Зи лъагъуэ дахэ гъащIэм щыпхызыша

          Кавказым и бзылъхугъэ цIэрыIуэхэм яхэтщ политикэм, гъуазджэм, щIэныгъэм, литературэм, хьэрычэт Iуэхум ехъулIэныгъэ щызыIэрызыгъэхьахэр. Абыхэм язщ мы тхыгъэр зытедухуа, Ломоносовым и цIэр зэрихьэу Москва дэт къэрал университетым и психофизиолог, «Урысейм и меценат» щIыхьыцIэр зыхуагъэфэща, «ПщIэрэ щIыхьрэ», «Си гур сабийхэм язот» артийскэ дыщэ орденхэр зиIэ, «2018 гъэм и цIыху» зэхьэзэхуэм и лауреат, ЮНЕСКО-м и сертификатыр, ТекIуэныгъэ Иныр илъэс 75-рэ щрикъум ирихьэлIэу къыдагъэкIа медалыр зыхуагъэфэща Щэбэтыкъуэ Мадинэ.  Бзылъхугъэ хьэрычэтыщIэм теухуауэ куэд пхужыIэнущ, ари фIы защIэу. ГъащIэ матэщIэдза зримыта бзылъхугъэм зэчийкIэ тхьэр къыхуэупсат.

         Мадинэ 1976 гъэм Нарткъалэ къыщалъхуащ. ЩыцIыкIу дыдэм щегъэжьауэ ар куэдым гу лъызытэ сабий набдзэгубдзаплъэт. Лэжьыгъэр щагъэлъапIэ, щIэныгъэм гулъытэ лей щыхуащI унагъуэ дахэт Щэбэтыкъуэхэ. Абы и акъужь гуакIуэр къыщIимыхуу къэнакъым хъыджэбз цыкIуми: курыт школым фIы дыдэу зэрыщеджэм къыдэкIуэу, ар гъуазджэ гупжьей зэмылIэужьыгъуэхэм хэтт, хамэ къэралыбзэхэр иджырт, хэдыкI лIэужьыгъуэхэми дахьэхырт. Сытым яужь ихьэми, и адэ-анэр абыкIэ гушхуэн хуэдэут зэризэфIихыр икIи нэхъыжьхэм фIыщIэ яхуищI зэпытт фIыуэ илъагъу Iуэхум пэрытыну Iэмал къызэрыратым папщIэ.

         Нарткъалэ и езанэ школым илъэс плIыщIым нэблэгъауэ щылажьэ, Мадинэ и егъэджакIуэ Мэкъуауэ Марианнэ жеIэ: «Хъыджэбз зэпIэзэрыт цIыкIур япэу дыдэу щыслъэгъуам гу лъыстат абы гу къабзэрэ псэ хьэлэлрэ зэриIэм, зыпэрыхьэ сыт хуэдэ Iуэхури зэрызригъэхъулIэфын шыIэ зэрыхэлъым. Абы и псэкупсэ къулеигъэм удехьэх, узыIэпешэ. Дызэхуэзэху сэ гу лъызотэ абы пщIэшхуэ къызэрысхуищIым, къызэрысхуэгуапэм. Иджыпсту сэ езыр сыщоджэж Мадинэ и деж: психологием и унэтIыныгъэ куэдым езым хуиIэ бгъэдыхьэкIэ щхьэхуэхэм сыщегъэгъуазэ, цIыхум зэрызиужьын хуеймрэ и псэр зэрипсыхьыпхъэмрэ къызгурегъаIуэ».

         1993 гъэм курыт школыр дыщэ медалкIэ къиухри, ар щIэтIысхьащ КъБКъУ-м  и юридическэ факультетым. Абы иужькIэ ар щеджащ СГА-м (Иджырей гуманитар акдемием), психологием и бакалавру икIи магистру еджапIэр къиухащ. СГА-м иужькIэ ар илъэсиблкIэ щылэжьащ Налшык и гимназие №14-м. Класс нэхъыжьхэр психологиемрэ IэщIагъэ и лъэныкъуэкIэ ныбжьыщIэхэр унэтIынымрэ щригъаджэкIэрэ сабийхэми балигъхэми уазэрыдэлэжьэн хуейм ехьэлIауэ куэд дыдэ къищIащ.

         ЦIыхур зыпэрыт Iуэхум щехъулIэн папщIэ абы фIыуэ хэпщIыкI къудейкIэ зэфIэкIынукъым. Лэжьыгъэм узэрыхуэIэижьым къыдэкIуэу, цIыхугъэ, шыIэ, пэжыгъэ пхэлъын, къыщIэбдза Iуэхур и кIэм нызэрыбгъэсыфын ерыщагъ уиIэн хуейщ. Мис а псори, бзылъхугъэ гуакIуагъэри щIыгъужу, хэлъщ Мадинэ.

