ЩIыпIэ бгынэжахэм я лъэужь

Тызыл аузым и курыкупсэм хуэзэу итщ Солнечный жылэ бгынэжар. 1950 гъэм ар псэупIэ зыхуэхъуахэр елэжьырт гъущI зыхэлъ пкъыгъуэ къыщIаххэм, арщхьэкIэ зэман кIэщIым къриубыдэу а шахтэхэр зэхуащIыжын хуей хъуащ, Iуэхум фейдэ къазэрыримытым къыхэкIыу.

Абыхэм иджыпсту, гъуэгур ауэ къэгъэнауэ, лъагъуэ къудей екIуалIэркъым. Зэгуэр занщIэрэ джафэу щыта щIыпIэр къуацэхэмрэ жыгхэмрэ Iуву щызэщIэкIэжащ, уапхымыкIыфу. Къырхэм япэгъунэгъу ухуэныгъэ къэнахэми уекIуэлIэфыркъым, лъэныкъуэ псомкIи бгыр къызэрелъэлъэхам къыхэкIыу. Жылэр зыщхьэщыта псыми хэзщ зэман- зэманкIэрэ кърихьэха мывэшхуэхэр. АдрыщI Iуфэм унэсын папщIэ уэру къех псым ухыхьэн е къыр джабэм укIэрыту узэпрыкIын хуейщ - тIури шынагъуэншэкъым.

ЩIыпIэм шахтэ зыбжанэ итщ. Япэу узыхуэзэр лъэныкъуитIымкIэ мыин дыдэу къыщыхэгъэкIащ, и кIыхьагъыр лъэбакъуэ 70 - 80-м къотIасэ. Псэуалъэ кIуэцIхэр лъагэщ, цIыхур зэфIэту хуиту къыщакIухьыфу. ЩIы щIагъым щебгъэзыхкIэ япэу узыхуэзэ блынхэр гъущэщ, къэупсэпса, гъуэта яхэткъым. Лъэгум иджыри къытощ зэгуэр гъущI рельсхэр зыIыгъыу щыта пкъыгъуэхэр. Абы къыкIэлъыкIуэ шахтэрщ нэм нэхъ къыфIэнэр. Ар апхуэдизу гъэщIэгъуэнщи, иджырей фильм шынагъуэхэр щытрахыну къалъыхъуэм хуэдэщ. Абы къыщIэж гъущI улъиям ириIа псыхьэлыгъуэр къырым къыщопкIри, псы ежэхым хохуэж. Мывэхэр хъурейуэ зэтрихьащ псыIущIэ теплъэ яIэу, ауэ абы зыкIи зэтриIыгъэркъым лъагапIэм къех псыр. Мывэхэм утету уздрикIуэм, псыр зэуэ куу мэхъу, лъащхьэр щIигъанэу. Псы гъуэплъым ущыхэIэбэкIэ зэпышу апхуэдэщ. Абы ухэтрэ лъакъуэхэри ерагъыу зэблэпхыф къудейуэ шахтэм и лъащIэм ибогъэзых. Хуэм-хуэмурэ ар чэнж мэхъуж икIи псым ухэту жыжьэ укIуэцIрокIыф. УзыщIыхьэ бгъуэнщIагъым и блынхэр гъуэжьщ, щIыIуху хужь къатещу. Абдежыр зэрыпсыIэм къыхэкIыу гъущIхэкI къэнахэр гъуэтауэ къыпфIощI, дыжьыныфэ къащIыхьэу. АрщхьэкIэ, уеплъыпа нэужьщ ар зэрыбэджыхъым гу щылъыптэр. Ахэр ямылейуэ инщ, Iувщ, абы ихуа псэущхьэ цIыкIу къэзылъэтыхьхэр къызэрикIыфын щымыIэу.

Лъэбакъуэ 50 хуэдизкIэ абы пыIухауэ шахтэм тIууэ зегуэш. Ахэри япэм нэхърэ зэрынэхъ ин щыIэкъым. Ижьырабгъу лъэныкъуэм ит псыр Iувщ, блынхэри уеIусэ мыхъуу псыфщ, зищIысыр къыпхуэмыщIэ кусэ фIыцIафэхэр къыщIыхьэу. Ахэр топщIыпщIыкI, блынджабэхэм зыгуэр щызепщыпщэм хуэдэу. Шахтэхэм къыщыщIэдзауэ Дыгъэпс жылэм унэсыным километритI дэлъщ. Абы къыхэкIыу щIыпIэм нэху укъыщекIыным тещIыхьауэ гъуэгу утеувэныр нэхъыфIщ.