НэхъыфIхэм хабжэ

Москва щекIуэкI «Урысей» дунейпсо гъэлъэгъуэныгъэм хыхьэу, иджыблагъэ «Узыншагъэ» фIэщыгъэм щIэту зэхэтащ къэралым и медицинэм игъуэта ехъулIэныгъэхэр утыку къыщрахьэ зэхыхьэ, абы наIуэ къыщащIащ хэгъэгу псоми а унэтIыныгъэмкIэ яIэ зыужьыныгъэр. Апхуэдэуи иужьрей илъэсихым къэралым узыншагъэр хъумэнымкIэ и IэнатIэм иIэ зэфIэкIхэм теухуа пленарнэ зэIущIи щекIуэкIащ.

УФ-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ Голиковэ Татьянэ а зэхыхьэм къыщыщыпсалъэм къыхигъэщащ узыр и чэзум къэхутэнымкIэ, ар зэуэлIам еIэзэнымкIэ, цIыхум и узыншагъэр егъэфIэкIуэжынымкIэ IэнатIэм ехъулIэныгъэ лъагэхэр зэрызыIэригъэхьар. Апхуэдэу Урысейм къыщагъэсэбэпын щIадзащ сабий къалъхуагъащIэхэм япкърыт узыфэр къэхутэнымкIэ IэмалыщIэхэр, абы и фIыгъэкIэ а цIыкIухэм зыхуэныкъуэ дэIэпыкъуныгъэр и чэзум ягъуэт. 2023 гъэм жылагъуэм я узыншагъэр къэпщытэнымкIэ лэжьыгъэ хъарзынэхэр ирагъэкIуэкIащ, а Iуэхум жыджэру хэтащ балигъхэм я процент 64-рэ, зи ныбжьыр илъэс 17-м нэблагъэ сабийхэм я процент 96-рэ. Апхуэдэ кIэлъыплъыныгъэхэм наIуэ къащIащ лышх, гу-лъынтхуэ, фошыгъу узыфэхэр зыпкърыт сымаджэхэр.

«Узыфэ хьэлъэхэр зыпкърытхэм еIэзэнымкIэ фIагъышхуэ зиIэ медицинэ технологиехэр къагъэсэбэпурэ сымаджэхэм хуащIэ Iуэхутхьэбзэхэри кIуэ пэтми йофIакIуэ. Иужьрей илъэсихым апхуэдэ дэIэпыкъуныгъэхэр ягъуэтащ къэралым и цIыху мелуани 6,5-м. А унэтIыныгъэм адэкIи зеужь, IэмалыщIэхэр къыхохьэ, - жиIащ Голиковэ Татьянэ. - Иужьрей илъэситIым сымаджэхэм я узыншагъэр егъэфIэкIуэжыным хуэщIа, иджырей IэмэпсымэхэмкIэ къызэгъэпэща медицинэ IуэхущIапIэхэм я бжыгъэр 700-м нэсащ. Абыхэм я узыншагъэр щызэтрагъэувэжащ цIыху мелуани 2,5-м. Узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэм зиужьынымкIэ щхьэпэ мэхъу Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир медицинэ технологиещIэхэм зегъэужьыным хуэгъэза лъэпкъ проект зэхэлъхьэным, цIыхухэм япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэхэр щрат IуэхущIапIэхэр къэгъэщIэрэщIэжыным хуэлажьэ программэм къыпыщэным теухуауэ ищIа унафэр».

УФ-м узыншагъэр хъумэнымкIэ и министр Мурашкэ Михаил жиIащ узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэм и унэтIыныгъэ псори къызэщIиубыдэу Урысейм къэрал проекту 9 зэрыщылажьэр, ахэр Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкI IэщIагъэлIхэр гъэхьэзырыным, сымаджэщхэр бжыгъэрылъанэ Iэмалхэм хуэгъэкIуэным, узыфэ лIэужьыгъуэ щхьэхуэхэм япэщIэтыным, нэгъуэщIхэми хуэунэтIауэ зэрыщытыр.

