Илъэс мини 7,5-кIэ ипэ псэуа бзылъхугъэм и сурэт

1996 гъэм Гибралтар и Iэхэлъахэм щIэныгъэлIхэм къыщагъуэтауэ щытащ мывэм хэжыхьа хьэдэ къупщхьэ. ИрагъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэм къигъэлъэгъуар телъыджэт - ар ейщ илъэс мини 7,5-кIэ узэIэбэкIыжмэ псэуа бзылъхугъэм.

Зи лъапэ щIэлъа бгым и цIэр фIащыжат бзылъхугъэм – Кальпея. Илъэс 27-рэ ипэкIэ щIэныгъэлIхэм Iэмал яIакъым я къэхутэныгъэр нэсу яджыну. Ауэ, нобэрей техникэм и фIыгъэкIэ ди пащхьэ къралъхьащ Кальпея и сурэтыр. Судмедэкспертхэм илъэс ныкъуэкIэ ирагъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм тепщIыхьмэ, бзылъхугъэр щхьэц фIыцIэт, нагъуэт.

- Кальпея и ДНК-р щыдджым гъэщIэгъуэн куэд къэтхутащ. Псалъэм папщIэ, абы и геныр проценти 10-кIэ тохьэ а лъэхъэнэм Гибралтар щыпсэуа щакIуэхэм, ауэ мыдрей 90-м тепщIыхьмэ, бзылъхугъэр Анадолэм щыпсэуа пасэрей цивилизацэ гуэрым щыщщ. Пэжщ, Кальпея и щхьэ къупщхьэр зэхэщэщат, мывэхэмрэ жьыбгъэмрэ яхъуати, куэдрэ делIэлIащ. Ауэ, икIэм-икIэжым, 3D принтеркIэ теддзащ и теплъэр зэрыщыта дыдэм хуэдэу. Къыхэгъэщыпхъэщи, Кальпея неандерталецкъым, атIэ нобэрей цIыхухэм ещхьщ. Ар лIащ илъэс 30 - 35 иту, зэрыкIуэдыкIар къытхуэщIакъым. Археологием тепщIыхьмэ, а лъэхъэнэм Гибралтарым мэкъумэшыщIэ щыIакъым. Ауэ щыхъукIэ, Кальпея псы Iуфэм щыпсэуащ бдзэжьей ещэу, - жеIэ къэхутакIуэ гупым я нэхъыщхьэ, профессор Финлейсон Клайв.

Реджинальд Обри Фессенден и Iуэху еплъыкIэм тепщIыхьмэ, иджырей цIыхухэр неандерталецхэм къащыхэщхьэхукIа, цивилизацэр къыщыунэхуа Кавказ тхыцIэм цIыхухэр икIыу, щызэбгырыкIа лъэхъэнэщ зи гугъу тщIыр. Абы щыгъуэ кавкасион цIыху лIэужьыгъуэр лъэныкъуиплIымкIэ зэкIэщIэкIри, Европэм, Анадолэм, Месопотамием, Сыбырым кIуауэ щытащ, щIыналъэщIэхэр къалъыхъуэу. АдэкIэ, Берингым и тIуащIэм дэкIри, Америкэ КъухьэпIэм кIуащ. Ар къэплъытэмэ, гъэщIэгъуэнкъым Кальпея Анадолэм икIыу Гибралтар жыжьэм къызэрыщыхутари.