Романым щыщ пычыгъуэ
Зэирэт япэм щыпщафIэу щытауэ, «ищхъэрэ унэкIэ» игъафIэу иджыри зы пщэфIапIэ иIэт. Абы, Iуамыхыжауэ, хьэкушхуэ щIэтт, унагъуэм жьэгукIэ пщэфIа шхын ягу къихьамэ, щахуэпщафIэу. ПщэфIапIэбжэр зэрыIупхыу, къэдабэ плъыжь зэрыбза диванышхуэм уIуплъэрт. Диваным бгъэдэт Iэнэ цIыкIум лIыжьымрэ Динэрэ пщэдджыжьышхэ ящIу пэрыст, Мыш и пхъурылъхум щэху цIыкIуу зыгуэрхэр жриIэрэ игъэдыхьэшхыу.
Зэирэт шэнтым тест, и пащхьэ къит Iэнэ хъурей цIыкIум хъыршыныр щихуурэ, хьэку гъэплъам тридзэурэ игъажьэу. Балъкъэрхэм зэращIым хуэдэу пIащIэ дыдэ мыхъуу, икIи мыIувыщэу икIи мыпIащIэу ищIырт. Дакъикъэ ныкъуэ хъуакъэ зэрытридзэрэ щыжыпIэм ирихьэлIэу, хъыршыныр къэпщын щIидзэрт. Гуахъуи, сэи, зыри къимыгъэсэбэпу, Iэпэ пцIанэкIэ хъыршыныр зридзэкIырт унэгуащэм. Асыхьэту дэлэн пIащIэр топым хуэдэу хъуреибзэу къэпщырт. Абдежым Зэирэт мо къэпщам сэ хиIурт, гъуанэ цIыкIу ищIырти, абыкIэ жьы кърихуурэ, хъыршыныр еупIэхыжырт. Дыгъэм хуэдэу гъуэжь дахэ хъужарэ, иныкъуэхэм деж тхъуэплъ пIырыпI цIыкIуу къытрихыжырти, куэду тхъу щихуэжырт. Мо тхъур къежэхрэ, кхъуейр зэпышу зыдэлъ хъыршын пщтырым шху гуащIэ щIыIэр сыт хуэдэу екIурэт!
- Къущхьэ, уэ щхьэ укъэмытIысрэ? – зыхуигъэзащ Мыш и щхьэгъусэм.
- Мыдэ мы зыр къытесхыжмэ, сынэкIуэнщ, - щабэу жэуап къитыжащ Зэирэти.
Шатэпс пIащIэм унагъуэ щIакхъуэ куэду хэпIытауэ зэрылъ шынакъ щIыху цIыкIум Динэ бгъэдэст, пхъэ бжэмышх иIыгъыу. ИжьырабгъумкIи апхуэдизу фIыуэ илъагъу къалмыкъ шейр къыщытт. Шатэпсым хэтIэтIа щIакхъуэр жьэдилъхьэм шей пщтырыр трифыхьыжу, хывышэ щIэхуам хаха кхъуей быдэм щыщи къыпишхыкIыу щыст хъыджэбз цIыкIур, и Iупэр кхъуейм плъыжьыбзэу къригъэлъэлъыжауэ.
- Сэ мыпхуэдэ мамэ схуищIкъым! - жиIащ Динэ.
- Сыт пхуимыщIыр, тIасэ? - щIэупщIащ Мыш.
- Мыхуэдэ «мыкэшей»! - пхъэ лошхэм уфафэжу илъ щIакхъуэ Iыхьэр жьэдилъхьэри, бзэгурэф хъужауэ жэуап итащ хъыджэбз цIыкIум.
- Сыт шей жыпIа? – ину къэдыхьэшхащ Мыш, и Iэгур зэтригъауэу.
- Мыкэшей! - къыбгурымыIуэу ара жыхуиIэу, и напщIэр хишащ сабийм.
Зэирэти къыпыгуфIыкIащ и пхъурылъхум «къалмыкъ шейм» фIищам щхьэкIэ.
