Футболыр зэштегъэу къудейкъым

Си насып къикIри, сэ сыкъыщалъхуа, сыкъыщыхъуа унагъуэмрэ спорт лIэужьыгъуэ зыбжанэм егъэщIылIа губгъуэмрэ ухуэныгъэмрэ я зэхуаку  метр  щэныкъуэ нэхъыбэ  дэлъу къыщIэкIынтэкъым. Иджыпсту,  апхуэдэ Iэмал зимыIэ ныбжьыщIэхэр  щыслъагъукIэ,  сигу ящIогъу.  Сыту жыпIэмэ, спортым пэIэщIэу къэхъуахэм узыншагъэ быдэ яIэну, гушхуэныгъэ яхэлъыну уащыгугъыныр  щхьэгъэпцIэжщ.

 Гулъытэрэ мыхьэнэшхуэрэ иратт спортымрэ  лэжьыгъэмрэ щIэблэр щIэпIыкIыным, щIэныгъэ нэс егъэгъуэтыным, и Хэкум, и лъэпкъым и тхыдэм куууэ щыгъуазэу,  хуэпэжу къэгъэхъуным.

ЩIалэ цIыкIухэм нэхъыфIу тлъагъур футболырт, абы кIэлъыкIуэу бэнэныр, атлетикэ хьэлъэр. Сыту жыпIэмэ, абы пхуэмыхъуу удезыгъэхьэх гъэсакIуэ, щIыхьрэ пщIэрэ яIэу, спортым и мастер,  зэфIэкIым къыпэкIуэу саугъэт  зэмылIэужьыгъуэхэр къэзыхьахэр сыкъыщалъхуа  Зеикъуэ жылагъуэшхуэм, ди насыпти, щымащIэтэкъым.

 ШколакIуэхэм я футбол командэхэм я зэпеуэ илъэс къэс щекIуэкI гъатхэм нэхъ гуфIэгъуэрэ тепыIэншэу дызыпэплъэрэ щыIауэ къыщIэкIынтэкъым. Ар къыщызэрагъэпэщ ХьэтIохъущыкъуей къуажэм, СССР-м и  чемпион хъуа, спортым и мастер Iэпщэ Александр къызэрыщалъхуам папщIэ «Футболым и хэкукIэ» нэхъыжьхэр зэджэм Тбилиси и «Динамо»-м ар зыхэтам 1964 гъэм СССР-м пашэныгъэ къызэрыщихьам щымыгъуазэрэ иримыгушхуэрэ къэгъуэтыгъуейт.   Налшык и зы спорт школым абы и цIэр фIэзыщахэмрэ и фэеплъ зэпеуэ илъэс къэс езыгъэкIуэкIхэмрэ, шэч хэмылъу, фIыщIэ лей яхуэфащэщ.

  Иджы ди нобэрей махуэмкIэ къэдгъэзэнщи, дигу къемыуэу къанэркъым,  ди республикэ футболым ди щхьэр лъагэу дэзыгъэIэтын ехъулIэныгъэхэр зэрыдэдмылъагъужыр. Ар нэхъыбэу къызыхэкIари гурыIуэгъуейуэ къыщIэкIынкъым. Ди жагъуэ зэрыхъущи, спортымрэ мылъкумрэ зэгуэхыпIэ имыIэу зэпха хъуащ. Ди щIалэгъуалэм  къахэжаныкIхэр улахуэ нэхъыбэ, пщIэ нэхъ лъагэ щагъуэтыну нэгъуэщI футбол командэхэм макIуэ. Ар икIи пхуэгъэщIэгъуэнукъым, спорт гъащIэр зэрыкIэщIыр къэплъытэмэ.

Налшык и «Спартак» командэр зэрыджэгум еплъыну, ипэ зэманхэм хуэдэу, дэщIакIуэ куэд стадионым щIемыкIуэлIэжри аращ. Гухэхъуэ лъэпкъ къуитыжыркъым республикэм и стадион нэхъыщхьэм и теплъэми. ФIым иджыри ущызыгъэгугъыу щыIэр ныбжьыщIэхэр куэду стадион зэмылIэужьыгъуэхэм зэрыщыплъагъурщ. Iэпщэ Александр, Ещтрэч Владимир, Лъэрыгухэ Викторрэ  Казбекрэ, Бэч Руслан, КIурашын Олег, Наурыз Басир, Гъубж Вячеслав, Настаев Щамил, Хьэпэ Заур, Биджиев Хьэсэнбий хуэдэхэр абыхэм къахэкIын дащыгугъынщ.

Сыхуейт мыпхуэдэ гукъэкIыж, гуапэ сщыхъуа си тхыгъэм кIэух хуэсщIыну.

ФокIадэм и 9-м, 1989 гъэм, СССР-м и чемпионатым и зи чэзу зэIущIэ ди къэралым и щыхьэр Мэзкуу къалэ, Лениным и цIэр зезыхьэу щыта «Лужники» стадион нэхъыщхьэм,  щекIуэкIырт. А илъэсым чемпион  хъуа «Спартак»-м командэм и хьэщIар  Тбилиси и «Динамо»-рт. Си кIэн къикIри, а джэгугъуэм срихьэлIауэ щытащ. ТелевизоркIэ фIэкIа сымылъэгъуа футболист цIэрыIуэхэр командитIми щыджэгурт. «Спартак»-м и тренер нэхъыщхьэр Романцев Олегт. Абы и гупым  хэтт цIэрыIуэ хъуахэу Черчесов Станислав, Базулев Сергей, Кульков Василий, Шалимов Игорь, Черенков Федор, Родионов Сергей, нэгъуэщIхэри. Грузием и командэм, 1981 гъэм  Европэм и Кубок нэхъыщхьэр къэзыхьу, зи цIэр нэхъри Iуам, я ныбжь елъытакIэ фIыуэ тцIыхуа куэд хэкIыжами, къыхэнахэмрэ къащтауэ иужькIэ зи цIэ ину Iуахэмрэ иджыри и мащIэтэкъым. «Динамо»-м и тренерыр Кипинани  Давидт. Габелие, Кеташвили, Цхададзе, Чедие, Ревишвили, Сванидзе, Цвейбэ, Кецбае, си дежкIэ нэхъыщхьэрати, зи джэгукIэм хуабжьу сыдихьэх Дарселие Виталий сымэ я зэфIэкIыр си нэгу щIэкIащ, гухэхъуэ къызатащ. Абы щыгъуэ   хьэщIэхэм я командэм Хьэпэ Заур хагъэхьагъащIэт. Гу лъумытэу къанэртэкъым гупым ди адыгэ щIалэм пщIэшхуэ  къызэрыхуащIым. Заур и фIыщIэкIэ, сэ нэхъ гъунэгъуу къэсцIыхуат зи цIэ къисIуа тренерри футболистхэри.  Абыхэм бжыгъэр 1:0-уэ текIуэныгъэр къахьати, нэжэгужэт. Нобэр къыздэсым фIыщIэ хузощI зыкъыфIэмыщIыжу, цIыху къызэрыгуэкIыу, псэ хьэлэл иIэу, зызымыхъуэжу къэна,  дызэрыпагэ Хьэпэ Заур. Апхуэдэущ зэрыщытар Iэпщэ Александри. Иджыри   мымащIэу диIащ икIи диIэщ  футболым и мызакъуэу цIыхугъэкIэ зи цIэ Iуа футболист куэд. А щапхъэхэмкIэ гурыIуэгъуэкъэ щIэблэр гъэсэным хуэунэтIауэ спортым мыхьэнэшхуэ зэриIэр.