ДжэдыкIэрыпщ

ЕтIуанэ Iыхьэ

 Нэгурэш и нитIыр имеижым хуэдэщ, хуэубыдыжыркъым. ЩIалэ цIыкIу зэранахэм зыри зэремышхыдам занщIэу и гукъыдэжыр къыхуиIэтащ. Абы ищIыIужкIэ джэдыкIэрыпщ ирагъэщIынущ, хупхъэм ирагъэIусэнущ, пщэфIапIэм щIамыхужу щIагъэтынущ… Апхуэдиз нэгузыужьым ухэту, дауэ узэрызэшынур? Ари школым ущыIэ хуэдэу!

 - ИIэ-тIэ, къыхэфкъутэ фи джэдыкIэхэр, - яхуогуфIэ сабийхэм Лизэшхуэ, Ленэрэ щIалитIымрэ къыщIыхьэжа нэужь. Езым и пащхьэм Мэршэн и ныбгъуэ джэдыкIэхэр зрилъхьа тепщэчышхуэр итщ. Iэгъуэу хьэжыгъэрэ фошыгъурэ тетщ.

 - ЩIалэ цIыкIухэри дыпщэфIэну? - Къаплъэн и упщIэм Мэршэнрэ Расулрэ къащыщIар ящигъэгъупщэжащ. Мыдрейхэри шэнтым тезагъэркъым. Къыщолъэт, Лизэ и тепщэчышхуэм йоплъэ, мажэри мэтIысыж.

 - Алыхьым жимыIэкIэ, бланэ шыр! - Лизэ Ленэ и жэуапыр Iэпеуд. - Фэ мэкъу феуэнщ, дэ джэдыкIэрыпщ тщIынщ, пэжкъэ, си тхьэрыкъуэ хужьхэ? - иджы хъыджэбз цIыкIухэм захуегъазэ.

 Зэуэн мэкъуи, зэреуэн шэмэджи здамылъагъум, щIалэ цIыкIухэр Iэнкуну егъэджакIуэм худоплъей.

 - ЩIалэ цIыкIухэм ялъэгъуар ятхыжынущ, - Ленэ зыми зыгъэлэлапIэ иритыркъым. - ДжэдыкIэ дапщэ халъхьами, дакъикъэ дапщэкIэ япщами, хъурей цIыкIу дапщэ тхьэвым кърагъэпкIами, математикэм дыщытепсэлъыхьыжынущ.

 Сабийхэм армырами я телефонхэр къыщIрахын щхьэусыгъуэ къалъыхъуэрти, ахэр кърахауэ, пщафIэмрэ я классэгъу хъыджэбз цIыкIухэмрэ траубыдэ. Лизэ сабий кIэпхын гъэщIэрэщIахэр яхуигъэхьэзырауэ къыщIокI и хьэщIэ цIыкIухэм. Нэгурэш и щхьэр зригъэлъадэу и щIыбагъымкIэ щрипхэкIыжа кIэIупхъуэ плъыжьыбзэ къыIуохутэ, джэдынэ хужьхэр къыхэгуфIыкIыу. Я щхьэцхэр зэрыщIахъумэн IэлъэщI хужь щимэ цIыкIухэри къахуегуэш Лизэ. Зырызурэ пщафIэм бгъэдыхьэурэ, я джэдыкIэхэр тепщэчым иракъутэ.

 - ДжэдыкIипщIым хуэзэу зы стакан, зытхыжынухэм папщIэ, - хуабжьу топсэлъыхь Лизэ ищIэ псоми. - ТхъуцIынэу бжэмышхышхуитI е щы. НэгъуэщI зыри фыхуейкъым. ТхъуцIынэ фимыIэмэ, дагъэри хъунущ, мэ къыхимых закъуэмэ. Ауэ тхъурыжь щыжаIэкIэ, лей хъункъым, фиIэмэ, хэфлъхьэ.

 Лизэрэ Ленэрэ зохъуцацэ. КъызэрыщIэкIымкIэ, тхьэв хьэзыр иIэщ пщафIэм. Асыхьэтым япщар тIэкIу щымыту хъунукъым, апщIондэху дерсыр иухынущ. Лизэ тхьэвыр пщын еух, тепщэч щхьэхуэм ирелъхьэри, и щхьэри трепIэж. АпщIондэху езым игъэува тепщэчым нэгъуэщI пщагъэ кърехри, ихун щIедзэ.

