ДяпэкIи куэдкIэ дыщогугъ

Ди лъэпкъэгъу бэнакIуэхэр дэнэ щIыпIи щыцIэрыIуэщ. Абыхэм яхэтщ къэралым, Европэм, дунейм, Олимп джэгухэм щытекIуахэр. Иджыблагъэ къыщалъхуа махуэр игъэлъэпIащ ди бэнакIуэхэм ящыщу зи цIэ нэхъ къраIуэ Махуэ Билал. Зыхэта дунейпсо чемпионату 4-м ящыщу 3-м адыгэ щIалэр щыбэна нэхъ хьэлъэ дыдэхэм (килограмми 120-м нэсхэм) я зэпеуэм дыщэ медалхэр къыщихьащ. ЕплIанэми къыщыхагъэщIэфакъым - и хьэрхуэрэгъумрэ абырэ финалым щызэрытемыгъакIуэм, пхъэидзэ ящIри и кIэныр къимыкIауэ аращ.

Махуэ Билал Урысей Федерацэм и спортсмен нэхъыфIу 2010 гъэм и фокIадэ мазэм къалъытащ. НэхъапэжкIэ ар дунейпсо чемпион ныбжьыщIэхэм я деж 2005, 2006 гъэхэм щыхъуат. Балигъхэм я зэхьэзэхуэм Европэмрэ къэралымрэ мызэ-мытIэу щытекIуащ.

2008 гъэм Пекин щекIуэкIа Олимп джэгухэм хэтыну Махуэ Билал хузэфIэкIакъым. И щхьэусыгъуэр псоми ящIэж - абы и пэ къихуэ зэхьэзэхуэм Красноярск щыхэту щхъухь къызэрырахьэлIарщ. И узыншагъэр зэфIэувэжа иужькIэ дунейпсо, Европэ, къэрал чемпионатхэм щытекIуат. Лондон щекIуэкIа Олимп Джэгухэм ехьэлIауэ псоми жаIэрт Билал дыщэ медалыр и Iэрылъхьэу, езыми нэгъуэщI плъапIэ иIэтэкъым.

Килограмми 120-м нэс зи хьэлъагъхэм я япэ зэIущIэм ар 4:0-у щытекIуащ Азербайджаным щыщ Магомедов Джамалдин. Билал гугъуехь гуэрхэри дишэчакъым тырку Акгюл Таху щебэнами. Апхуэдэу тыншу Iуэхур зэрежьам Махуэр игъэбэлэрыгъауэ къыщIэкIынущ икIи и тренерхэм къыжраIащ адэкIэ и хьэрхуэрэгъу Монголием щыщ Сайхан Чулунбат Джар-гал гугъу здримыгъэхьыщэми хъуну. АрщхьэкIэ зэIущIэм и япэ Iыхьэм абы Билал къыщытридзэным зы мащIэ дыдэщ иIэжар. Адыгэ щIалэр ерагъкIэ щытыкIэ гугъум къикIащ икIи 0:6-уэ къытекIуэ пэтми, и къару псори зэщIикъуэри, къыкIэлъыкIуэ IыхьитIым и хьэрхуэрэгъум ефIэкIыфащ.

Монголым щебэнам къару куэдыIуэ зэрытригъэкIуэдам псынщIэ дыдэу Махуэм зыкъригъэщIэжащ. А махуэм дыдэм дакъикъэ зыбжанэ дэкIыу зэхэта финалым и Iыхьэ ныкъуэм хьэрхуэрэгъу къыщыхуэхъуащ грузин Модзманашвили Давит.

БэнэкIэ хуитымкIэ килограмми 120-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм финалым кIуэн папщIэ зэпэщIэтыныгъэм и япэ Iыхьэр Билал нэхъ къохъулIэри, 1:0-у япэ йощ. МащIэу загъэпсэхуу къихьэжа иужькIэ, Модзманашвили «къощIэрэщIэж» икIи, ди щIалэр къыхигъэзыхьу щIедзэри, бжыгъэр зэхуэдэ ещIыж. Арати, зэрызэбэныну хухаха зэманыр зэфIокI. 1:1-р зэрытемыгъэкIуауэ къыпщыхъунущ, арщхьэкIэ спорт бэнэкIэм и хабзэхэр нэгъуэщIщ - апхуэдэм и деж иужьу очко къэзыхьар трагъакIуэ.

