ПащIэ Ленэ и мурад дахэхэр

Нобэ ди псэлъэгъущ  уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ ПащIэ Ленэ. Лъэпкъ усыгъэм и лъабжьэр зыгъэтIылъауэ къалъытэ ПащIэ Бэчмырзэ и цIэр зезыхьэ   унэ-музей Нартан къуажэм   къыщызэIузыхари абы илъэс куэдкIэ и унафэщIу щытари Ленэщ.  

Илъэс 20 ипэ Бэчмырзэ и фэеплъу къызэIуаха унэр иригъэфIэкIуэну гугъэ дахэхэр иIэщ бзылъхугъэм.

— Музейм ехьэлIауэ сиIэ мурадхэр къызэмыхъулIэмэ, сщIа псори кIуэдауэ къэплъытэ хъунущ. Ауэ, схузэфIэкIмэ, лъэпкъыр зэрыщыту дехъулIат! — псалъэхэмкIэ кърегъажьэ Ленэ. — Сэ илъэс куэд щIауэ сыщIохъуэпс ПащIэ Бэчмырзэ и цIэр зезыхьэ лъэпкъ щэнхабзэ IуэхущIапIэ къызэзгъэпэщыну. А мурадым и япэ лъэбакъуэу къэплъытэ хъунущ ди къуажэ администрацэм и гъусэу музейм и хъуреягъым иIэ щIы нэщIыр илъэс куэд щIауэ зэрыдгъэкъабзэр, кумблъэмбхэр зэрыдгъэсеижыр.

Ди хъуэпсапIэхэр къыдэхъулIэмэ, лъэпкъ Iэужьыр тхъумэнурэ, туризмэми зедгъэужьынут (иджыпсту аракъэ дэнэ къэрали ахъшэ къызэрыщалэжьыр). Сэ сызэреплъымкIэ, псом япэрауэ, Iэхэлъахэр бжыхь лъагэкIэ къэхухьын хуейщ.

 А щэнхабзэ IуэхущIапIэм и куэбжэм узэрыдыхьэу, таурыхъ лъахэм, хьэуэ, пасэрей адыгэ дунейм укъыщыхута пэлъытэу, къещIэкIауэ щытынущ. Абы щызэрахьэну хьэпшыпхэри, ерыскъыгъуэри, хабзэри ди адэжьхэм къащIэна защIэщ.

Псом япэ игъэщыпхъэр щIэблэращ. Абы къакIуэ сабийхэм (нэхъ инхэми цIыкIухэми) музейр яфIэмыгъэщIэгъуэнынкIэ зэрыхъунур къызгуроIуэри, а цIыкIухэм джэгупIэ яхуэтщIыну, зыгъэджэгуни яхэтыну догупсыс, псалъэм папщIэ, пасэрей адыгэ джэгукIэхэм хуэзыгъасэ.

АдэкIэ цIыху IэпщIэлъапщIэхэм я тыкуэн цIыкIухэр къегъэувэкIауэ щытынущи, хуей дэтхэнэри фащэ зэрадым, уанэ зэращIым, кхъуэщын зэрагъэжым еплъ, хьэпшыпхэм щыщ къащэху хъунущ.

Адыгэ шхыныгъуэхэр щапщIэфI шхапIэ екIухэри абы щытщIыну ди мурадщ. ЩIапIэм икухэм хуэзэу, гъэмахуэ театр дгъэувынущ. Абдеж усэ пшыхьхэр, зэIущIэ щхьэпэхэр, «столI хъурейхэр», ухуейрамэ, фестиваль щедгъэкIуэкI хъунут. Си хъуэпсапIэщ адыгэ хабзэм тету абы хьэгъуэлIыгъуэ щедгъэкIуэкIынри. Фи нэгу къыщIэвгъэхьэт, адыгэ щIапIэм, адыгэ фащэкIэ хуэпа ныбжьэщIэхэм я Iуэху пасэрей хабзэм тету щыдахыу! Сытым хуэдэу насыпышхуэт ар!

Бэчмырзэ и гъащIэм, IэдакъэщIэкIхэм ехьэлIауэ       абы щытщIыну ди мурадхэм  яфIэгъэщIэгъуэну къыщIоупщIэри, щызгъэгъуазэмэ си гуапэщ.      