- Сыт мыбы «мыкэшей» щIыхуумыщIыр, мамэ? – пэщащэу пщэфIапIэм щIэт и пхъум зыхуигъэзащ Мыш, сабийм жиIам къыпищэ хуэдэ.
- Сэракъым абы «мамэ» жыхуиIэр, сэ сы-ТIимэщ. И анэшхуэращ мамэр. Нанэ жиIэу идэкъым, «уи нэр исщIынщ», къыжреIэ, - и дамэр дришеящ ФатIимэ.
- Iэгъу! - къэуIэбжьащ Мыш:
- Аращ. Сэ апхуэдэу жьы сыхъуакъым нанэкIэ къызэджэну, жи.
- Фи жэмыр къэфшрэ? – щIыIэ-щIыIэу зыгуэрхэр игу къэкIащ лIыжьым.
- Папэхуэ, дэ жэм диIэжIым, - дыхьэшхащ Динэ, «умыщIэурат ар» жыхуиIэу.
- НтIэ, шатэ, кхъуей, шху дэнэ къыздифхыр? – гушыIэ хуэдэурэ еупщIащ лIыжьыр и пхъурылъхум.
Динэ и дамэр дришеящ. Мыш и пхъум хуеплъэкIащ, упщIэр абы хуигъазэу.
- Иныкъуэхэм деж къыдощэху…
- Иныкъуэхэм деж-щэ?
- Иныкъуэхэм деж арыншауэ дошхэ. Сытри зыдогъэзэгъ, псысэм хэт Джэдуужьым и жыIауэ, - пыгуфIыкIыну хэтщ ФатIимэ, иджыпсту къыщиудын хьэзырми.
Мыш, дауи, зыри хищIыкIыртэкъым, Динэ ныбэ щилъым, ФатIимэ пIастэрэ бжьын цIынэкIэ гъэмахуэр ирихауэ зэрыщытам. Зэирэти и пщIыхьэпIэ къыхэхуэххэртэкъым, пщэдджыжьышхэу Мыш хуипщэфI джэдыкIэжьапхъэм щIигъэмбрууэ шатэ литрэм ФатIимэ тхьэмахуэкIэ унагъуэ псор иригъэкъун зэрыхуейр, мэжалIэурэ жэщым щымыжеифхэм дежи, дыгъэр иджыри къыкъуэмыкIауэ, кIыфIу, пщIантIэр ипхъэнкIыу, иныкъуэхэм дежи хадэр итIу зытригъэууэ къызэрыгъуэгурыкIуэм. Арами, зыхуигъэшэчырт, фIым щыгугъырт: зэм-зэ и гуащэ ябгэм къыхэкIыу и щхьэгъусэмрэ езымрэ къызэхуэнатэмэ, щIалэм и тхьэкIумэм шыпхъу жьэ джатэр къытекIатэмэ, и ныбжьэгъу мыхъумыщIэхэр зыгуэрурэ кIэригъэхуатэмэ… Iэджэ хъурт «…атэмэ» псалъэхэр.
- Хъыршыным феплъ, - псалъэмакъыр абдеж къыщигъэувыIэу, Iэнэм къекIуэлIащ Зэирэт.
Анэм имыщIэрэ зыхимыщIэрэ щыIэ? КъыгурыIуагъэххэт абы ФатIимэ и Iуэху зыIутри, пщэдджыжь нэмэзым Динэ цIыкIум и Iэпэр быдэу иIыгъыу къащIыхыхьэжари. Мыш нэщхъейуэ и пхъум зэ къыхуеплъэкIыжри, хъыршынымкIэ Iэбащ.
- Мырелъыт мыбы, Динэ! Мэт, шхыт мыр, - тхъур къыпыжу зы Iыхьэ къищтэри, сабийм хуишиящ.
Динэ хъыршыным щедзакъэм, кхъуейр кIыхьышхуэу зэпышати, абы щыдыхьэшхыу къэтIысыжащ. Псори нэжэгужэ къэхъужащ абдеж. Сабийм пщхьэщимых гуауэ щыIэ, езым и нэгу лей щIумыгъэкIмэ?!