АдэкIэ къэнэжыр Махуэр жэз медалым щIэбэнынурат. АбыкIэ къыпэува Къэзахъстаным щыщ Шабанбай Даулэт ефIэкIри, Билал ещанэ увыпIэр къихьащ.

Илъэсихым щIигъу дэкIын хуей хъуащ 20I2 гъэм и шыщхьэуIум Лондон щекIуэкIа Олимпиадэм къыщыхъуа хьэрэмыгъэр наIуэ къэхъун папщIэ. А зэманым, дауи, Махуэмрэ Модзманашвилирэ допинг къэпщытэныгъэ занщIэу драгъэкIуэкIащ, адрейхэми хуэдэу. ИкIи 2019 гъэм и пэщIэдзэм Дунейпсо Олимп комитетым хъыбар зэбгригъэхащ куржы щIалэм и къарумрэ зэфIэкIымрэ хэзыгъахъуэ хущхъуэхэр зэрызэрихьэлIар къызэрыщIагъэщам къыхэкIыу Лондон къыщихьа дыжьын медалыр къытрахыжу, абы «хигъэщIа» Махуэ Билал къратыжын зэрыхуеймкIэ.

Домбеякъ медалыр дыжьынымкIэ яхъуэжри, зэхуагъэр мащIэу Дунейпсо Олимп комитетым 2019 гъэм щызэфIагъэувэжащ. АрщхьэкIэ абы Махуэ Билал дэрэжэгъуэ къритакъым. «Дэ алэрыбгъур пщIэнтIэпскIэ щIэдгъэнщIыр дыщагъэлъапIэм и деж лъагапIэм дытету ди гимныр къызэреуэращ. Лондон апхуэдэу щыщытакъым икIи мыхьэнэшхуэ иIэкъым 2012 гъэм къэсхьахэм ящыщу си гъэтIылъыгъэхэм яхэлъынур дыжьынми жэзми», - жиIащ Махуэм.

Америкэм и Штат Зэгуэтхэм я Лас-Вегас щIыпIэм щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым куэдрэ къэмыхъу Iуэхугъуэ щилэжьащ Билал. БэнэкIэ хуитым-кIи алыдж-урым бэнэкIэмкIи утыку абы къыщихьэри бэнэкIэ лIэужьыгъуитIымкIи жэз медалхэр зы зэхьэзэхуэм щызыIэригъэхьащ икIи Рио-де-Жанейрэ Олимпиадэм ирихэтыну хуит къэзыщI путёвкитI зэуэ ди къэралым къыхуихьащ. АрщхьэкIэ спортым езым и хабзэ иIэжщ: алэрыбгъум ущытет дакъикъихым ирихьэлIэу уи зэфIэкI псори утыку къиплъхьэфын хуейщ икIи зы мэскъалкIэ убэлэрыгъамэ, къанэ щымыIэу уи гуащIэр псыхэкIуадэ мэхъур. IэщIагъэлIхэри, бэнакIуэхэри, къэпщытакIуэхэри зэдэарэзыт ди щIалэм зыхуэкIуэ Бразилием щекIуэкIыну Олим джэгухэм ехъулIэныгъэ зэрыщиIэнумкIэ.

Килограмми 125-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм Махуэм хьэрхуэрэгъу къыщыхуэхъуа Засеев Алан Украинэм и цIэкIэ утыку къихьат. Ар узыпэмы-лъэщынхэм ящыщтэкъым. Апхуэдэу къилъытэу къыщIэкIынут езы Билали.

ЗэIущIэр зэрекIуэкIа дакъикъихым къриубыдэу гукъинэж хъуар иужь дыдэ секундхэращ. БэнакIуэхэр зэрызелъафэу утыкум итауэ аращ икIи жыджэрагъ зэрыхэмылъым къыхэкIыу Засеевым судьям дагъуэ тIэунейрэ къыхуищIри, очкоитIкIэ етхьэкъуащ. АбыкIэ, гугъу емыхьыщэу, текIуэныгъэр зыIэрызыгъэхьэну хэта Махуэ Билал хуабжьу бэлэрыгъащ. Ар хущIэкъуащ адрей зэIущIэхэм и къарур хуихъумэну, ауэ ахэр щымыIэну къыщIидзыжащ. НэгъуэщI хэкIыпIэ зимыIэж Засеевыр иужь дыдэ секундхэм къебгъэрыкIуащ икIи… очкоитI зэуэ къыфIихьащ. Бжыгъэр 2:2 зэрыхъуам къикIырт Махуэр къыпихауэ, адэкIэ ныкъуэкъуэну, щыуагъэ игъэзэкIуэжыну зэман щыIэжтэкъым.