«Абыхэм я фIыгъэкIэ цIыху гъащIэр нэхъ кIыхь хъуащ, къалъхуагъащIэ сабийуэ дунейм ехыжхэм я бжыгъэм хэщIащ, IэнатIэм и инфраструктурэм зиужьащ. Махуэ къэс жыхуаIэм хуэдэу медицинэ IуэхущIапIэщIэхэр къызэIудох, илъэсым къриубыдэу мини 4-м щIигъу хуэзэу. ЦIыхухэр хуейщ абыхэм зыхуэныкъуэ дэIэпыкъуныгъэхэр зэрыщагъуэтыным хуэщIауэ сыт и лъэныкъуэкIи къызэгъэпэщауэ щытыну, абы ипкъ иткIи, дэ ди къалэнщ дэтхэнэ зы IуэхущIапIэри къызыхуэтынышэу зэрыщытыным дыхущIэкъуну. Медицинэм и унэтIыныгъэ псоми я мылъку-техникэ лъабжьэр егъэфIэкIуэнымкIэ лэжьыгъэхэр йокIуэкI. ЩIыналъэхэм яIэрыхьащ «ДэIэпыкъуэгъу псынщIэ» машинэу мини 9-м щIигъу, поликлиникэу 79-рэ яухуащ, мин 1,3-м нэблагъэм зэгъэпэщыжыныгъэхэр щрагъэкIуэкIащ. КъищынэмыщIауэ, Урысейм къыщызэрагъэпэщ узыфэ щхьэхуэхэм хухэха медицинэ центрхэр. Ди мурадщ Онкологие диспансеру 8, цIыхухэм япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэхэр щрат IуэхущIапIэу 466-рэ, сабий сымаджэщу 10 духуэну. Медицинэ технологиер йофIакIуэ, шэч хэмылъу, ахэр дэIэпыкъуэгъушхуэщ узыр и чэзум къэхутэнымкIэ, абы нэгъэсауэ еIэзэнымкIэ, ауэ мыхьэнэшхуэ иIэщ цIыхум и узыншагъэм хуищIыж гулъытэми. Медицинэ лэжьакIуэхэм цIыхухэм гурагъэIуэн хуейщ узыншэу псэуным гулъытэ хуащIын зэрыхуейр, абы теухуауэ ящIапхъэхэм щагъэгъуэзапхъэщ, ар хабзэ яхуэхъумэ, узыфэ куэдым щыхъума зэрыхъунур», - жиIащ министрым.

ЗэIущIэм щагъэлъэпIащ «Узыншагъэр хъумэн» лъэпкъ проектым хыхьэу «ЦIыхухэм япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэхэр щрат IуэхущIапIэхэр къэгъэщIэрэщIэжын» программэр гъэзэщIэнымкIэ ехъулIэныгъэфIхэр къэзыгъэлъэгъуа щIыналъэхэр. ЗэфIэкI лъагэхэр зиIэ хэгъэгуи 10-м ящыщщ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэри. 2021 - 2023 гъэхэм къриубыдэу Налшык дэт поликлиникитIрэ Дыгулыбгъуей къуажэм щылажьэ апхуэдэ зы IуэхущIапIэрэ къагъэщIэрэщIэжащ. Дохутыр амбулаторэу 3, фельдшер-акушер пункту 1 яухуащ, IуэхущIапIэ 21-м зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр щрагъэкIуэкIащ, медицинэ Iэмэпсымэу 217-рэ, автотранспорту 60 къащэхуащ. А Iуэхум хъарзынэу зэрехъулIам папщIэ, республикэм хуэгъэпса фIыщIэ тхылъыр Къалэбатэ Рустам къратыжащ Голиковэ Татьянэ Мурашкэ Михаилрэ.

Апхуэдэу а махуэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и плIанэпэм щылэжьащ эндокринолог Гугъуэтыж Эльвирэ, кардиолог Лыджыдэ Элинэ, терапевт ЛIыхъугу Аринэ сымэ. Ахэр цIыхуи 100-м щIигъум я узыншагъэм кIэлъыплъащ икIи зыхуэныкъуэ чэнджэщхэр иратащ.