Ташло Алий: Дэнэ щIыпIэ зыкъыщызгъэлъагъуэми, адыгэ уэрэди щыжызоIэ

Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэр, Къэрэшей-Шэрджэс республикэхэм щIыхь зиIэ я артист, уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ Ташло Алий ди къэралым и мызакъуэу, хамэ щIыпIэхэми фIыуэ къыщацIыху. Абы и уэрэд жыIэкIэр зэхэзыхауэ и творчествэм димыхьэх щIагъуэ щыIэу къыщIэкIынкъым. Ташлом и концертхэми ар зыхэт пшыхьхэми цIыхухэр куэду йокIуалIэ. Шэч хэмылъуи, аращ артистым и зэфIэкIыр къызэралъытэ пщалъэ нэхъ лъагэ дыдэр.

ЕджапIэм щыщIэса лъэхъэнэхэр игу къыщигъэкIыжкIэ, Алий къыхегъэщ сыт хуэдэ зэIущIи пшыхьи емыкIуэкIами, уэрэд жиIэну зэи утыку къызэримыхьар. Апхуэдэу щытми, школ нэужьым ар щIэтIысхьащ Налшык къалэ дэт Музыкэ училищэм. ИлъэситIкIэ еджауэ, дзэм къулыкъу щищIэну ираджащ икIи къафэмрэ уэрэдымкIэ абы щыIэ ансамблым хагъэхьащ. Ансамблым хэту ди къэралым и щIыпIэ куэдым концерт щитащ. Армэ нэужьым Музыкэ училищэр къиухыжащ, иужькIэ еджэным щыпищащ Санкт-Петербург дэт консерваторием. Ташлом лэжьэн щыщIидзащ Налшык дэт Музыкэ театрым. Апхуэдэу ар щыIэщ Дагъыстаным оперэмрэ балетымкIэ и театрым, Пятигорск опереттэм и театрми ядолажьэ.

Дэтхэнэ зы оперэ уэрэджыIакIуэми и хъуэпсапIэщ Италием кIуэуэ абы и макъамэ дунейр зыхищIэну. Ар икIи гурыIуэгъуэщ: Италиер къалъытэ оперэ гъуазджэм и гущапIэу, дуней псом щынэхъыфIу ябж оперэ композиторхэм, уэрэджыIакIуэхэм я хэкуу. Абы и лъэныкъуэкIэ и насып къикIащ Ташло Алий, ар хэтащ Карузо Энрико, Пуччини Джакомо сымэ я щIыхькIэ Милан къыщызэрагъэпэща дунейпсо зэпеуэхэм. КъищынэмыщIауи, Ла Скала оперэ театрым и режиссер нэхъыщхьэм иригъэблагъэри, и Iэзагъэм щыхигъэхъуащ.

Ташлом ролхэр зэригъэзащIэр, жиIэ уэрэдхэр цIыхухэм ягу ирохь. Абы утыкум кърихьэ лIыхъужьхэм я образхэр нэгъэсауэ уи нэгу къыщIегъэхьэф. Алий фIы дыдэу къехъулIахэм ящыщщ Верди Джузеппе и «Травиата», «Риголетто», Чайковский Петр и «Евгений Онегин», Леонкавалло Руджеро и «Паяцы», Пуччини Джакомо и «Тоска» оперэхэм щигъэзэщIа роль нэхъыщхьэхэр. Алий уэрэдхэр жеIэ адыгэбзэкIэ, урысыбзэкIэ, итальяныбзэкIэ, испаныбзэкIэ. АдыгэбзэкIэ игъэзащIэ, цIыхухэм ягу дыхьэ уэрэдхэм ящыщщ Даур Аслъэнрэ ТIэш Хьэмидрэ зэдатха «Адэжь лъахэу Къэбэрдей», Тхьэбысым Умар и «Адыгэ джэгу» жыхуиIэхэр. Абы и репертуарым хэтщ адыгэ уэрэдыжь зыбжани, ахэр Алий жеIэ Iэмэпсымэм демыжьууэ.

- Си жагъуэ зэрыхъунщи, адыгэ уэрэду куэд си репертуарым хэткъым, - жеIэ Ташло Алий. - Си бзэкIэ уэрэд жысIэну сыхуэмейуэ аракъым, атIэ сигу ирихьу, си макъым езэгъыу щыIэр мащIэщи аращ. Сыт хуэдэу къызэрыхэпхыр жыпIэмэ, хэкум, лъэпкъым яхуэгъэза лъагъуныгъэр зи купщIэхэр нэхъ къызощтэ, ауэ, иджыри зэ къыхызогъэщри, нэхъыщхьэр абы и гъэпсыкIэр си макъым и IукIэм хуэкIуэу щытын хуейщ. ЖысIэ уэрэдыр сэ сигу иримыхьмэ, едаIуэхэм абыкIэ гукъыдэжрэ дэрэжэгъуэрэ естыфыну?!

Ташло Алий ди къэралым и къалэ куэдми хамэ щIыналъэхэми концертхэр щет. Дэнэ щIыпIэ зыкъыщимыгъэлъэгъуами, абы и пшыхьхэм цIыхухэр куэду къокIуалIэ, Iэгуауэшхуи хуаIэт.

- Сытым дежи си концерт программэм адыгэ уэрэдхэри хызогъэхьэ, - жеIэ Алий. - Къапщтэмэ, япэ дыдэ хамэ къэрал сызэрыкIуар зи фIыгъэр адыгэбзэрщ. Даур Аслъэнрэ ТIэш Хьэмидрэ зэдатха «Адэжь лъахэу Къэбэрдей» уэрэдыр Сирием щекIуэкIа зэхыхьэхэм ящыщ зым щызгъэзэщIауэ щытащ.Уэрэдым и псалъэхэр зей ТIэш Хьэмид Сирием къыщыхъуа ди лъэпкъэгъущ. Апхуэдэу а уэрэдыр ягу ирохь Тыркум, Иорданием, Израилым щыпсэу ди лъэпкъэгъухэм. Мызэ-мытIэу абыхэми концерт щыстащи, а уэрэдыр щыжысIэкIэ я нэпсыр яхуэмыубыду йодаIуэ. Я гум щагъафIэу къэхъуа хэкужьым теухуа уэрэдыр я анэдэлъхубзэкIэ зэрызэхахыр абыхэм я дежкIэ куэд и уасэщ. Ар дискым трагъэтхауэ я унагъуэхэм илъщ.

Батыр Мухьэдинрэ сэрэ Краснодар концерт щытту «Адэжь лъахэу Къэбэрдей», «Адыгэ джэгу» уэрэдхэр жысIащ. ИужькIэ абы теухуауэ интернетым къралъхьэжа хъыбархэм мыпхуэдэу яхэтт: «Ташло Алий и анэдэлъхубзэкIэ жиIа уэрэдыр къыдгурымыIуами, ар псэм къиIукIти, гум хыхьэрт, купщIэшхуэ зэрыхэлъыр едаIуэм и деж зэрынихьэсыфам и щыхьэтщ нэм нэпсыр къригъакIуэу зэрыщытыр. Уэрэдыр зэрыжиIа бзэр дахэт икIи гурыхьт».

Абы и ужькIэ хэт жиIэфын ди бзэм къару имыIэу. УкъызыхэкIа лъэпкъым Iурылъ бзэр умыщIэныр емыкIушхуэщ. КъытщIэхъуэ щIэблэм бзэр яIурымылъмэ, ар зи ягъэр адэ-анэрщ. АбыкIэ къуаншэкъым сабий садри курыт школри. Псори къыщежьэр унагъуэрщ, сабийм цIыкIухукIэ зыхебгъэщIэн хуейщ бзэм и мыхьэнэр, абы и купщIэр зыхуэдэр.

Ташлохэ я унагъуэм щытепщэр адыгэбзэрщ. Алийрэ и щхьэгъусэ Тамарэрэ я щIалэ закъуэм сабий садым кIуэху адыгэбзэ фIэкIа зэхрагъэхакъым. Къалэ садым, школым кIуэну сабийм урысыбзэр зэрищIэнур къагурыIуэрт, ауэ адыгэбзэр Iэпэдэгъэлэл ящIамэ, фIыуэ къазэрыхуемыгъэщтэжынур ящIэрт. Нобэ щIалэм адыгэбзэри урысыбзэри уэрсэру ещIэ.