Фэншэ хъуа дунейм псэ хэзылъхьэж гъатхэм ещхьщ реставратор IэщIагъэр. Жьы хъуа хьэпшып, сурэт лъапIэхэм гъащIэщIэ етыжыныр, къэгъэщIэрэщIэжыныр ауэ къызэрымыкIуэ къалэнщ. IэщIагъэр къызэрыунэхурэ куэд мыщIами, лъэпкъым апхуэдэ IэпэIэсэхэр сыт щыгъуи къыдэгъуэгурыкIуащ. Пэжщ, ди зэманым а IэщIагъэ мытыншыр къыхэзыхыр мащIэщ. А мащIэм ящыщщ ди хьэщIэщым къытхуеблэгъа пщащэ зэкIуж Бэджыдэ Фаризэт. Абы и IэщIагъэр къыщытщIэм, нэхъ гъунэгъуу зэдгъэцIыхумэ ди гуапэу депсэлъащ. КъызэрыщIэкIымкIэ, аращ Байрон Штиглиц и цIэр зэрихьэу Санкт-Петербург дэт Художественнэ промышленнэ академием КъБР-м щыщу япэу щIэтIысхьар.
- Сэ сыкъыщалъхуари сыкъыщыхъуари Къэбэрей-Балъкъэрырщ, - жеIэ Фаризэт. - Налшык дэт 14-нэ гимназием ебгъуанэ классыр къыщызуха иужь, си адэ-анэм я гъусэу Санкт-Петербург дыIэпхъуэн хуей хъуащ. Абы и 189-нэ школым сыщIэтIысхьэри, ехъулIэныгъэфIхэр щызгъэлъагъуэу сыщеджащ. СызэрыцIыкIурэ гъуазджэм сыдихьэхырт, нэхъыбэу сызытхьэкъур сурэт щIыныр арати, еджапIэ нэужьым художествэмкIэ школым сыкIуэрт. ЗэрызгъэщIэгъуэнур сщIэртэкъым абы дэт школыр Налшык ейм куэдкIэ къызэрыкIэрыхур. Школыр къэзыуха иужь, нэхъ сигу ирихь IэщIагъэхэр щадж факультет зыбжанэм си тхылъхэр щIэслъхьати, си насып кърихьэкIри, реставратору седжэну сыкъащтащ.
- Уи ныбжьэгъухэмрэ Iыхьлыхэмрэ къызэрыбгъэнар уигу къеуакъэ, хьэмэ къалэ дахэм занщIэу уитхьэкъуа?
- Пэжыр жысIэнщи, а зэхъуэкIыныгъэхэр си дежкIэ тыншу щытакъым, уеблэмэ гъэунэхупIэшхуэт. ЕджэнымкIэ си ныбжьхэм садэхъуми, куэдрэ хамэу сыкъалъытащ. Ауэ зэманым и къалэн игъэзэщIащ, абы игъэзэкIуэжащ псори. Налшык сыщыщеджа зэманым художествэмкIэ школым сызэрыкIуар лъабжьэ быдэ схуэхъуауэ къызолъытэ. Аращ япэу сурэтыщI Iэзэ КIыщ Мухьэдин щызэзгъэцIыхуауэ щытар, апхуэдэ цIыхушхуэхэм къару мыкIуэщI къыпхалъхьэ.
ЕджапIэр си дежкIэ щIэщыгъуэт, гъэщIэгъуэнт, нэхъыщхьэращи, абы къызит къарумрэ гукъыдэжымрэ нэхъыбэжым сытрагъэгушхуэрт. ИлъэсихкIэ седжами, си щIэныгъэм иджыри хэзгъэхъуэн мурад сиIэщ. Сэ хуабжьу сыщIохъуэпс Франджым щыIэ Сарбонэ университетым и магистратурэм сыщIэтIысхьэну.
- Зыгуэр зэбгъэзэхуэж нэхърэ, щIэрыщIэу птхымэ куэдкIэ нэхъ тыншщ. Реставратор IэщIагъэр къыхэпхын хуей щIэхъуам и гугъу уэзгъэщIынут.
- Сэ хуабжьу фIыуэ солъагъу тхыдэ зиIэмрэ жьы хъуа хьэпшыпхэмрэ. Псом хуэмыдэу, сурэтхэр тхыдэм и гъуджэщ, абыхэм «уеджэфмэ», куэд къыбгурыIуэнущ. ШыIэныгъэшхуэ гъащIэм щысхэлъу схужыIэнукъым, ауэ лэжьыгъэм сетIысылIэмэ, шыIэныгъэм я нэхъ иныр къыслъыкъуокIри, зэманыр зэрыкIуар къэзмыщIэу блолъэт, ар си IэщIагъэр фIыуэ зэрыслъагъур арауэ къыщIэкIынущ. А IэщIагъэм набдзэгубдзаплъэ уещI. Ди хъуреягъыр зэрыщыту гъуазджэщ, тхыдэщ. Нэр къызэтепхыу узыIуплъэм тхыдэ имыIэу зыри хэткъым.
