Iуэтэж
КIуэкIуцэ къалэшхуэм яшэу зэрыджэгу хьэпшыпхэм щыхагъадэм, япэ дыдэ Iэбэу къищтар джэдущ. Ари езым хуэдиз хъурэ цы щабэшхуи тетыжу, дэбжьеи къебжьыхыжи хъууэ. Ар абы зыкIэ фIыуэ елъагъури, шхэми здагъашхэ, жейми здагъэжей. Дэджэгум, дэджэгуурэ ицхэр фIей хъуамэ, езым егъэпскIыж. Уеблэмэ и анэм игъэпскIыуи, и шыпхъум къыдигъэпскIыуи идэркъым. Ауэ апхуэдэу фIыуэ зэрылъагъуу куэдрэ яхьакъым а тIум.
Бжьыхьэпэ зы махуэ гуэрым, я гъунэгъум деж екIуэкIауэ я хъыджэбз цIыкIум дэджэгуу здэщысым, адэкIэ къыхэлъ бжэр «цIыргъуутI» жиIэу зэIуожри цы топышхуэ къыщIож, джэду къуэлэн цIыкIум игъэджэгуу. Я нани, лъэпэд ищIу щхьэгъубжэм бгъэдэсщи, и цы топыр “зыдыгъуам” пыгуфIыкIыу къыкIэлъоплъ, гу зэрылъитари къригъащIэркъым зэраншум. КIуэкIуцэ ар зэрилъагъуу, жэри джэду цIыкIур къищтауэ йодэхащIэ.
- Уа-а, - жи, - джэду цIыкIу фиIи! Сытуи дахащэ, сытуи джэгурей!
Джэду цIыкIур абы жиIэм хуейт? И джэгун къикIащи, имыгъэджэгуу зыIыгъым йопIэстхъ. ЗэриутIыпщыжуи, абы фIэкIмэ нанэ къызэрыгубжьынур къищIа хуэдэ, ириджэгуурэ цы топыр хущIегъэлъэдэж.
Абы иужькIэ, КIуэкIуцэ нэхъыбэрэ кIуэ хъуащ я гъунэгъум, я хъыджэбз цIыкIумрэ я джэдумрэ ядэджэгуну,езым фIыуэ илъагъуу кърихьэкIыу щытар къыфIэIуэхужыххэкъым иджы.
Джэдур ягъэджэгуурэ ешу щахуэмыджэгужым, зейм ар зыхуейр къещIэ – хэхауэ щигъашхэм деж и шхыныр хуехьри ирет, и Iэ цIыкIухэмкIи и щхьэм толъэщIыхь. Джэду цIыкIуми ар апхуэдизкIэ фIэфIщи, зэм и тхыр ирешэ, зэм къыдегъэкI. Сыт хуэдэу ехъуапсэрэ абы КIуэкIуцэ!
«Фи джэду цIыкIур, кхъыIэ, къызэфти ди деж щызвгъэIэ зы тIэкIурэ», - жиIэнущи, и дзэ мэш, жимыIэщи, и гур къоныкъуэкъу. ДжэдууитI яIэу щытами сыт хъунт, елъэIунт зыр къратыну…
КIуэкIуцэ къызэрыкIуэжу и анэмрэ и адэмрэ ялъитIысхьащ:
- Сэ псэ зыхэмыт джэду сыхуейкъым, сысейм шхын ептми ишхыркъым, цы топи кърихуэкIыркъым. Сэ сызыхуейр Залинэхэ я джэдум хуэдэщ.
КIуэкIуцэ жиIахэр я тхьэкIумэм ирагъэхьэщакъым зыжриIахэм. Ауэ, абы иужькIэ нэщхъейуэ къикIухьу, яхуэмышхи щыхъум, «къеузыр» къащIэри, джэду шыр цIыкIу къыхуахьащ.
И псэм фIыуэ илъагъур къыщыIэрыхьэм, КIуэкIуцэ я гъунэгъум кIуэнри нэхъ кIащхъэ ищIащ. АрщхьэкIэ, КIуэкIуцэ и гуфIэгъуэ кIэншэм нэщхъеягъуэ къыдэкIуауэ къыщIэкIащ. Я нанэм джэдур дунейм трилъагъуэ хъуркъым: Iэпэлъапашхэщи кърехуэкI. Джэду цIыкIуми лы фIыуэ елъагъури, зыри унэм щыщIэмысым деж, зылъэIэсыр къидыгъуурэ ешх. Абы лы ишхыу бгъэдыхьи еплъыт, аслъэным хуэдэу и пщэцыр къыпхуигъэтэджынурэ шынагъуэу зыкъыпхузэкIэщIишынущ, къыптелъэнуи тIэу еплъынукъым.
