Ди лъахэгъухэр кърагъэблэгъэж

Тыркум щылажьэ кавказ хасэхэм я федерацэм ­(КАФФЕД) хэтхэр мы махуэ- хэм КИФЩI-м адыгэ зэрыс и республикэхэм щохьэщIэ. Ахэр дыгъуасэ ирагъэблэгъащ ­КъБР-м и Парламентым. Хьэ­щIэ­хэм яIущIащ КъБР-м и Правительствэм и УнафэщI Мусуков Алий, республикэм и хабзэубзыху орган нэхъыщхьэм и унафэщIым и къуэдзэ Къардэн Мурат, Дунейпсо Адыгэ Ха­сэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий.

ЗэIущIэм хэтащ КъБР-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ - КъБР-м и министр ­Къуэ­шы­­рокъуэ Залым, КъБР-м лъэпкъ Iуэхухэмрэ жылагъуэ проектхэмкIэ и министр КIурашын Анзор сымэ. ЗэIущIэм хьэщIэ­хэмрэ бысымхэмрэ зэры­щы­зэпсэлъар зэридзэкIащ КъБР-м лъэпкъ Iуэхухэмрэ жылагъуэ ­проектхэмкIэ и министрым и ­къуэдзэ Гергоков Джамболэт.
Мусуков Алий КъБР-м и Iэтащ­хьэ КIуэкIуэ Казбек къыбгъэ­дэ­кIыу хьэщIэхэм фIэхъускIэ за­хуигъэзащ. Абы къыхигъэщащ щIыналъэм и Iэтащхьэр лэжьыгъэ IуэхукIэ къызэрытыр икIи къахуэзэну Iэмал зэримыIэр. 
- Ди гуапэщ фи адэжь хэкум фыкъедгъэблэгъэжыну. Дэ сыт щыгъуи тфIэфIу фи Iуэхухэм зы­щыдогъэгъуазэ икIи ди зэхуэзэр къэзгъэсэбэпу, КАФФЕД-м и уна­­фэщIу Улучай Юнал зэрыха­хам­кIэ сехъуэхъуну сыхуейт, - жиIащ Мусуковым. - ФщIэн щхьэкIэ, Къэбэрдей-Балъкъэ­рым и экономикэми, социальнэ Iуэхухэми кIуэ пэтми заужь, IуэхущIапIэщIэхэр къыщызэIудох. Иужьрей илъэсхэм щIыналъэм къилэжьым проценти 7-кIэ хэдгъэхъуащ, ар ди къэралым дежкIэ бжыгъэфIщ. 2030 гъэ пщIондэ ди Iуэхухэр зэредгъэфIэкIуэнури дгъэбелджылащ. Ди республикэм икъукIэ мыхьэнэшхуэ ирет хамэ къэралхэм щыIэ ди ­лъахэгъухэм дапыщIауэ щ­ы­ты­ным. Гъэ къэс щIалэгъуалэр ­зы­­гъэп­сэхуакIуэ лагерхэм къы­догъэблагъэ. Къыхэгъэщыпхъэщ Тыркум, Иорданием, Си­рием я щIалэгъуалэр ди еджапIэ нэхъыщхьэхэм зэрыщедгъа­джэри. Хамэ къэралхэм щыщу едж­а­кIуэ 2150-рэ диIэщи, Къэ­бэрдей-Балъкъэр къэрал университетым ди лъахэгъухэм ящыщу щIэсыр цIыху 64-рэщ: (Тыркум щыщу - 8, Иорданием къикIауэ - 22-рэ, Сирием щыщу - 34-рэ). СызэреплъымкIэ, ар ­икъукIэ мащIэ дыдэщ, икIи дегупсысын хуейщ абы зэрыхэд­гъэхъуэным. Апхуэдэуи электроннэ IэмалкIэ урысыбзэмрэ анэдэлъхубзэмрэ ирагъэджыу программэхэр диIэщ, зэрыс­щIэм­­кIи, абыхэмкIэ ди лъахэгъу­хэм жыджэру я анэдэлъхубзэр зэрагъэщIэжыф. ЩIыналъэ уна­фэщIхэм къадэкIуэу, зи гугъу сщIы Iуэхухэм йолэжь Дунейпсо Адыгэ Хасэр. Мы жылагъуэ зэгухьэныгъэм пщIэрэ щхьэрэ зэриIэр къигъэлъагъуэу къызолъытэ абы и тхьэмадэ Сэхъуро­къуэ Хьэутий УФ-м и Президентым и деж лъэпкъ зэхущы­ты­кIэхэмкIэ щыIэ советым зэ­ры­хэ­тым. Сызэ­ры­щыгъуазэмкIэ, ДАХ-м и Гъэ­зэ­щIакIуэ комитетым и зэIущIэм фыхэтынущ, си фIэщ мэхъу Урысеймрэ Тыркумрэ я зэ­пыщIэ­ныгъэм, ди республикэхэр дызэ­-дэ­л­эжьэным ар сэбэп хуэ­хъуну.
