Дзэпщ

Зи Iуэхухэр пэжым хуэгъэпсауэ псэуа, гурэ псэкIэ лъэпкъым хуэлэжьа Сосналы СулътIан ди лIыхъужьщ. 1942 гъэм мэлыжьыхьым и 23-м Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м хыхьэу щыта Винограднэ къуажэм дунейм къыщытехьащ лъэпкъым и псэукIэм, тхыдэщIэм зи псалъэ, зи IуэхущIафэ, зи лIыхъужьыгъэ хэзылъхьа лIы хахуэр. Захуагъэм, псэ хьэлэлагъым и щапхъэт ар. 
АтIэ, хахуэ хъунур цIыкIу щIыкIэ къожьэ. ЗэрыцIыкIурэ къыдэгъуэгурыкIуахэм ягу къагъэкIыж ар дэхуэхам къыщхьэщыжыфу, дэIэпыкъуэгъу хуэныкъуэр имыгъэщIэхъуу зэрыщытар. И къуажэгъухэм жаIэж зэгуэр Сосналы СулътIан езыр ныбжьыщIэу псыежэх уэрым ирихьэжьа щIалэ цIыкIухэр къригъэлауэ зэрыщытар. ПэщIэдзэ еджапIэр къиуха нэужь, кхъухьлъатэзехуэхэр щрагъаджэу Сызрань щыIэ дзэ авиацэм щIэтIысхьащ. I978 гъэм абы къиухащ маршал Жуковым и цIэр зезыхьэ дзэ академиер. 1989 гъэм ар СССР-м и къару узэдахэм къыхэкIыжащ СССР-м щIыхь зиIэ и дзэ кхъухьлъатэзехуэ цIэ лъапIэр иIэу. Совет зэманым а цIэ лъапIэр зыхуагъэфэщауэ адыгэм яхэтар Сосналым и закъуэщ. 
 «СССР-м щIыхь зиIэ и дзэ кхъухьлъатэзехуэ» полковник Сосналы СулътIан кхъухьлъатэзехуэу иригъажьэри, авиацэ полкым и командир къулыкъум нэсат. Снайпер-кхъухьлъатэзехуэр 500-рэ хуэдизкIэ парашюткIэ уафэм къелъащ, Уэгум зэрита зэманыр къэббжыжмэ – сыхьэт 3500-м фIокI. Абы и цIэр итщ «авиацэ энциклопедием». 
1992 - 1993 гъэхэм Абхъазым щекIуэкIа зауэм Сосналыр и курыкупсэм хэтауэ жыпIэ хъунущ. 1992 гъэм и жэпуэгъуэм ар Абхъазым ЗыхъумэжыныгъэмкIэ и генеральнэ штабым и унафэщI Сосналы СулътIан ящI. «Двенадцатый» - аращ цIэ бзыщIауэ Сосналым Абхъаз зауэм щызэрихьар. ЗэпIэзэрыту, мыгужьейуэ, Iуэхур зэпилъыту егупсысыни, итIанэт унафэ щищIынур. Абхъаз зауэм япэу щызыIэрагъэхьа текIуэныгъэт Гагрэ хуит къызэращIыжар. «Гагрэ хуит къэщIыжынымкIэ ящIапхъэм щегупсысым, Генеральнэ штабым и унафэщI Сосналым зыIут IэнатIэм къыщигъэлъагъуэ зауэлI Iэмалхэм нэмыщI, нэгъуэщI зы Iущыгъи къылъыкъуэкIащ: лъэпкъ зэхуэмыдэхэм къыхэкIа зэуакIуэхэм яIэ хьэл-щэнхэм щыгъуазэти, ахэр зэрыпхутегъэгушхуэн Iэмалхэри зэпилъытырт. Абы мыхьэнэшхуэ иIэт», - итхыжауэ щытащ Абхъазым и лIыхъужь, генерал-майор Аршбэ Владимир. «Абхъазым си напэрт сызышар», - жиIат езы Сосналыми иужькIэ. 
Зауэр иуха нэужьи, иджыри пIалъэ гуэркIэ Сосналым ЗыхъумэжыныгъэмкIэ министрым и къулыкъур ирихьэкIащ. 
1996 гъэм къулыкъур къигъанэри, Къэбэрдей-Балъкъэрым къигъэзэжат. Ауэ Абхъазым етIанэу теува президент Бэгъэпш Сергей и лъэIукIэ 2005 гъэм игъэзэжащ икIи Абхъаз Республикэм ЗыхъумэжыныгъэмIэ и министру 2007 гъэ пщIондэ пэрытыжауэ Налшык къигъэзэжащ. 
Абхъазым и лIыхъужь, Абхъаз Республикэм и дзэ узэдахэм и генерал-лейтенант «ПщIэрэ ЩIыхьрэ» къэрал дамыгъэ лъапIэр зыхуагъэфэща Сосналы СулътIан 2008 гъэм и щэкIуэгъуэм дунейм ехыжащ. Абы и фэеплъыр дэтщ Сыхъум и къалэкум, хэкур зыхъумэжахэм папщIэ яухуа паркым деж. 
Сосналы СулътIан гъащIэм куэдрэ псэзэпылъхьэпIэ иригъэуващ, ауэ сыт щыгъуи лIыгъэ къылъыкъуэкIащ абы. Дауи, лIыгъэ пхэлъын папщIэ ухуейщ напэ къабзэ. Сосналыр арат зэрыгъуазэр. 

 

ГУГЪУЭТ Заремэ.
Поделиться: