Напэ

УщIалэ щIыкIэ нэмысыр хъумэ.

Псалъэжьщ.

Автобусым цIыхур щыIувщ: зыкъом зэфIэтщ, тIысыпIэ ямыIэу.

- Дыкъэгъэтэджи, мы фызитIыр дыгъэгъэтIыс.

- Хэт а тIур? Уи анэ хьэмэ уи шыпхъу?

- Хьэуэ… Си зырикIщ, ауэ нэхъыжьхэщ.

- Сыт-тIэ абы щхьэкIэ! УтIысамэ, щыс…

Апхуэдэу щэхуу зопсалъэ я ныбжькIэ илъэс пщыкIубл нэхъыбэ зумытыну хъыджэбзитI. Пщащэ къамылыфэ нэ зэв цIыкIур, щхьэгъубжэм кIэрысыр, зэм плъыжь, зэм хужь мэхъу. Ар къэтэджыну хэтщ, ауэ «тхылъ еджэу» къыбгъэдэс щхьэц фIыцIэ нэ хъурейм къыдигъэкIыркъым, «билет ущиIэкIэ, уи мыIуэху зумыхуэу щыс» жеIэри. ФызитIым зэхах а тIум жаIэри, ягъэщIагъуэ зэрызэныкъуэкъур.

Кондукторым билетыр къепщытэ. ФызитIым яIэщIэлъ тхылъымпIэ щхъуантIэ цIыкIухэм йоплъри, абы унафэ ещI хъыджэбз цIыкIухэр я тIысыпIэм къыIукIыну.

- Дэ билет диIэщ, фыдгъэтIысынукъым, - зехъунщIэ хъыджэбз щхьэц фIыцIэм.

- Къытхуэвгъэгъу, емыкIу къэтхьащ, - щIым еплъыхыурэ къотэдж къамылыфэр.

Билет номерхэр зэхагъэзэрыхьауэ арати, хъыджэбзитIыр нэгъуэщI тIысыпIэм кIуэн хуей хъуащ, ахэр здэщысар фызхэм ейуэ арати, абдеж щетIысэхащ. Щхьэц фIыцIэр къыхуагъэлъэгъуам кIуэри абыи яфIэтIысыжащ, мыдрейр, ауэ а здэщытым деж щыуващ.

- Мыр сыт? Щхьэ баш пIыгъ, дахэ цIыкIу? – фыз нэкIутIэ лъагъугъуафIэр къыщхьэщыт пщащэ цIыкIум йоупщI.

- Ауэ… къэсщтат.

- Уи лъакъуэр узрэ?

- Хьэуэ… узыщэркъым.

- Сыт къыщыщIар, на? – мыдрей фыз гъурри щIоупщIэ.

ЦIыхубзхэр зыкъомрэ къыпкърыупщIыхьа нэужь, хъыджэбз цIыкIум и щхьэр къимыIэту жеIэ:

- ЩIалэ цIыкIу гуэр мафIэгум пэщIэлъадэрти, ар къыщыIуздзым апхуэдэу хъуащ…

Ар къыщыхъуар нэгъабэ гъатхэращ. Щоджэн Iэдииху школым къикIыжырт. Хъыджэбз цIыкIум щIэмычэу зеплъыхь: зэм абы и нэм къыIуедзэ уафэ щхъуантIэр, зэм гъэгъэн щIэзыдза жыгхэм зыIэпашэ… Дуней къэушам пщащэм и гум IэфIу зыкърешэкIри, гъуэгу зытетыр тIэу пкIэгъуэ хуэхъуркъым. «Хэт уэ ныбжьэгъу нэскIэ узэджэнур?» - арат нобэ Iэдииху къыдеджэхэм я пащхьэ щищIа докладым и цIэр. Ебгъуанэ классым щIэсхэм ар хуабжьу ягу ирихьащ, егъэджакIуэри къыщытхъуащ, «дэгъуэу зыхуэбгъэхьэзыращ» жиIэри. Ауэ и ныбжьэгъу зырызхэм зыпхагъэIукIар Iэдииху игу ирихьатэкъым. «Сэ жысIам сыкъыщытемынэжынум деж сыщIэпсэуххэн щыIэкъым. Хэти иремыгугъэ а къэспсэлъахэр ауэ сытми фэрыщIагъкIэ къызжьэдэкIауэ. Сэ жысIар зэрызгъэпэжыным сыпсэуху сыщIэкъунщ», - йогупсысыж ар и докладым.

Къызэрысар имыщIэххэу, мафIэгу зэпрыкIыпIэм деж къыщызэтоувыIэ. ГъущIыш абрагъуэр, гужьеигъуэу зэзэмызэ къыхэкIиикIыу, къожэ, Iэуэлъауэшхуэ ищIу. Вагонхэр куэду зэпыщIащ. Зэи имылъэгъуа хуэдэу, хъыджэбз цIыкIур «унэ» блэлъэтхэм йоплъ, фIэгъэщIэгъуэну. Зэуэ, езым пэмыжыжьэу, къелъагъу и Iэр шияуэ мафIэгум жьэхэлъадэ щIалэ цIыкIур. Тхылъылъэр хыфIедзэри, а напIэзыпIэм Iэдииху и лъэ къызэрихькIэ щIопхъуэ: щIалэ цIыкIур ажалым и къапхъэным IэщIыхьэным зы тIэкIунитIэт къэнэжар… Хъыджэбзым и фIыгъэкIэ щIалэ цIыкIум лажьэ екIакъым, ауэ…

Пщащэ цIыкIур мащIэу нэщхъей къохъури, фызхэм дзыхь зэрахуищIыр хэпщIыкIыу, укIытапэурэ жеIэ:

- Къалэм сокIуэ… протез схуащIар си лъакъуэм фIыуэ езэгъыркъыми.

ФызитIыр зоплъыж, хъыджэбз мыцIыху цIыкIум и нэмысыфIагъыр ягъэщIагъуэу. Ар ягъэтIысыну тIуми зэуэ зыкъаIэт, арщхьэкIэ Iэдииху идэркъым…

Асыхьэтым щыри щым мэхъу. ЦIыхубз хэкIуэтахэм я напIэм нэпс ткIуэпс зырыз къыщIоувэ. Пщащэ къамылыфэм а нэпсым хелъагъуэ къыпыгуфIыкIыу къэзыжыхь щIалэ цIыкIум и сурэт икIи абы и гум къокI: «Мышэ псэууэ къелащ. Ар нэхъыфIщ. Лъакъуэ лъэныкъуэр… зырикIщ. ЦIыхур дунейм щIытетыр и Iэпкълъэпкъыракъым, атIэ и напэрщ…»