Фызыжьым ар зыкъомрэ ишэчащ, и къуэрылъху цIыкIум и хьэтыркIэ. Ауэ, джэду Iэпэлъапашхэр хуэмышэчыжыххэ щыхъум, япиубыдащ дашу хыфIадзэну. Сыт ищIэнт къуэм, анэм и унафэр имыгъэзащIэу хъунутэкъым.
Арати, махуэ гуэрым, и хъыджэбз цIыкIур дэмысу зригъэхьэлIэри, Назир лэжьакIуэ щыкIуэм, джэдур и машинэм иридзэри къалэшхуэм здишащ. Уэшхым къригъэжьауэ къожэх нэр имыгъаплъэу, жьышхуи щIэтщ.
Гъуэгу IуфитIым Iут жыгхэм, я щхьэр зэрахьэ щхьэкIэ къимыгъанэу, уэшхым «яфIыфIехущIыкI». Назири, машинэр хуэму игъакIуэурэ, жыгхэм яхоплъэ, и джэдум уэшх нэхъ къыщытемышхэну нэхъ баринэшхуэр къыхухихыну. Апхуэдэу зиплъыхьурэ здэжэм, зы жыгеишхуэ къыIэщIэлъагъуэри и гур къигуфIыкIащ. Машинэр абдеж къыщигъэувыIэщ, джэдур кърихри, абы и щIагъым щIыхьэри нэхъ гъущапIэу къигъуэтам деж щигъэтIысащ. Жыг щIагъым щIигъэтIысхьа джэдур пщIэууэ и ужьым къыщиувэжым, къищтэжри щIигъэтIысхьэжащ аргуэру, и щхьэм Iэ дилъэурэ, зэрыхыфIидзар къыхуигъэгъуну елъэIу хуэдэ…
ЛэжьапIэм щыIэщи, и лэжьэгъухэм ягъэщIагъуэ нобэ Назир и щытыкIэр - щхьэгъубжэмкIэ куэдрэ доплъ. Ауэ илъагъур махуэ къэс зыIуплъэ псей жыгхэрщ. Иджыри уэшхыр мыувыIэжауэ къошх, къошхри-къошх, Назири щIэх-щIэхыурэ щхьэгъубжэмкIэ доплъ, уэшхыр увыIэжарэ мыувыIэжарэ къищIэну. АпхуэдизкIэ мэгузавэри, а уэшхыу къешхыр жыг щIагъым щIигъэтIысхьа джэдум тешхэ къыфIощI…
Лэжьыгъэр иуха нэужьи уэшхыр увыIатэкъыми, ар пIащIэу кIуэжырт джэдур къызыщIина жыг щIагъым щIэплъэну. Жыгей щIагъым къэсрэ щIэплъэмэ - и джэдур здигъэтIыса дыдэм деж щыст, и нитIым фIэкIа къыхэмыщыжу уэшхым иуфэнщIарэ и цыр уауэ, езыр зэщIэкIэзызэу. Джэду шырми зейр къицIыхужащи, сышэж, жыхуиIэу гущIэгъунэкIэ лъаIуэу къоплъ, ахъумэ къыпежьэну къару иIэжкъым. ПщIэуну и жьэр зэщIэкIыу плъагъу щхьэкIэ, макъи къыжьэдэкIыркъым, зыри къыхудэшеижыркъым.
Назир гупсысэгъуэшхуэм хэхуауэ щытщ, джэду тхьэмыщкIэм йоплъри. Абдеж щымысыжу кърихьэлIэжами сыт хъунт - гуфIэнт, зыгуэрым ихьащ жиIэнти, иджы ищIэнур ищIэркъым. Ишэжмэ, щхьэ къэпшэжа жиIэнурэ и анэр къыщыхьэнущ, имышэжми, и пхъум и псэм пищIу фIыуэ илъагъу джэду цIыкIур мыбдежым бжьыхьэ уэшх щIыIэм щиукIынущ.
ТIэу-щэ Iэбащ Назир, джэдум и Iэр хуихьмэ, къыIуихыжурэ. ИтIанэ, и гум жиIам и Iэхэр емыдэIуэжу, джэдур къищтэжри Назир и бгъэм щIикъузащ, зэрыхъуари къыхуэмыщIэу.
Джэдур машинэ хуабэм къригъэтIысхьэжри къежьэжащ…
