Нысашэм къыщигъуэта IэщIагъэ

КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ Къашыргъэ Мадинэ лъэпкъ щэнхабзэр хъумэным, абы щIалэгъуалэр дегъэхьэхыным илъэс 30-м щIигъуауэ йолэжь. Бзылъхугъэр 1989 гъэ лъандэрэ щрегъаджэ Налшык къалэм Щэнхабзэмрэ гъуазджэмкIэ и колледжым, апхуэдэуи Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал филармонием и солисткэщ икIи концертмейстерщ.

Къашыргъэм къыдигъэкIащ хэхэс адыгэхэм яхъума макъамэхэм нотэхэр ящIыгъуу зэрыт «Адыгэ пшыналъэхэр» тхылъыр, «Кавказ лъэпкъхэм я пшынэ еуэкIэм хуэзыгъасэ дерсхэр» зыфIища и лэжьыгъэр. Лъэпкъ творчествэм зэрызригъэужьым папщIэ, Къашыргъэм Чайковскэм и цIэр зезыхьэ пэшым (Москва) къыщратащ Урысей Федерацэм и Правительствэм игъэува «Душа народа» саугъэтыр. И IэщIагъэм, и ехъулIэныгъэхэм бзылъхугъэр къытхутепсэлъыхьащи, къыджиIам ди гуапэу фыщыдогъэгъуазэ.

- Пшынэм сыщыдихьэхар си анэшхуэм нысашэ сыздишэу, а макъамэ Iэмэпсымэр япэу щыслъэгъуам къыщыщIедзэ жысIэмэ, сыщыуэну къыщIэкIынукъым. Илъэси 7 си ныбжьу арагъэнт абы щыгъуэм, - жеIэ Къашыргъэм. - Апхуэдэ гуфIэгъуэ Iуэхугъуэм деж хъыджэбз цIыкIур, зэрыхабзэу, нэхъ зытхьэкъур нысащIэр зэрыгъэщIэрэщIамрэ абы и бостейм и дахагъэмрэщ. АрщхьэкIэ пщIантIэм дызэрыдыхьэу, сэ гу зылъыстар, уеблэмэ си нэр зытедияр пшынауэрат, абы IэщIэлъ пшынэ плъыжьыбзэрат. ХьэгъуэлIыгъуэ нэужьым си адэкъуэшым «къэзан» пшынэ цIыкIу къысхуищэхуащ икIи музыкэ школым сратыну мурад ящIащ. Апхуэдэу лъэпкъ пшынэ еуэкIэм щыхуагъасэу 1973 гъэм япэу къызэIуаха классым, цIыхуиплI фIэкIа дымыхъуу, еджэн щыщIэддзащ.     Лъэпкъ пшынэм щIэблэр хуэгъэсэным икъукIэ къаруушхуэ тригъэкIуэдащ си япэ егъэджакIуэ Мэмэт Мухьэмэд. Еджэн щыщIэздзагъащIэм сафIэцIыкIуу, ныбжькIи мыдрейхэм сакъыкIэрыхуу апхуэдэт, ауэ пшынэ еуэкIэ зэзгъэщIэным ерыщу сызэрыхущIэкъур ялъэгъуати, псоми ар къыздаIыгъащ. 1980 гъэм Налшык къалэм дэт Музыкэ училищэм сыщIэтIысхьащ. Классикэмрэ лъэпкъ макъамэхэмрэ щхьэхуэ-щхьэхуэу абдеж щыдагъэджащ Мэмэтымрэ Лукьянов Анатолийрэ.

ЕджапIэр къыщыдухым, къэрал экзаменхэр къытIызыхахэм яхэтащ Астрахань къэрал консерваторэм къикIа къэпщытакIуэхэри. Гупым и унафэщI Махуэ Вячеслав абы щыгъуэм еджапIэ нэхъыщхьэм щIэтIысхьэнухэр къыхихырти, сэри си насып къихьри, абыхэм сахэхуащ. Абы щхьэкIэ Вячеслав фIыщIэ ин хузощI, си зэфIэкIыр и фIэщ хъууэ, си щIэныгъэм хэзгъэхъуэну Iэмал къызэрызитам папщIэ. ЕджапIэ нэхъыщхьэр къыщызухым ирихьэлIэу къыдэдгъэкIащ абырэ сэрэ зэгъусэу дызэлэжьа «Школа игры на национальной гармонике» тхылъыр.

А зэманым еджапIэ къэзыуххэр дэтхэнэри щылэжьэнур гъэбелджылауэ щытыххэти, консерваторэ нэужьым Мадинэ Налшык дэт Музыкэ училищэм къагъэкIуэжащ. КъищынэмыщIауэ, «Бжьамий» ансамблым (къызэрызэрагъэпэщрэ илъэс ныкъуэ хуэдэ хъуагъэнт абдеж) щылэжьэну ирагъэблэгъащ. Апхуэдэу егъэджакIуэ IэнатIэмрэ гупым хэту утыку зыкъыщыгъэлъэгъуэнымрэ зэгъусэу иригъэжьащ. ИужькIэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал филармониеми лэжьэн щыщIидзащ.

«Бжьамий» ансамблым зэрыхэтам епхауэ иIэ гукъэкIыжхэр зыхуэдэм теухуауэ Мадинэ ущеупщIкIэ, къыхегъэщ гупыр дэнэ мыкIуами, фIыуэ къалъагъуу зэрыщытар. Апхуэдэу абы хэтхэр зыкъагъэлъагъуэу щыIащ Франджым и къалиплIым, Германием, Польшэм, Тыркум. Дэтхэнэми мазэ бжыгъэкIэ концертхэр щату, цIыхушхуэ зэхуашэсу.

- Нэхъ гукъинэж ину сиIэхэм ящыщщ Санкт-Петербург филармонием и симфоние оркестрым и гъусэу пшынэ сызэреуари. Ар ди дирижёр цIэрыIуэ Темыркъан Юрий и махуэшхуэр щагъэлъапIэ пшыхьти, абы и къуэш Борис къызжиIат оркестр цIэрыIуэм и гъусэу зы макъамэ згъэзэщIэну Iэмал сызэриIэр. ДгъэзэщIар Темыркъан Борис и «Ислъэмей» IэдакъэщIэкIырщ. Пэжыр жыпIэмэ, ар насыпышхуэу къызэуэлIауэ къызолъытэ. А концертым сыхэта нэужь, сэ къызгурыIуащ зэпымыууэ уи къэухьым хэбгъэхъуэн зэрыхуейр, - жеIэ ди псэлъэгъум.

Къыхэгъэщыпхъэщ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и композиторхэм я лэжьыгъэ куэд япэу утыку къизыхьахэм Мадинэ зэращыщыр. Псом япэу абы игу къегъэкIыж ХьэIупэ ДжэбрэIил и «Псыхэгъэ» симфониер оркестрым и къусэу Кисловодск зэрыщигъэзэщIар: «ИкъукIэ пшыхь дахэ хъуат. ХьэIупэ ДжэбрэIил и мызакъуэу, Темыркъан Борис, Молэ Владимир сыми фIыщIэ ин яхузощI, консерваторэр къэзухыу сыкъыщыкIуэжагъащIэм я IэдакъэщIэкIхэр сэ япэу згъэзэщIэну дзыхь къысхуащIу зэрыщытам щхьэкIэ», - дыщIегъу Мадинэ и псалъэм.