АдэкIэ бэнэныгъэм къыхыхьэжу жэз медалым щIэбэнын папщIэ къыхэзыгъэщIа Засеевыр финалым кIуэн хуейт. Ар осетин щIалэм хуэмыгъэкъэруун Iуэхугъуэт икIи къыкIэлъыкIуэ зэIущIэм ари къыщыхагъащIэри, зэгъусэу Олимпиадэр ябгынащ.

Сыт пщIэн, Аллыхьым жыхуиIам уфIэкIынукъым. Махуэ Билал и насып хэмылъынкIи хъунщ Олимп джэгухэм щытекIуэну. ЯпэщIыкIэ щхъухь кърахьэлIэри, 2008 гъэм абыхэм ягъэкIуакъым. КъыкIэлъыкIуэм ещанэ увыпIэм фIэкIыфакъым. Рио-де-Жанейрэ къыщыхъуари псоми ди нэгу щIэкIащ.

Илъэсий дэкIын хуей хъуащ 2012 гъэм Лондон щекIуэкIа Олимпиадэм къыщыхъуа хьэрэмыгъэр наIуэ къэхъун папщIэ. А зэманым, дауи, Таймазовми, Махуэми, Модзманишвили допинг къэпщытэныгъэхэр занщIу драгъэкIуэкIащ, адрейхэми хуэдэу. АрщхьэкIэ хьэрэмыгъэр къызэрыщIагъэщ Iэмэпсымхэр абы щыгъуэм нэгъуэщIти, пэжыр къахутэфакъым. Алъандэрэ медицинэми допинг кIэлъыплъыныгъэхэр зэрырагъэкIуэкI щIыкIэми хуабжьу заужьащ икIи Iэмал къатащ захуагъэр зэфIагъэувэжыну. 2019 гъэм и пэщIэдзэращ Дунейпсо Олимп комитетым хъыбар щызэбгригъэхар куржы щIалэм и къарумрэ зэфIэкIымрэ хэзыгъахъуэ хущхъуэхэр зэрызэрихьэлIар къызэрыщIагъэщам къыхэкIыу Лондон къыщихьа дыжьын медалыр къытрахыжу, абы «хигъэщIа» Махуэ Билал къратыжын зэрыхуеймкIэ. Илъэс дэкIри Таймазоври къыщIагъэщащ.

Лондон къыщихьа домбеякъ медалыр Билал япэщIыкIэ дыжьыныкIэ, илъэс дэкIри, дыщэкIэ хуахъуэжащ. «СыбзыщIынкъым, дауи, гуапэ сщыхъуащ олимп дыщэр къызэрысIэрыхьэжар. Псом, япэращи, ар ди къэралым къылъысащ, - жиIащ Билал хъыбарыфIым щытепсэлъыхьым. – Дэрэжэгъуэри? 2012 гъэм щыIахэр къэнэжащ: Лондон ещанэ увыпIэр къыщысхуагъэфэщауэ утыку сыкъыщрашам сиIар. Апхуэдэу щыт пэтми, фIыщIэ ин яхуэзмыщIын схуэзэфIэкIынукъым ди къэралым и унафэщIхэм, Президентым и администрацэм, Дагъыстэным, Адыгейм, Къэбэрдей-Балъкъэрым я Iэтащхьэхэм, дауи, Мамиашвили Михаил, Брюсов Георгий, Муртузалиев Омар сымэ я цIэкIэ Урысейм Спорт бэнэкIэмкIэ и федерацэм».

 Иджыблагъэ и ныбжьыр илъэс щэщIрэ тхурэ хъуами, Махуэ Билал бэнэкIэ хуитымкIэ нэхъ хьэлъэ дыдэхэм я деж къыпэлъэщын нобэми дунейм куэд щыщыIэкъым. Дыпэплъэнщ, адэкIи и ехъулIэныгъэщIэхэм.   

КЪЭХЪУН Бэч.
Поделиться:

Читать также: