ЛIыхъужь цIэр хуэфащэт

Ди лъахэгъу лIыхъужьхэм ящыщщ Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр. Ар 1917 гъэм мазаем и 3-м Бахъсэн районым хыхьэ Куба къуажэм къыщалъхуащ. 1940 гъэм жэпуэгъуэм и 15-м Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Куба РВК-м Дзэ Плъыжьым ириджащ. ЩэкIуэгъуэм и 7-м дзэ тхьэрыIуэр итри, 881 фокIауэ полкым хагъэхьащ. 1941 гъэм и фокIадэ пщIондэ дзэ къулыкъур ирихьэкIащ курсанту. Зауэм щыIухьар 1941 гъэм и бадзэуэгъуэрщ. Ар Iутащ КъухьэпIэ, Брянскэ, Центральнэ, Ипщэ фронтхэм. Япэ зэхэуэ гуащIэм Шорэр уIэгъэ хьэлъэ хъури, мазитI хуэдэкIэ сымаджэщым щIэлъауэ аргуэру зэуапIэм игъэзэжащ.

Курск областым щекIуэкIа зэхэуэм щигъэлъэгъуа лIыхъужьыгъэмкIэ къахэщат Шорэр зауэлIхэм.

Центральнэ фронтым и 19-нэ танк корпусым и 101-нэ танк бригадэм и командирым къыдигъэкIа унафэм ипкъ иткIэ, 1943 гъэм бадзэуэгъуэм и 16-м етIуанэ ротэм и старшина, сержант Шорэ Музэчыр Вагъуэ Плъыжь орденыр къыхуагъэфэщауэ щытащ. Абы щыхьэт техъуэ тхылъым итщ: «1943 гъэм бадзэуэгъуэм и 6-м щегъэжьауэ 12 хъуху Курск областым хыхьэ Молотый жылэм и ищхъэрэкIэ щыт лъагапIэр щахъумэм ротэм и старшина ныбжьэгъу Шорэм бийхэм я ебгъэрыкIуэныгъэ ткIиймрэ къухьлъатэхэмкIэ къазэрыхэуэмрэ къамыгъэувыIэу ротэр IэщэкIэ, ерыскъыхэкIхэмкIэ къызэригъэпэщырт. Пулемет взводым и командирыр щаукIым, ныбжьэгъу Шорэм взводым и унафэр къищтэри, фашист зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэуващ. Шорэ Музэчыр и унафэ щIэт взводым фашист 78-рэ зэтриукIащ».

Музэчыр хахуагъэрэ лIыгъэрэ щигъэлъэгъуащ Запорожскэ областым деж щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэм. 1943 гъэм жэпуэгъуэм и 28-м Совинформбюром къыдигъэкIа дэфтэрым итт: «Жэпуэгъуэм и 28 махуэм къриубыдэу ди зауэлIхэр бийм ебгъэрыкIуэурэ километри 5-20-кIэ кIуатэри, Запорожскэ областым и райцентрыр къащтащ, апхуэдэуи жылэ 30-м щIигъу яубыдыжащ…».

1943 гъэм жэпуэгъуэм и 30-м 101-нэ танк бригадэм и фочгъауэ-пулемет батальоным и командир капитан Савельевым Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэ лъапIэр къыфIащыну къигъэлъэгъуащ 101-нэ танк бригадэм и фочгъауэ пулемет батальоным и 24-нэ фочгъауэ ротэм станковэ пулеметымкIэ и къудамэм и командир, сержант нэхъыжь Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр.

1943 гъэм щэкIуэгъуэм 10-м бригадэм и командир, полковник Павлюк-Мороз Андрей арэзы техъуэу Iэ щIидзащ а дэфтэрым икIи тритхащ: «Правительствэ дамыгъэр - Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр - фIэпщыну хуэфащэщ».

1943 гъэм щэкIуэгъуэм и 30-м 19-нэ танк корпусым и командир, полковник Широбоков Михаили апхуэдэ дыдэу диIыгъащ дэфтэрым итыр икIи тритхащ: «Сержант нэхъыжь Шорэм хуэфащэщ Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр къыфIащыну». Ауэ Украин фронтым и командующэ, танкыдзэм и генерал-майор Новиков Николай 1943 гъэм дыгъэгъазэм и 8-м къыдигъэкIа унафэм ипкъ иткIэ, Шорэ Музэчыр Вагъуэ Плъыжьым и орденращ къыхуагъэфэщар. Командующэм ищIа унафэр гъэзэщIа щIэмыхъуам и щхьэусыгъуэр гурыIуэгъуэкъым. Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр къыфIащын папщIэ ягъэхьэзыра дэфтэрым итщ Шорэм и лIыхъужьыгъэр: «…Запорожскэ областым хыхьэ Ново-Николаевкэ, Сельхозколоние, Первомайская, Ново-Ивановкэ жылэхэр хуит къэщIыжыным папщIэ ирагъэкIуэкIа зэхэуэхэм Шорэр пулемет взводым и командирым и дэIэпыкъуэгъуу лажьэу Iэрыхуэу унафэ щищIыфырт, пулеметхэм ныкъусаныгъэ гуэр яIэмэ, ищIыжырт, зэуэн хуей щIыпIэхэр тэмэму къыхихыфырт, ерыщу ипэкIэ кIуатэрт. Езым игъэуа пулеметымкIэ нэмыцэ сэлэтрэ офицеру 194-рэ иукIащ, нэгъуэщI хахуагъэхэри зэрихьащ.