         2006 гъэм Мадинэ Нарткъалэ къыщызэIуихащ хьэпшып цIугъэнэхэр щащэ и япэ тыкуэныр («Сапфир»), 2007 гъэм абы къыкIэлъыкIуащ Налшык и «Горный», «Галерея» тыкуэнышхуэхэм хэту лажьэу иригъэжьа «Золотая архидея» дыщэхэкI бутикхэр. Къэбгъэлъагъуэмэ, ахэри, шхын щащэ тыкуэнхэри, бэджэнду ит пэшхэри зэхэту иджыпсту Щэбэтыкъуэм иIэщ IуэхущIапIи 9.

         - Ипэхэм гугъут, сыту жыпIэмэ зэрызагъэщIэращIэ хьэпшыпхэр къэзыщэхухэм нэхъ ягу ирихьхэр къэщIэн хуейт. НэгъуэщIыпIэ щумыгъуэтыну, зырыз-тIурытIу фIэкIа ямыщI цIугъэнэхэрат тыкуэнхэм къатшэр, - жеIэ бзылъхугъэм.

         ДыщэхэкI гъуазджэм Мадинэ дезыгъэхьэхар совет сатум и отличник, Нарткъалэ и тыкуэнышхуэм и унафэщIу илъэс куэдкIэ щыта, хьэпшып цIугъэнэхэр щэн-къэщэхун хьэрычэт Iуэхум илъэс 36-кIэ пэрыта и анэ Светланэщ. Абы ткIийуэ игъэсащ ипхъу Мадинэрэ и къуэ Анзоррэ. ТIуми гъащIэм я гъуэгу щыпхашыжауэ зыхуей хуэзэу щIэпсэури я анэ гумащIэм и фIыгъэщ.

         АдэкIи щIэныгъэ зригъэгъуэтым нэхъ къэзыщтэ Мадинэ 20I3 гъэм щIэтIысхьащ Ломоносов М. В. и цIэр зэрихьэу Москва дэт университетым и «Психофизиологие» факультетым икIи ар диплом плъыжькIэ къиухащ. Бзылъхугъэр зэреджа илъэситIым абы къехъулIащ полиграфым и канал 256-м ирилэжьэфу зригъэсэн. Ар зыхузэфIэкIыр мащIэ дыдэщ. 2018 гъэм еджэным щипищащ МГУ-м и аспирантурэм психологиемкIэ и кафедрэм.

         И хьэрычэт Iуэхум къыхуихь мылъкум игурэ и псэрэ хуиту псапэ хещIыкIыф Мадинэ. Зыхуей хуэмызэ, бын куэд щапI унагъуэхэм доIэпыкъу, сабий сымаджэхэм зыщIагъэкъуэн папщIэ псапащIэхэм къызэрагъэпэщ Iуэхухэм и ахъшэ хелъхьэ. 2017 гъэм абы и уасэр щIитащ зи нэIум ныкъуэдыкъуагъэ иIэу къалъхуа сабийхэм я операцэм.

         КъеббжэкIыну гугъу дыдэ хъунущ Щэбэтыкъуэ Мадинэ и Iэр къызыпекIуэкI псори. Адыгэм апхуэдиз щытхъупсым емыкIу пылъу къызэрилъытэм папщIэ, абы зыщытхъумэми нэхъыфIу къызолъытэ. Шэч зыхэмылъыжыр зыщ: Мадинэ хузэфIокI «къэзылъхуам хуэфащэщ», «къызыхэкIар егъэпэж» зыхужригъэIэн.

         Иджыпсту Мадинэ Москва щрегъэухуэ «ЦIыхум и институт» зи фIэщыгъэ IуэхущIапIэ. Абы къыщагъэсэбэпынущ Японием щащIа IэмэпсымэщIэхэр, абыхэм ирилэжьэну ирагъэблэгъэнури МГУ-м щIэныгъэхэмкIэ я докторхэрщ. Мадинэ зэрыжиIэмкIэ, абы къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр щрагъэкIуэкIынущ, цIыхум и зэфIэкIыр къэщIэным, абы зегъэужьыным ехьэлIауэ.  

         «ЦIыхум лъэмыкIын, ар зыпэмылъэщын щыIэкъым. Нэхъыщхьэр уи натIэм къритхар уи фIэщ хъуууэ зыхуэбгъэувыжа мурадым ухуэкIуэнырщ. ИтIанэ гъащIэр плъыфэбэу зэщIэпщIыпщIэнущ, уэри абы насыпыфIэ урихъунущ, - жеIэ Мадинэ.

            ИСТЭПАН Залинэ.