- Ущеджэм, шэч хэмылъу, лэжьыгъэ гуэрхэмкIэ фи зэфIэкIыр къапщытэу щытащ. Уэ къохъулIауэ плъытэу сыт хуэдэ лэжьыгъэ уиIэ?
- Зауэ зэманым ди еджапIэм и блынхэр лэчкIэ ялати, япэ курсым ар зэфIэдгъэувэжащ. Шэч хэмылъу, ар икъукIэ лэжьыгъэ гугъущ, апхуэдэ дыдэуи гъэщIэгъуэнщ. КъыкIэлъыкIуэ курсым гъущIым делэжьын хуейти, сэ унагъуэ бей гуэрым ейуэ, 17-нэ лIэщIыгъуэм ящIауэ, гъуаплъэм къыхэщIыкIа кумбыгъэ зэзгъэпэщыжауэ щытащ. Мы зэманкIэ ар ди музейм щахъумэ. Къыхэзгъэщыну сыхуейт сурэтыщIхэм я IэдакъэщIэкI гуэрхэми сызэрелэжьар, сэри сурэт щIыным сызэрыдихьэхыр.
- Фаризэт, пыухыкIауэ зы лэжьыгъэ гуэрым уелэжьыну ущIэхъуэпсу къыщIэкIынущ…
- КъызэхъулIэри сигу зыхыхьэри сурэтхэрщ. ГъэщIэгъуэнракъэ, къысIэрыхьэ лэжьыгъэхэр зытхар ящыгъупщэжащ е ящIэххэркъым. Си диплом лэжьыгъэр зытезухуа сурэтыр зейр Кушаковэ Татьянэт. Абы щIыуэпсым и дахагъыр къызэригъэлъагъуэр сфIэгъэщIэгъуэнщ. СызыщIэхъуэпсым и гугъу пщIымэ, ар лэжьыгъэ нэхъ инхэм, щIэщыгъуэ гуэрхэм зеспщытынырщ.
- Уи IэщIагъэм хуэдэ зиIэхэм я дежкIэ сыт нэхъыщхьэр?
- ШыIэныгъэ. Уемызэшу куэдрэ улэжьэн, лэжьыгъэ хэплъыхь уимыIэу, сыт хуэдэ лIэужьыгъуэми нэIуасэ зыхуэпщIын хуейщ. Лэжьыгъэрщ Iэзагъэм хэзыгъахъуэр.
- Уи адэшхуэ-анэшхуэм, хэкум укъезышэлIэж лъабжьэхэм къищынэмыщIауэ, ди республикэм сытым упищIэрэ, абы хуиIэ лъагъуныгъэр уи IэдакъэщIэкIхэм къахэщрэ?
- Пэжыр жысIэнщи, Къэбэрдей-Балъкъэрыр си дежкIэ нэхъыбэу зыгъэпсэхупIэщ, си фIэщ хъуркъым мыбы сыщылэжьэфыну. Къалэшхуэхэр, цIыху нэхъыбэ, Iуэху нэхъыбэ здэщыIэ щIыпIэхэр нэхъ къызощтэ, абы
гъащIэр «къыщокъуалъэ». КъищынэмыщIауэ, си щIалэгъуэ щIыкIэ дунейр зэзгъэлъагъуну, нэхъыбэ къэсщIэну сыхущIокъури, къалэшхуэхэм ар нэхъ щызэбгъэхъулIэфынущ. Ауэ щыхъукIи, хэт ищIэрэ, зэман дэкIмэ, къэзгъэзэжынри хэлъщ. Дэнэ сыщымыпсэуми, си мурадщ си лэжьыгъэхэм щыщ Къэбэрдей-Балъкъэрым щызгъэлъэгъуэну.
- Ар дапщэщ?
- Си гъэлъэгъуэныгъэр цIыхухэр зэса жыпхъэм зымащIэкIэ къытекIыу щытынущ. Адрейхэм я IэдакъэщIэкIщ ягъэлъагъуэр. Сэ сурэтыщI цIэрыIуэ Фурсей Николай и IэдакъэщIэкI жьы хъуахэр зэзгъэпэщыжащи,
аращ згъэлъэгъуэну сызыхуейри.
