Едыдж Нихьаи лъэпкъкIэ абэзэхэщ, Тыркум илъэс 25-кIэ нэмыцэбзэр щригъэджащ. I995 гъэм Хэкум къэIэпхъуэжауэ и унагъуэр и гъусэу Налшык къалэм щопсэу. «Тамерис» шхапIэр къызэIуихри, ар цIыху кIуапIэ хъуауэ зэригъэлажьэм дыщыгъуазэщ, езыр жылагъуэ Iуэхухэми жыджэру хэтщ, псапащIэщ, куэдым дэIэпыкъуэгъу яхуохъу.
- Нихьаи, уи унагъуэм щыщу хэтыт япэу Хэкум къихьэжар?
- Тамерис, си пхъур, илъэс 17-м иту 1989 гъэм курыт еджапIэр къиухауэ еджакIуэ къэдгъэкIуауэ щытащ. 1992 гъэм си щхьэгъусэ Шукрэнрэ (Шыкуэхэ япхъущ) ди щIалэмрэ (Едыдж) зэгъусэу къэзгъэкIуэжащ, сэ иджыри илъэс зыбжанэ сиIэт пенсэм сыкIуэным. ИужькIэ, 1995 гъэм, унагъуэм сакъыкIэлъыкIуэжауэ абы лъандэрэ ди щхьэ Iуэху зетхуэу, лъэпкъым дызэрыхэсым дригушхуэу Хэкум дыщопсэу. Тамерис Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым инджылызыбзэмкIэ и къудамэр къиухащ, Едыдж а еджапIэ нэхъыщхьэм и экономикэ факультетым илъэсихкIэ щригъэджащ.
- Фи унагъуэм сыт щыгъуи анэдэлъхубзэр къыдэгъуэгурыкIуа?
- Тырку Республикэм и Анталие къалэм епха Елэмэ къуажэ цIыкIум сэ сыкъыщыхъуащ. Ди жылэм зэи адыгэбзэ фIэкIа нэгъуэщIыбзэ къыщыIуакъым. Илъэси 8-м ситу Анталие къалэм дыIэпхъуауэ щытащ, ауэ гъэмахуэкIэ ди лъапсэм дыкIуэжурэ зыщыдгъэпсэху зэпытт. Пэжыр жыпIэмэ, си анэ Айшэт (Гъуащэхэ ящыщт) еджапIэ зэи щIэмысауэ апхуэдэт, уеблэмэ еджэкIэ тхэкIэ ищIэу щытакъым. Ауэ абы анэдэлъхубзэр шэрыуэу Iурылъти, ди унагъуэм зэгуэр тыркубзэ е нэгъуэщIыбзэ къыщыIуауэ къысхуэщIэжыркъым. Къалэм дыщыдэсми, къуажэм дыщыщыпсэуами зэпымыууэ адыгэбзэкIэщ дызэрыпсэлъар. Ар къыщIыхэзгъэщырщи, ди анэм и фIыщIэщ анэдэлъхубзэр тщымыгъупщэу дыкъызэрыхъуар. Къуэрылъху-пхъурылъхуу иджыпсту 6 сиIэщи, ахэр адыгэбзэкIи, урысыбзэкIи, тыркубзэкIи мэпсалъэхэр.
- Нихьаи, ди лъэпкъэгъухэм я Хэкум къагъэзэжын щIыхуейм и щхьэусыгъуэ нэхъыщхьэр уэ сыт зыхэплъагъуэр?
- Хамэ лъэпкъ дыхэсу дыщыпсэуми, Хэкур дэ зэи дигу ихуакъым. Ауэ къэралитIым я ухуэкIэр зэрызэтемыхуэм куэдрэ гугъу дригъэхьащ, дызэкIэлъыкIуэну Iэмал димыIэу. Сызэреплъращи, дэ насып диIэти, ди Хэкур Алыхьым дигъэлъагъужащ. Аращ нэхъыщхьэр - цIыхум и псэм зыщигъэпсэхуж и щIыпIэм кIуэжынырщ. Къапщтэмэ, адыгэ куэдым я гур ХэкумкIэ щыIэщ, къагъэзэжыныр я плъапIэщ. АрщхьэкIэ зэуэ зыкъэпIэту укъэкIэжынри тыншкъым. Узэрыпсэун, къэблэжьын уиIэн хуейщ. Хэти и лэжьыгъэ зэтреублэф, хэти и Iуэхур хъуркъыми, егъэзэж. Ахэр бгъэкъуаншэ хъунукъым. Iуэхур нэхъ гугъуж щыхъур зыхыхьэжам и бзэмрэ хабзэмрэ имыщIэжмэщ. Аращи, хэмызэгъэжу зыгъэзэжхэр щыIэми, нэхъыбэм я Хэкум лъабжьэ зэрыщащIыжыным иужь итщ. Къэзыгъэзэжыр Хэку гупсысэрэ хэку лъагъуныгъэрэ зиIэрщ. Илъэси I50-м щIигъу ипэкIэ къэхъуа гузэвэгъуэм, шэч хэмылъу, цIыху куэди хэкIуэдащ, ауэ гу зылъытапхъэр адыгэр и Хэкум ирагъэкIыу и натIэ хъуар иджыри зэращымыгъэгъупщарщ. Абы щыхьэт тохъуэ езыр-езыру зыкъэзыIэту къэкIуэжымрэ Сирием щекIуэкIа зауэм зи щхьэ къыхэзыхыу ХэкумкIэ къэзыгъэзахэмрэ я Iуэхур. Нэхъыщхьэр Хэкум дифI зэредгъэкIыным дэтхэнэми и гупсысэр теухуауэ щытын зэрыхуейрщ. Псалъэм папщIэ, си шхапIэм адыги балъкъэри щызэдолажьэ, Сириемрэ Тыркумрэ къикIыжахэри къэтщтащ. УзэгурыIуэм пхузэфIэмыкIын щыIэкъым.