КъБР-м и Парламентым и Уна­фэщIым и къуэдзэ Къардэн Мурат хьэщIэхэм фIэхъус ярихащ. Абы жиIащ ди къэралхэр илъэс куэд хъуауэ Iуэхугъуэ з­э­мы­лIэу­жьыгъуэхэмкIэ зэпыщIауэ къы­зэ­рекIуэкIыр, адэкIи щэнхабзэ, спорт, экономикэ, нэгъуэщI IэнатIэхэмкIи зэдэлэжьэну зэрыщыгугъыр.  
Улучай Юнал лIыкIуэхэм къаб­гъэ­дэкIыу щIыналъэ уна­фэщI­хэмрэ Сэхъурокъуэ Хьэутийрэ фIы­щIэ яхуищIащ къызэрырагъэблэгъам, гулъытэ къызэ­ры­хуа­щIам папщIэ. Абы жиIащ Хэкум къэкIуэн и пэ, УФ-м и лIыкIуэу Тыркум щыIэ Ерхов Алексей ахэр зэрыIущIар икIи къызытекIухьа Iуэхугъуэхэр зэраубзыхуар. «Ды­теп­­сэлъыхьащ ди щэнхабзэ зэ­пы­щIэныгъэхэм зэрызедгъэуб­гъуным, ди щIалэгъуалэр еджа­кIуэ къызэрыдгъэкIуэнум, нэ­гъуэщI­хэми, - жиIащ хьэщIэм. -  Фи щIыналъэм дыкъэкIуэн и пэ, Адыгей Республикэмрэ Къэрэшей-Шэрджэсымрэ дыщыIащ. Ди гъуэгуанэмкIэ ди мурадыр ­туризмэм зедгъэужьыным и закъуэкъым, атIэ дыхуейщ экономикэмкIи, щэнхабзэмкIи, егъэ­джэ­ныгъэмкIи ди зэпыщIэныгъэ­хэр едгъэфIэкIуэну. Мых­ьэ­нэш­хуэ иIэу къызолъытэ, ди еджапIэ нэхъыщхьэхэр зэпыщIауэ щыты­ным. Мыбы иужькIэ иджыри зэ дыкъэкIуэну дыхуейт адыгэ хьэ­рычэтыщIэхэм, депутатхэм щхьэ­хуэу дахуэзэн папщIэ. Дыщогугъ ди зэхущытыкIэхэр нэхъыфI хъуну, нэхъ щIэх-щIэхыурэ дызэ­кIэ­лъыкIуэну».
