Зэрыдэ машинэр къыщыунэхуар

Япэ зэрыдэ машинэхэр Голландием XIV лIэщIыгъуэм къыщыунэхуауэ къалъытэ. Ахэр шэрхъышхуэ зиIэт, парусхэр щадкIэ къагъэсэбэпу. Ауэ ар къэзыгупсысам и цIи, езы машинэм и теплъи къэнакъым - ику ит лIэщIыгъуэм щыIа цеххэм я лэжьыгъэм и щэхухэр наIуэ къащIыртэкъым. Нэхъ иужьыIуэкIэ апхуэдэ механизм ищIыну иужь ихьащ Леонардэ да Винчи, ауэ эскизым къыщыувыIэжащ.

XVIII лIэщIыгъуэм Европэм производствэм и Iуэхур къыщызэщIэрыуащ. 1755 гъэм нэмыцэ IэпщIэлъапщIэ Визенталь Карл Iэрыгъадэ машинэ къигупсысащ. 1791 гъэм зэрыдэ машинэ къигупсысри, абы и патенти къыдихыжащ инджылыз IэпщIэлъапщIэ Сент Томас. Австрием щыщ Мадерспегер Йозеф 1814 гъэм зэрыдэ машинэ къигупсысащ, и мастэм мастэнэр и щIагъымкIэ иIэу. Тыншу урилажьэ хъууэ зэрыдэ машинэ къигупсысащ франджы Тимонье Бартелеми. 1831 гъэм Тимонье фабрикэ къызэIуихащ, лъакъуэрыгъадэ машинэ 80 щIэту. Абы щадырт дзэ узэдахэм я фэилъхьэгъуэхэр. Ауэ Тимонье къефыгъуэ нэгъуэщI цеххэм абы и IуэхущIапIэр ягъэсащ. Зэман дэкIри, Тимонье зэрыдэ машинэ лIэужьыгъуэхэм я патент щэнейрэ къыдихыжащ, абы папщIэ медалхэри къыхуагъэфэщащ.

Америкэм япэ зэрыдэ машинэ 1834 гъэм къыщыдигъэкIащ Хант Уолтер. Хант и зэрыдэ машинэм щIыгъу мастэм и папцIапIэмкIэ мастэнэр хуищIат. АрщхьэкIэ къигупсысам и патент къыдихыжакъым. Америкэм щыщ Хоу Элиас 1846 гъэм Хант и мастэ лIэужьыгъуэр езым и агрегатым къыщигъэсэбэпащ. Хант судкIэ пхигъэкIащ мастэ лIэужьыгъуэр езым япэу къызэригупсысар, арщхьэкIэ патентыр Хоу ейуэ къэнэжащ. ИкIи Хоу и цIэр зытеIукIа машинэр а зэманым нэхъыфI дыдэу щыIауэ къалъытэрт. Абы и машинэхэр Инджылызым щищэу къиублащ, нэхъ иужькIи абы и машинэр къигъэсэбэпыну хуитыныгъэр ищэхуащ фабрикант Томас Уильям. Хоу и зэрыдэ машинэр инженер Зингер Исаак къигъэщIэрэщIэжащ. Зингер машинэщIэр зэригъэпэщыным махуэ 11

1854 гъэм механик, инженер Зингер Исаак уэчыл Кларк Эдуард щIыгъуу Нью-Йорк къыщызэригъэпэщауэ щытащ «Зингер и Ко» IуэхущIапIэр. Нью-Джерси штатым щаухуащ зэрыдэ машинэхэр къыщыщIагъэкI завод. 1855 гъэм «Зингер» зэрыдэ машинэм Париж щекIуэкIа гъэлъэгъуэныгъэм и саугъэт къыхуагъэфэщащ. ИлъэсиплI дэкIри, электрокъарукIэ лажьэ машинкэхэр къыщIагъэкI хъуащ. 1867 гъэм «Зингер» завод щаухуащ Шотландием, Глазго къалэм.

ЯпэщIыкIэ Урысейм машинэхэр кърашэрт каталог щхьэхуэхэмкIэ къыхахыурэ. 1897 гъэм фирмэм и къудамэ къыщызэIуихащ Подольск къалэм. Нэхъ иужькIэ абы и заводхэр Урысейм и къалэ 65-м щаухуащ. Подольск щыIа заводым илъэсым къриубыдэу машинэ мин 600-м нэблагъэ къыщыщIагъэкIырт. Уеблэмэ, абыхэм ящыщ ирашырт Тыркум, Къэжэрым, Китайм, Японием. 1917 гъэм ирихьэлIэу заводым корпус 37-рэ иIэт, абы щылажьэрт цIыху мини 5-м щIигъу.

2011 гъэм «Зингер» зэрыдэ машинэм и фэеплъ щагъэуващ Новосибирск, апхуэдэуи, Подольск щыIэ лъахэхутэ музейм и пщIантIэм.