 «Сыту гугъу!» - йогупсыс Нэгурэш. Ауэ еIусэну йохъуапсэ.

 Лизэ ихуа тхьэв пIащIэм стэканыщхьэкIэ хъурей цIыкIу гуп кърегъэпкIри, хъыджэбз цIыкIухэм закъыхуегъазэ:

 - ИIэт иджы, зырызурэ фыкъызбгъэдыхьэурэ, сэ зэрысщIым ещхьу фи джэдыкIэрыпщхэр фху!

 Нэгурэш зигъэхъеин укIытэху, и классэгъу Миланэ жэри, Лизэ зыбгъуригъэхуащ. Лизэ еху, Милани еху тхьэвыр. Мыбдежми щыбэлэрыгъакъым пщафIэр. Хупхъэ кIэщI цIыкIу зыбжанэ къыдэгъэжым къыдихри, хъыджэбз цIыкIухэм къахуигуэшащ.

 Лени сабийхэм ехъуэпсэжауэ пщэфIэну хуейщ.

 - Лизэ, кIэпхын лей уиIэмэ, сэ згъэжьэн щIэздзэнт!

 - АIэ, Ленэ, сыт жыпIэр? Сэ згъэжьэнкъэ!

 Лизэ къыщалъхуа махуэр игъэлъапIэ фIэкIа пщIэнтэкъым, апхуэдизкIэ игу хигъахъуэрт сабийхэм яжриIэн зэриIэми.

 - ЗанщIэу зыри хъуркъым. СхуэщIынукъым жыфIэу, фымытIысыж. Тхьэвым «сыбопщыщэ» жиIэркъым, куэдрэ, куэдрэ щIэфпщэ. Фи псэр хэфлъхьэмэ, къаруи фхурикъунущ, махуэ къэс нэхъ ин фохъу. Хупхъэр зи ныбжьэгъум и унагъуэр зэи мэжэлIэнукъым. Фыкъаплъэт мыдэ, кIапитIыр зэрызэрывдзэнум зевгъасэт!

 Лизэ здедаIуэм, Нэгурэш и ныбжьэгъухэр я деж ишауэ, мамэ торт щIыкIэ яригъащIэу и нэгум къыщIоувэ. ИтIанэ - езым зытрихыжа видеом ардыдэр и IэщIэдзхэм щажриIэу. Сыту фIы къуажэм ущеджэну! Махуэ къэс зыщIыпIэ уашэ, школ партэм узэшу удэмысу.

 Лизэ джэдыкIэрыпщыр гъэжьэн щIидзакIэщ.

 - ИIэт иджы, Ленэ, нэхъыфI дыдэу еджэр хэтми, къызжеIэт! Емыджэфхэм зыри езгъэшхынукъым!

 Лизэ, дауи, гушыIэу арат. Ауэ асыхьэтым Ленэ щIэх-щIэхыурэ зытехъущIыхь, «емыджэф-къэфэрей» зыфIаща Алим къыщиудын хьэзыру, и пэр дрилъэфеин щIедзэ. Зиубыдыну хэтщ, итIани, къехъулIащэркъым. Дагъэм къыхахыжагъащIэ джэдыкIэрыпщым и мэ IэфIымрэ и еджэкIэ хузэхуэмыгъэхъумрэ хузэхыхьэжауэ, Алим цIыкIу и нэпсхэр щIепIытIыкI. Сабийр зэрыгумахэр зыщIэж Ленэ мэIэбэри, ар зыIэщIеубыдэ, IэпэтэрмэшкIэ зы джэдыкIэрыпщ зыIэрегъэхьэри, IэщIилъхьауэ, йодэхащIэри щысщ.

 - Сыт щхьэкIэ, Лизэ? - псэлъэн щIедзэж Ленэ, Алим гъын зэрыщигъэту. - - Уи джэдыкIэрыпщхэр зышх псори фIыуэ еджэу хъууэ жыпIатэкъэ? Дэ аращ нобэ дыкъыщIэкIуар!

 - Тхьэ, пэжмэ, сщыгъупщэжати! - трелъэфэж Лизи, зэрыхузэфIэкIкIэ. - «Тху» защIэкIэ еджэу мэхъу си пщэфIыгъэ зыIухуахэр. Абы и закъуэ? ЖыIэдаIуи мэхъу.

 ДжэдыкIэрыпщ къыщратынур къызыхуэмыгъэс сабийхэм ар я фIэщ хъуауэ пIэрэт? Хъуа-мыхъуами, дыгъэм пэлыду дагъэ пщтырым къыхахыж тхъурыжьхэм щыщ къазэрылъысынур къагурыIуа иужь, Лизэ пцIыупсыфэ къытрамыгъэуэн папщIэ, дяпэкIэ нэхъыфIу еджэну ягу иралъхьагъэнщ псоми.

 «Лизэ нэщыпхъуэзехьэщ!» - игу къэкIащ Нэгурэш. МакъкIи щIэупщIащ:

 - Лизэ, уэ унэщыпхъуэзехьэ?

 Дагъэ къэплъам щхьэщыт Лизэ упщIэм щхьэщыдэIукIащ. Ауэ зэи мыбэлэрыгъ Ленэ Алим джэдыкIэрыпщыр зэрыщIигъэмэракIуэм игу къызэригъэгъуэтыжауэ, жеIэ:

 - Ар пщэдей псоми къэтщIэнущ! Унэ лэжьыгъэр фщIыжмэ, гукIэ зэгъэщIэн хуейхэм фыкъыщымыуэмэ, Лизэ нэщыпхъуэзехьэу аращи, иджыри дыкъэкIуэнурэ хьэлывэ щIыкIэ зэдгъэщIэнущ.

 - ФыкъакIуэ! ФыкъакIуэ! - жеIэ Лизи. - Дерсым щызэран сабий уиIэ, Ленэ? Сэ хъыджэбзыфI, щIалэфI узыщI лэкъуми схуощI. Мыпсалъэу щымысыфхэм я мамэхэр кърекIуи, езгъэсэнщ.

 - Дэ ди мамэ торт егъажьэ! Ди папэ унэ хуощI! - афIэкIа зыхуэубыдыжакъым Нэгурэш.

 - Дэ ди нанэ машинэкIэ къежыхьыф! - къыхокIиикI Муради.

 - Си тхьэрыкъуэ шыр гуп! Лъэпкърэ къупщхьэу дызыщыгугъ цIыкIухэ! - мэбзэрабзэ Лизэшхуэ. - Иджы фи джэдыкIэхэр зыхэфкъута тхьэвыр тэджамэ, зэхуэдгуэшынщи, щхьэж фи деж щывгъэжьэжынщ!

 Сабийхэр иримыгъэIусэу, Лизэ ипэрей тхьэвыр псынщIэу еху, хъурей цIыкIухэр кърегъэпкIри, тхылъымпIэпс къабзэм зырызурэ яхукIуэцIелъхьэ. Псори мэпIащIэ. КъыпщыщIар уи адэ-анэм жумыIэжынумэ, сыт и мыхьэнэр? Лизэ и пщэфIапIэм здыщIаха насыпыр я унэм нахьэсыжыну пIащIэрт Ленэ и еджакIуэхэр.

 - Мамэ! Папэ! Сэ джэдыкIэрыпщ зэращI сощIэ!

 Нэгурэш жэрыжэ защIэкIэ псыхъуэм долъэдэж. Унэм нэсыжыным иджыри зы щIэпхъуэгъуэ кIыхь иIэщ, ауэ унэсыжыху ар жумыIэу пхуэшэчыну?! Ар зыжриIэ мами папи унэм щIэскъым. НэхъыфIыххэщ! Нэгурэш пщэфIапIэм щIэлъадэщ, Лизэ кърита джэдыкIэрыпщ тхьэвыр лъагъупIэм деж щигъэтIылъщ, и телефоныр къищтэри, а махуэм къэхъуа псори и IэщIэдзхэм яжриIэжащ.