Сэхъурокъуэ Хьэутий хьэщIэ­хэм яжриIащ КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек сыт щыгъуи зэ­ры­зыщигъэгъуазэр хамэ къэ­ралхэм щыIэ ди лъэпкъэгъухэм я Iуэхум. «Дунейпсо Адыгэ Хасэр къызэгъэпэщыным республи-кэм и япэ Президенту щыта КIуэ­кIуэ Валерий и дэIэпыкъуныгъэ хэ­лъащ. Абы лъандэрэ сыт щыгъуи ди зэпыщIэныгъэр зэредгъэ­фIэкIуэнум долэжь, - жиIащ Сэхъурокъуэм. - ЗэрытщIэщи, ди лъэп­к­ъэгъухэр нэхъыбэу щып­сэур Тырку Республикэрщ. Дэтхэнэми фIыщIэ хузощI лъэпкъ щэнхабзэр, анэдэлъхубзэр зэ­рыфхъумэм папщIэ». 
ДАХ_м и тхьэмадэм щхьэхуэу фIыщIэ хуищIащ Адыгэ щэнхабзэ зэгухьэныгъэхэм я федера­-цэу Европэм щыIэм и унафэщI Вэрокъуэ Затий жыджэру адыгэ Iуэхум зэрелэжьым папщIэ.
КАФФЕД-м и унафэщIым и ­къуэдзэ Йылмыз Онер жиIащ ­КъБР-м, КъШР-м, Адыгейм я парламентхэм я сайтхэмкIэ щIыналъэхэм щекIуэкI Iуэхум зэ­рыкIэлъыплъыр, арщхьэкIэ уры­сыбзэр зэрамыщIэм къыхэкIыу гугъу зэрехьыр. «Адыгей Респуб­ликэм и Парламентым и сайтым урысыбзэкIэ, тыркубзэкIэ, хьэ­рыпыбзэкIэ хъыбархэр зэритыр икъукIэ ди дежкIэ мыхьэнэ зиIэщ. Мы Iуэхур адрей республикэхэ-ми зэраубзыхуным дегупсысамэ арат», - къыхигъэщащ абы. 
КАФФЕД-м и генеральнэ секретарь Аталар Омер жиIащ Хэкум пыщIауэ лэжьыгъэхэр егъэ­кIуэкIыныр къалэн нэхъыщхьэу зыхуагъэувыжхэм зэрыщыщыр. «Ди зэгухьэныгъэр лъэпкъ зэмы­лIэужьыгъуэ куэд къы­зэ­щIэ­зу­быдэ IуэхущIапIэ нэхъ ин дыдэу щытщи, псалъэм папщIэ балъкъэрхэм ящыщ куэдми дапы­щIауэ дадолажьэ. Iэмалу диIэу хъуар къыдогъэсэбэп ди адэжь Хэкумрэ Тыркумрэ я зэпыщIэныгъэр нэхъ куу тщIыным», - къыхигъэщащ абы. 
ХьэщIэхэмрэ бысымхэмрэ саугъэтхэмкIэ зэхъуэжащ. Мусуков Алий зэIущIэм и кIэм къыхигъэщащ Урысеймрэ Тыркумрэ зэхущытыкIэфIхэр я зэхуаку зэ­р­ы­дэ­лъыр, сыт хуэдэ IуэхукIи зэ­дэ­лэ­жьэну Къэбэрдей-Балъкъэрыр зэ­­рыхьэзырыр. «Ди щIыналъэм и туризмэм зыужьыныгъэфI игъуэ­тащ.  2023 гъэм зыгъэпсэхуакIуэ зы мелуанрэ ныкъуэм нэблагъэ диIащ, ар хуэдищкIэ нэхъыбэт и пэ илъэсхэм елъытауэ. Ар щIыжысIэращи, ди гуапэу фыкъыдогъэблагъэ зывгъэп­сэ­хунуи. Мыр фи адэжь хэкущ, сыт щыгъуи ди гуапэщ фытлъагъуну. Апхуэдэуи къыхэзгъэщыну сы­хуейт фи ехъулIэныгъэхэми дызэ­ры­щыгъуазэр, Тырку Республикэм пщIэ къызэрыщыфхуащIым дызэрырипагэр», - дыщIигъуащ КъБР-м и Правительствэм и Уна­фэ­щIым.
БАГЪЭТЫР Луизэ.