Бэчмырзэ и къуэхэм къаша иужь, абыхэм  пэшитI хъу унэр яритщ, езым щIы унэ щIитIыкIри  абы щыпсэуащ.   Дэ ди мурадщ а щIыунэр зэдгъэпэщыжу, ипэкIэ зэрыщытам хуэдэу, къитщIыкIыну. Италием и Мувиленд парк цIэрыIуэм щыслъэгъуахэм сигу къагъэкIауэ аращ мы гупсысэр. ЩIыунэм Бэчмырзэ и жьэгур, Iэнэ лъакъуищ щIэтынущ. Абы пэрысынущ Бэчмырзэ ещхьыркъабзэу къупщхьэм къыхащIыкIынур. Абы и гъусэунущ Эльдарханов Таштимир (Бэчмырзэ и лъэпкъэгъухэр хэкум имыкIыну къыхуезыджэ тхылъ цIыкIур иIыгъыу щIыналъэр къыщызэхикIухьым, Мейкъуапэ деж мы шэшэн щIалэм щыхуэзат. Дэфтэр хъумапIэм мазэ бжыгъэкIэ щызэхэзгъэкIащ ар хэтми. А лъэхъэнэм Мейкъуапэ дэт школхэм я егъэджакIуэ нэхъыжь ящIат Таштимир. Ахэр зэрихьэлIэщ, ныбжьэгъу зэхуэхъури, зэгъусэу хэкур къызэхакIухьат).

Ди мурадым гъуэгу  игъуэтын папщIэ  Iуэхугъуэ зыбжанэ къетхьэжьащ. Мылъку къегъэщIыным пымыщIауэ «Наследие Бекмурзы Пачева» фIэщыгъэм щIэт фонд илъэс зыбжанэ ипэ къызэзгъэпэщащ, ауэ счётыр къызэIусхакъым, дунейр зэтес хъужыным сожьэ. Псом япэрауэ, музейм къытрегъэтхэн хуейщ абы къегъэщIылIа щIыр. А Iуэхур кIыхьлъыхь хъуащи, дегъэгузавэ. Пэжщ, сэ къыздэIэпыкъу, къыздэIэпыкъуну сыкъэзыгъэгугъахэр щыIэщ. Быдэу си фIэщ мэхъу, дызэкъуэтмэ, мы Iуэхур къызэрыдэхъулIэнур.

КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм иджыблагъэ музейр къабзэу тхузэригъэхьащ. Хьэпшыпхэр щытхъумэ пэшым и щхьэр щIаIулIащи, щIымахуэм псынщIэу къохуабэ. БжэIупэр сэ езым езгъэгъэжащ. БжэIупэм щыхэтсэ удз гъэгъахэмрэ жыгхэмрэ Iисраф ямыщIын хуэдэу, IухьэпIэр къэсхухьыну си мурадщ.  

Ди музейм цIыхур куэду къакIуэу жысIэмэ, пцIы супсынущ. Иужьрей илъэсхэм къежьауэ екIуэкI узыжьым и зэранкIэ цIыхухэр зэхуэшэсыгъуей хъуащ. Нэхъыбэу  ди деж къакIуэр школакIуэхэращ. Бэчмырзэ теухуауэ нэхъ гъэщIэгъуэну къытщыхъухэм а цIыкIухэр щIыдогъэдэIу. Iыхьэлейуэ си гуапэ мэхъу сабийхэм ди музейр яфIэгъэщIэгъуэну щыслъагъукIэ. ЦIыху нэхъыбэ щызэхуэтшэсыр Бэчмырзэ къыщалъхуа, дунейм щехыжа мазэхэрщ. ИтIанэ музейм и махуэми цIыху куэд къокIуалIэ. Абдеж Бэчмырзэ и усэхэм, IэдакъэщIэкI къыхэхахэм къыщоджэ. Дэ цIыхухэм я нэгу зедгъэужьынракъым къалэн зыхуэтщIыжыр, атIэ Бэчмырзэ и IэдакъэщIэкIхэмрэ и гъащIэ гъуэгуанэмрэ нэхъыбэм едгъэщIэнырщ, зыцIыхухэм иджыри зэ ягу къэдгъэкIыжынырщ.