Ленинград ягу къагъэкIыжащ

ЕтIуанэ дунейпсо зауэм хуэдэу цIыхушхуэ зыхэкIуэда тхыдэм къыщыхъуауэ зыми ищIэркъым. Лъэпкъхэр къызыхэкIарэ зэрахьэ динкIэ зэхэгъэж ищIу, жьыри щIэри зэхэдз имыIэу игъэкIуэду, хьэкIэкхъуэкIагъэу зэрихьэм гъунэ имыIэу апхуэдэ бийт цIыху цIыкIур зыIууар. А зауэр зылъэмыIэса унагъуэ щIагъуэ щыIэкъым: хэти и Iыхьлы хэкIуэдащ, хэти уIэгъэрэ и нэгу щIэкIа гузэвэгъуэм хэмыкIыжын ныкъуэдыкъуагъэ хихащ. Ауэ цIыхубэр икIуэт жыхуаIэр имыщIэу пэщIэтащ къращIылIа а залымыгъэм, хахуагъэрэ къэмылэнджагъэрэ къигъэлъагъуэу, щалъхуа лъахэмрэ адэжь жьэгумрэ псэемыблэжу ихъумэу. Аращ а зауэр тхыдэм Хэку зауэшхуэкIэ къыщIыхэнари. Бэлыхьлэжьаер зылъэмыIэса жылэ къэмынэжами, къэмылэнджагъэм и нэщэнэт къэралышхуэм и етIуанэ щыхьэру къалъытэ Ленинград нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм зэрапэщIэта щIыкIэр.

Жэщ-махуэ 871-кIэ – 1941 гъэм фокIадэм и 8-м къыщегъэжьауэ 1944 гъэм щIышылэм и 27 нэсыху – къалэшхуэр нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм я IэмыщIэм илъащ, къыдэкIи дыхьи щымыIэу ар биидзэм къэтIысыхьауэ иIыгъащ. Тхыдэ къэхутэныгъэхэми фэеплъ скъархэми а махуэ бжыгъэр махуэ 900-у къыщагъэлъагъуэ щыIэщ. МэжэщIалIагъэм цIыху мин 600-м нэблагъэ зыIэщIилъхьащ, хъыбарыншэу кIуэдахэм я бжыгъэр минипщI зыбжанэ мэхъу, тхыдэ-щэнхабзэ мыхьэнэ зиIэ фэеплъ ухуэныгъэ куэдым пхуэмыгъэзэкIуэжын хэщIыныгъэ ягъуэтащ. ЦIыхуфэр Iувщ, армыхъумэ нэгум къыщIэгъэхьэгъуейщ абы и ишэча гузэвэгъуэм и инагъыр… Апхуэдэ нэщIэбжьэм къытримыгъэзэжын, цIыхухэм я нэгу афIэкIа апхуэдэ гузэвэгъуэ щIэмыкIыжын щхьэкIэщ щIыпIэ-щIыпIэхэм гъэсэныгъэ мыхьэнэ зиIэ зэIущIэхэр щIыщызэхашэр, Iэнэ хъурейхэр къыщIыщызэрагъэпэщыр, щIэнIуатэхэр щIыщрагъэкIуэкIыр. Апхуэдэ жэрдэм къыхалъхьэри, Урысей гвардием Къэбэрдей-Балъкъэрым щиIэ къулыкъущIапIэм и лэжьакIуэхэр иджыблагъэ Налшык къалэ дэт 25-нэ курыт еджапIэм узэщIакIуэ IуэхукIэ щыIащ.

ЗэIущIэм хэта ныбжьыщIэ цIыкIухэм фIыщIэ яхуищIри, Урысей гвардием Къэбэрдей-Балъкъэрым щиIэ къулыкъущIапIэм и Ветеранхэм я советым и унафэщI, IэнатIэм къыпэрыкIыжа, полицэм и полковник Хужьокъуэ Руслан и псалъэм къыщыхигъэщащ зэхуэсыр зытеухуа Iуэхугъуэр Хэку зауэшхуэм и лъэхъэнэм екIуэкIа къэхъугъэхэм я нэхъ хьэлъэ дыдэу зэрыщытар, ауэ сыт хуэдиз хьэзаб цIыхухэм ятемылъми, ар зэращхьэщыкIынумкIэ фIэщхъуныгъэ зэрахэлъар, къарууэ яIэмкIэ ТекIуэныгъэр къэгъэблэгъэным зэрытелэжьар.

«ИхьэкъыпIэкIэ, Хэку зауэшхуэм хэмыгъуэщэжу лъэужьышхуэ къигъэнащ. Абы цIыхухэм ятридза фэбжьыр нобэр къыздэсым мыкIыжауэ куэдым ятелъщ. Ауэ цIыхур псэуныгъэм етащи, сыт хуэдиз гугъуехь имыгъэвми, зауэм и лъэужь бзаджэхэр зэщIикъуэжын лъэкIащ, и псэукIэр зэригъэпэщыжын хузэфIэкIащ. Хэку зауэшхуэм и тхыдэр блэкIам къыхэна напэкIуэцI къудейуэкъым къызэрытлъытэн хуейр, атIэ абы нобэм къэув упщIэ куэдым я жэуап къуитын лъокI, зэIумыбзу къыпщыхъу Iуэхугъуэ куэд и пIэм ирегъэувэж. Аращ ар дерс хэхыпIэу щIыщытыр. Хэку зауэшхуэм и тхыдэр тхылъкIэ зыдж ди щIалэгъуалэм екIуэкIа псори я нэгу къыщIагъэхьэфу, абы и пэжыр ягъэлъапIэу гъэсэныр ди пщэ къыдэхуэ къалэнщ. Аращ ди япэ итахэм я лIыгъэр щIэх-щIэхыурэ дигу къыщIэдгъэкIыжыр. Тхыдэм и напэкIуэцIхэм нэхъыфIыIуэу щыгъуазэ зыхуэпщIыху, шэч къызытедмыхьэращи, къэкIуэнум нэхъыбэрэ урегъэгупсыс, уи ужькIэ дунейм къытехьэнухэм щхьэкIэ жэуап зэрыпхьыр зыхэпщIэу уохъу. Фэ цIыкIухэр мамыр гъащIэм фыкъыхэхъукIащ, сыфхуолъаIуэ фи дунейр апхуэдэ защIэу ефхьэкIыну. Ауэ сыт фIыгъуэми уасэ иIэщи, дэ щIэттын хуейр мис а блэкIар тщымыгъупщэу гъащIэ гъуазэ зэрытщIынырщ. Ер зэрыпщыгъупщэу, мыхъумыщIагъэхэр уигу зэрихуу, уащхъуэдэмыщхъуэу къыплъыкъуэкIыжыныр зыхуэIуа щыIэкъым, пшагъуэ гуэрэну къызэрыхьу, узэрызэщIищтэнуми шэч хэлъкъым. Дунейм щекIуэкI Iуэхугъуэ мыщхьэпэхэр абы и щапхъэщ. Ди адэшхуэхэм я лIыгъэр ирехъу дэркIэ щысэтехыпIэ, лIыхъужьыгъэм и дамыгъэ нэс. Зыщывмыгъэгъупщэ ахэр. Дэ яхуэтщIэфынур абыхэм зы закъуэщ – зыщIэзэуар псыхэкIуадэ зэрымыхъуар къыхэщу цIыху хуэдэу дунейм дытетынырщ», – яжриIащ цIыкIухэм Хужьокъуэ Руслан.

Зэхуэсым къриубыдэу тхыдэ хъыбар зэхуэмыдэхэр нэхъыжьхэм къаIуэтэжурэ нэхъыщIэхэр ирагъэдэIуащ – екIуэкIыр зэрафIэгъэщIэгъуэныр къыхэщу, цIыкIухэми хьэщIэхэм упщIэ куэд иратащ, цIыху щхьэхуэхэм я щапхъэхэмкIэ, гувами щIэхами, фIыр зэрытекIуэм, ем и гъуэгур кIэщI зэрыхъум ирипсэлъащ.

ЗэIущIэр зэфIэкIа нэужь, Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм дакъикъэкIэ яхуэщыгъуащ.