Иосип сымэ.
Кърагъэгъэзэжу I966 гъэм а дамыгъэмкIэ яхуэупсэ пэтащ Франджым и президент де Голль Шарль.
Мыбдеж зэрыщытлъэгъуащи, зи гугъу тщIы орденыр куэдым яIэрыхьэным хуэщIатэкъым. Ар къуатын папщIэ фронтым е фронт зыбжанэм я унафэщIу ущытын икIи зауэ IэнатIэм псоми гу зылъатэ ехъулIэныгъэхэр къыщыпхьын хуейт. Арати, I945 гъэм фокIадэм и 9-м а дамыгъэр иужьрейуэ зратар Титэу къыщIэкIащ.

Илъэс 33-рэ дэкIри…

АрщхьэкIэ илъэс 33-рэ дэкIа иужь а орденыр зратын хуей цIыху къыкъуэкIащ, «ЩIыналъэ мащIэм» и лIыхъужь маршал Брежнев Леонид (зауэ ээманым полковникыу щытащ) и дежкIэ бгъэхэIухэр тхьэпэлъытэт. Ар ящIэрт еубзэ и блыгущIэтхэм. КПСС-м и ЦК-м и Политбюром хэт, партым и ЦК-м и секретарь Суслов Михаил I978 гъэм мазаем и 20-м абы и бгъэм хиIулIащ апхуэдизу и нэ къызыхуикI а дамыгъэр. 
Пэжу Секретарь нэхъыщхьэм иритар « I0» зытегъэуа орденырщ, нэхъапэIуэкIэ маршал Говоров Леонид («я цIэхэр зэтехуэрти, къыхахащ», гушыIэрт Iуэхум щыгъуазэхэр) иратат. Ар лIа иужь и дамыгъэр хабзэм тету Гохраным щIалъхьат.
ЖытIэнщи, I989 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и Iэтащхьэ Горбачев Михаил езым и указкIэ икъутэжауэ щытащ Брежневым ТекIуэныгъэм и орденыр етыным теухуа унафэр.

Кхъухьлъатэри щIыгъужу

ГъэщIэгъуэнщ, ауэ зи гугъу тщIа дамыгъэ лъапIэр иратауэ щытащ зыкIи зыхуимыгъэфэщэн цIыхум-Румынием и пащтыхь Михай I. Абы и къекIуэкIыкIар гъэщIэгъуэнщ.
 Михай япэу пащтыхьыгъуэр лъысауэ щытащ илъэсих фIэкIа мыхъуауэ и адэ Король ЕтIуанэм пащтыхьыгъуэр фIэкIуэдат езым хуэмыфэщэн фыз къызэришам къыхэкIыу. АрщхьэкIэ «тобэ» къихьыжу къыщигъэзэжым тетыгъуэр Iэрыхьэжащ икIи пащтыхьыпхъу Еленэ щхьэгъусэ ищIащ. А тIум къащIэхъуащ Михай.
 Зауэм и пэ илъэсхэм Король Германием дежкIэ еплъэкIыу щытащ, уеблэмэ Гитлер и текъузэныгъэкIэ премьер-министру игъэуващ румын фашистхэм я пашэ Антонеску Ион. АрщхьэкIэ фюрерым и арэзыныгъэкIэ Трансильваниер, Румыниер мыхъуу, Венгрием лъыса иужь, цIыхухэр къэгубжьри, трахуащ икIи ипIэ ирагъэуващ зи гугъу тщIы Михай, зи ныбжьыр илъэс I9-м итыр.
 Псори щыгъуазэщ I94I гъэм мэкъуауэгъуэм и 22-м Германием и гъусэу Румыниер СССР-м къызэрытеуам, абы и зауэлIхэм ди щIыналъэм щызэрахьа хьэкIэкхъуэкIагъэхэм. Ауэ I944 гъэм Дзэ Плъыжьыр Румынием нэсауэ пащтыхь Михай мурад ищIащ Германием къыпыкIыну. Апхуэдэуи ищIащ. 
ИужькIэ Румыниер Совет Союзымрэ коалицэм хэт адрей къэралхэмрэ ягурыIуащ яку дэлъ зауэр ягъэувыIэну икIи а махуэ дыдэм абы жиIащ Германием зауэ зэрырищIылIэр. Нэмыцэхэм я дежкIэ ар удын хьэлъэт: абы фIэкIуэдырт а къэралым и щIыдагъэр. Михай и Iуэху бгъэдыхьэкIэм совет зауэлI куэдым я гъащIэр ихъумащ, аращ абы ТекIуэныгъэм и орденыр щыхуагъэфэщар
Михай ича лъэбакъуэм хуабжьу щыгуфIыкIа Сталиным дамыгъэм езым и цIэкIэ щIигъуащ кхъухьлъати.
 Михай жагъуэу ямылъагъуми, зауэ нужьым СССР-м и жьауэм щIэува коммунистхэм пащтыхьыр къэралым ирахуащ, и мылъкур трахри. Михай тыншу псэуакъым. Зи гугъу тщIы дамыгъэри доллар мин 800-кIэ Рокфеллер Джон-нэхъыщIэм ирищэн хуей хъуащ. Иужьрейм ар доллар мелуанитIкIэ аукционым щригъэкIауэ ягъэхъыбар. Арати, орденым и лъэужьыр кIуэдащ.
 Михай гъащIэшхуэ къигъэщIащ: и ныбжьыр илъэс 96-рэ хъууэ ар 20I7 гъэм лIащ. Абы нэхърэ нэхъыбэжкIэ- илъэс 99-кIэ- псэуащ а дамыгъэр зрата нэгъуэщIи-Польшэм и Маршал Роля-Жимерскэр.
 

Шал Мухьэмэд.
Поделиться: