Зыужьыныгъэм хуокIуэ

КъБР-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм блэкIа илъэсым мыхьэнэшхуэ зиIэ Iуэхугъуэ зыбжанэ къыщыхъуащ. Апхуэдэу республикэр яхэхуащ «Узыншагъэр хъумэн» лъэпкъ проектыр гъэзэщIэнымкIэ къэралым нэхъыфIу къыщалъыта щIыналъэхэм. КъищынэмыщIауэ, УФ-м узыншагъэр хъумэнымкIэ и министр Мурашкэ Михаил ди республикэм щыщыIам зригъэлъэгъуахэм япкъ иткIэ, щIыналъэм узыншагъэр хъумэнымкIэ и IэнатIэм зыужьыныгъэфIхэр зэрыщекIуэкIыр, унэтIыныгъэ зэхуэмыдэхэр зэрефIакIуэр къилъытащ. IэнатIэр блэкIа илъэсым зерехъулIар къыщызэщIакъуэж зэIущIэ иджыблагъэ ведомствэм щекIуэкIащ.      

«ЦIыхухэм япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэхэр щыхуащIэ IуэхущIапIэхэр къэгъэщIэрэщIэжын» программэмкIэ щIыналъэм лэжьыгъэшхуэ щрагъэкIуэкI. Къалэбатэ Рустам къызэрыхигъэщамкIэ, апхуэдэ IуэхущIапIэу республикэм щыIэщ 233-рэ. Абыхэм ящыщу 51-р егъэлеяуэ жьы дыдэ хъуат.

«ЦIыхухэм япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэхэр щыхуащIэ IуэхущIапIэхэр зэгъэпэщыжын щыщIэддзэм, абыхэм псоми я щытыкIэм зыщыдгъэгъуэзащ икIи нэхъ мыхьэнэншэ дыдэ хъуахэр япэ идгъэщащ, - жиIащ министрым. - Унэхэр и кIуэцIкIи, и щIыбкIи сыт и лъэныкъуэкIи зыхуей хуэгъэзауэ зэгъэпэщыжыным къищынэмыщIауэ, IэнатIэр ефIэкIуэнымкIэ щыIэ иджырей Iэмал псори къэгъэсэбэпынми гулъытэшхуэ худощI. Абыхэм къекIуалIэ цIыхухэм я тыншыпIэм хуэщIауэ Iуэхур къызэгъэпэщауэ щытыпхъэщ. Къапщтэмэ, 2023 гъэм а программэмкIэ зэгъэпэщыжыныгъэхэр щрагъэжьащ медицинэ IуэхущIапIэу 12-м, объектитI ухуэн щIадзащ. Апхуэдэ лэжьыгъэхэр щрагъэкIуэкIащ Налшык дэт поликлиникэ №2-м, №3-м, Узыфэ зэмылIэужьыгъуэхэр зыпкърытхэм щеIэзэ республикэ сабий клиникэ центрым и къудамэхэу №2-м, №4-м, Прохладнэ, Бахъсэн, Тэрч къалэхэм дэт поликлиникэхэм, Аруан, Джэрмэншык, Чыщбалъкъ, Урожайнэ, Янтарнэ къуажэхэм я амбулаториехэм. Мы гъэми Iуэхум къыпытщэнущ: амбулаторэу 5 духуэну ди мурадщ, зэгъэпэщыжыныгъэхэр IуэхущIапIи 5-м щедгъэкIуэкIынущ».

Республикэм узыншагъэр хъумэнымкIэ и IэнатIэхэм щыхуащIэ медицинэ Iуэхутхьэбзэхэм я шынагъуэншагъэр «Росздравнадзор»-м и жыпхъэ щхьэхуэхэмкIэ къызэрапщытэм и гугъу щищIым, Къалэбатэм къыхигъэщащ IэнатIэм узыщрихьэлIэ ныкъусаныгъэхэр зэрыхъукIэ нэхъ мащIэ щIыным а Iуэхур хуэунэтIауэ зэрыщытыр, абы къарит къэрал дэфтэрыр сымаджэщхэмрэ поликлиникэхэмрэ я IуэхущIафэхэр шынагъуэншэу икIи фIагъ иIэу зэрыщытым щыхьэт зэрытехъуэр. Къэпщытэныгъэхэр унэтIыныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэмкIэ ирагъэкIуэкI, поликлиникэхэмрэ сымаджэщхэмрэ я къалэн нэхъыщхьэхэр къызэщIрагъэубыдэу. Абыхэм ящыщщ сымаджэхэм хуащIэ Iуэхутхьэбзэхэр, IэщIагъэлIхэм я лэжьыгъэр къызэрызэгъэпэщар, пIалъэ къызыхэкI мыхъун дэIэпыкъуныгъэр зэращIэр, хирургиемкIэ, хущхъуэхэмкIэ, эпидемиологие щытыкIэмкIэ щыIэ шынагъуэншагъэр, IэнатIэр зэпымыууэ ефIэкIуэнымкIэ ирагъэкIуэкI Iуэхухэр, нэгъуэщIхэри. ЦIыхухэм фIагъ лъагэ зиIэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэ зэрыратым щыхьэт техъуэ къэрал тхылъыр япэу къызыIэрыхьар республикэм и Перинатальнэ центрырщ. ИужькIэ «Росздравнадзор»-м къигъэув жыпхъэм я лэжьыгъэр хуэкIуэу къалъытащ щIыналъэм и медицинэ IуэхущIапIэ зыбжанэми.

ЦIыхухэм я узыншагъэр егъэфIэкIуэжыныр я IэнатIэм зэрыщынэхъыщхьэр къыхигъэщащ министрым икIи жиIащ IуэхутхьэбзэфI хуащIэфын папщIэ лэжьыгъэ пыухыкIахэр зэрырагъэкIуэкIыр. Къапщтэмэ, 2023 гъэм медицинэ Iэмэпсымэу 80 къащэхуащ, абыхэм яхэтщ рентген, маммограф, УЗИ аппаратхэр. Iэмэпсымэхэм ирилэжьэну IэщIагъэлIхэри а Iуэхум хуагъэхьэзыращ. IэнатIэр зэрефIакIуэм и щыхьэтщ гу-лъынтхуэ узыфэхэм илIыкIхэр нэхъ мащIэ зэрыхъуар, сабий къалъхуагъащIэу дунейм ехыжхэм я бжыгъэми хъарзынэу зэрыхэщIар.

«ХэпщIыкIыу ефIэкIуащ Къэбэрдей-Балъкъэрым цIыхубз уэндэгъухэмрэ сабийхэмрэ щыхуащIэ медицинэ Iуэхутхьэбзэхэр. Медицинэм игъуэт зыужьыныгъэхэм республикэм щыщ IэщIагъэлIхэм фIыуэ зэрызыщагъэгъуазэм и щыхьэтщ уэндэгъугъэ хьэлъэм ит цIыхубзхэмрэ и пIалъэр къэмысу дунейм къытехьа сабийхэмрэ щытыкIэ гугъухэм къызэрырашыфыр. Ар куэдкIэ и фIыгъэщ республикэм и Перинатальнэ центрыр иджырей медицинэ Iэмэпсымэ нэхъыфIхэмкIэ къызэрызэгъэпэщам, абы къыхэкIыуи щытыкIэ хьэлъэ ит сабийми анэми зыхуэныкъуэ дэIэпыкъуныгъэхэр и чэзум зэрыхуащIэфым. А IуэхущIапIэр къалэшхуэхэм щыIэ медицинэ клиникэ нэхъыфIхэм зыкIи къакIэрыхуркъым», - жиIащ Къалэбатэ Рустам.

АдэкIэ министрыр къытеувыIащ 2023 гъэм кърагъэжьа медицинэ ухуэныгъэшхуэхэм. Республикэ клиникэ сымаджэщым и пщIантIэм щаухуэ цIыхухэм псынщIэу дэIэпыкъуэгъу щахуэхъу къудамэщIэ. Метр зэбгъузэнатIэу мин 1,2-м щIигъу щIыпIэм тращIыхьыну унэр сымаджэхэм я тыншыпIэм хуэщIауэ щытынущ. Къудамэм иIэнущ иджырей IэмэпсымэхэмкIэ къызэгъэпэща диагностикэ пэш, КТ, УЗИ аппарат лъэщхэмкIэ къызэгъэпэщауэ.

Къалэбатэ Рустам къыхигъэщащ Налшык къалэм щаухуэ, метр зэбгъузэнатIэ мини 10 зыхухаха поликлиникэ №1-р республикэм узыншагъэр хъумэнымкIэ и IэнатIэм дежкIэ мыхьэнэшхуэ зиIэ ухуэныгъэу зэрыщытыр. ПоликлиникэщIэм хэтынущ эндоскопиемкIэ, реабилитацэмкIэ, функциональнэ диагностикэмкIэ къудамэхэр, иджырей лабораторэ IэнатIэ.

2023 гъэм и пэщIэдзэм щегъэжьауэ Къэбэрдей-Балъкъэрым «Къуажэ дохутыр» программэмкIэ IэщIагъэлI 26-рэ лэжьыгъэкIэ къыщызэрагъэпэщащ. «Медицинэ IэщIагъэ зэзыгъэгъуэт щIалэгъуалэр республикэм щылэжьэн папщIэ щытыкIэ псори къазэрыхузэдгъэпэщынум дыхущIокъу, - жиIащ министрым. - НэгъуэщI къалэхэм кIуауэ щеджэ студентхэми дахуэзэурэ допсалъэ, зрагъэгъуэт щIэныгъэр, Iэзагъэр къыщыхъуа щIыналъэм хуагъэлэжьэным тедгъэгушхуэу. Аращ зытеухуар курыт школхэм щедгъэкIуэкI «УнэтIакIуэхэм я еджапIэ» проектри».

ЦIыхухэм я узыншагъэр хъумэнымкIэ, и чэзум узыр къэхута хъунымкIэ ирагъэкIуэкI Iуэхухэм, иджырей мардэхэм тету зэрагъэпэщыжа поликлиникэхэмрэ уней медицинэ клиникэхэмрэ я лэжьыгъэр зэрызэщхьэщыкI зэрыщымыIэм, нэгъуэщIхэми тепсэлъыхьащ Къалэбатэ Рустам.