А гъэм жэпуэгъуэм и 28-м Запорожскэ областым и Нижние-Серегозы къуажэр къыщащтэм взводым и командирыр къаукIати, езым и нэIэ щIигъэувэри, зэхэуэр иригъэкIуэкIащ, и щапхъэмкIэ, лIыгъэмкIэ, щхьэмыгъазэу зауэм зэрыIутымкIэ зауэлIхэр нэхъыбэжым тригъэгушхуэу. Унащхьэм къытетIысхьа бий пулеметчикым ротэр имыгъэбакъуэу дакъикъэ 30-кIэ зэтриIыгъат. Ныбжьэгъу Шорэр метри 150-рэ хуэдизкIэ япэ ищри, езым и пулеметымкIэ иукIащ бийр, абы и фIыгъэкIэ лъэсырыкIуэдзэр къэмыувыIэу зы километркIэ ебгъэрыкIуащ.

Бригадэм и командованием фи пащхьэ изолъхьэ ныбжьэгъу Шорэм Совет Союзым и ЛIыхъужь цIэр фIэфщыну».

1943 гъэм Шорэ Музэчыр ВКП (б)-м хагъэхьауэ щытащ. 1945 гъэм КъуэкIыпIэ Жыжьэми щызэуащ. ЕтIуанэ дунейпсо зауэр щиухам КъуэкIыпIэ Жыжьэм щыIэт Музэчыр.

Абы къыхуагъэфэщащ «1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм Германием зэрыщытекIуам папщIэ», «Японием зэрытекIуам папщIэ» медалхэри, ТекIуэныгъэ Иным папщIэ ягъэхьэзыра юбилейнэ медалу 3 къратащ.

СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1946 гъэм гъатхэпэм и 20-м къыдигъэкIа унафэм ипкъ иткIэ, Шорэ Музэчыр Талъостэн и къуэр 1946 гъэм шыщхьэуIум и 14-м фронтым къыIуагъэкIауэ щытащ.

Шорэр къаутIыпщыжа нэужь, къыщалъхуа и къуажэм къигъэзэжри, Къуныжь Лелэ щхьэгъусэу къишащ. Абыхэм зэдагъуэтащ зы щIалэрэ зы хъыджэбзрэ - Абугъалирэ Жанусэрэ. Музэчыр зауэлI хахуэу щытам и закъуэкъым, атIэ цIыху псэ хьэлэлу дунейм тетащ. Абы щыхьэт тохъуэ и унагъуэм сабиитI къыщыхъуу, иджыри щы ипIыну зэрызришэлIар. Абыхэм ящыщ дэтхэнэри лъэ быдэкIэ гъащIэм хигъэуващ, щIэныгъэ яригъэгъуэтащ. А псом къищынэмыщIауэ, ар и шыпхъу Маржынэт дэIэпыкъурт, и бынхэр зыхуей хуэгъэзэнымкIэ зыщIигъакъуэрт.

Музэчыр зауэ нэужьым жэуаплыныгъэ зыпылъ IэнатIэ куэдым пэрытащ. Къэбэрдей лесоучасткэм щыщылажьэм, къалэным щIригъэгъурти, улахуэ нэхъыбэ къратырт. ИтIанэ гъуэгу бригадэм и бригадиру щытащ. Жылагъуэ-политикэ гъащIэми жыджэру хэтт, кърахьэжьэ Iуэхухэм хэмылIыфIыхьу къигъанэртэкъым. И къуажэгъухэм колхоз унафэщIу хахащ Шорэ Музэчыр, итIанэ Куба къуажэ Советым и унафэщIу щытащ, Куба районым и МафIэсгъэункIыф IэнатIэми и Iэтащхьэу лэжьащ. Сыт хуэдэ Iуэху пэрыхьами коммунистыр щапхъэфI зыгъэлъагъуэхэм, япэ итхэм ящыщт. Музэчыр 1979 гъэм гъатхэпэм и 7-м дунейм ехыжащ, езыр къыщалъхуа къуажэм щыщIалъхьэжащ.