МыкIуэдыжын лъэужь

Абхъаз республикэм и цIыхубэ усакIуэ, тхакIуэ, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Шинкубэ Бэгърат 1917 гъэм накъыгъэм и 12-м Члоу абхъаз къуажэм къыщалъхуащ. Къуажэ курыт еджапIэм иужькIэ, Сыхъум дэт педагогикэ техникумыр, иужькIэ пединститутыр къиухащ, и щIэныгъэ лэжьыгъэри аспирантурэм щыпхигъэкIащ.
1938 гъэм дунейм къытехьащ Шинкубэ и япэ усэ тхылъыр. Абы щыщIэдзауэ зы махуи игъэтIылъакъым къалэмыр, сыт хуэдэ къулыкъу пэрыхьами: ар лэжьащ Абхъаз тхакIуэхэм я союзым и унафэщIу, Абхъаз Республикэм и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и Председатель къулыкъур илъэс куэдкIэ зэрихьащ, СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутату мызэ-мытIэу хахащ, и гуащIэ нэгъуэщI жылагъуэ Iуэху куэдым хилъхьащ. 
Шинкубэ Бэгърат и усыгъэхэм, и прозэ тхыгъэхэм абхъаз лъэпкъ литературэмрэ лъэпкъ тхыбзэмрэ гъуэгуанэщIэ зэрытрагъэувам зыми шэч къытрихьэркъым. Абхъазхэр ирогушхуэ абы и къалэмыпэм къыщIэкIахэу: «Си лъэпкъэгъухэр», «Къуршым и пшыналъэ», «Мывэ къутахуэ» романхэм, «Чантэ къэсыжащ» повестым, нэгъуэщIхэми. 
Шинкубэ и IэдакъэщIэкI псоми къахощхьэхукI «ЖылакIэ» романыр. Ар дунейм къызэрытехьэххэу цIэрыIуэ хъуащ, бзэ куэдкIи зэрадзэкIащ.
«ЖылакIэ» романым лъабжьэ хуэхъуар кавказ бгырыс лъэпкъхэм ящыщ зым - убыххэм - я щхьэм кърикIуа насыпыншагъэрщ. Абы и пэжыпIэр, и щхьэ течауэ къиIуэтэжыфащ Шинкубэ. Къыхэгъэщыпхъэщ а романыр урысыбзэкIэ зэзыдзэкIар усакIуэ, прозаик, драматург цIэрыIуэ Симонов Константину зэрыщытыр. А романыр адыгэбзэм къизыгъэзагъэу ди пащхьэм къизылъхьэжар зэдзэкIакIуэ Iэзэ Къэрмокъуэ Хьэмидщ.
Ар тхакIуэ Iэзэу зэрыщытыр дэ нэхъыбэу къызэрытщIар «ЖылакIэ» романырщ. Убыххэм я щхьэм кърикIуам триухуауэ щытми, а романыр Кавказ лъэпкъхэм я гум къипсэлъыкI тхыгъэщ. Адыгэ лъэпкъым игъэва гуауэр, зауэ гуащIэр ди нэгу къыщIегъэхьэ, итхым дыхешэри, куэд зыхыдегъащIэ псэкIэ.
Къэрмокъуэ Хьэмидрэ Симонов Константинрэ абхъазыбзэм кърахыу адыгэбзэрэ урысыбзэкIэ ди пащхьэ къыщралъхьэм «псэщIэ» иратауэ къэплъытэ хъунущ. Къэрмокъуэм и лэжьыгъэр егъэлеяуэ лъэщ, гурыIуэгъуафIэ зэрыхъуар къыхэзгъэщынут. 
Убых лъэпкъыр нобэ щымыIэжми, абы я тхыдэр къэнащ. Апхуэдэ гуауэ зи натIэ хъуа куэди щыIэу къыщIэкIынкъым икIи зыми тхьэм иримыгъэлъагъукIэ. Шинкубэ зыхуигъэувыжа къалэныр къехъулIащ. Ар зытетхыхьыжар зы цIыху закъуэ и гъащIэкъым, лъэпкъ псом и фэ дэкIар дигъэлъагъужащ. Убыххэм я нэгу щIэкIам хуэдабзэщ адрей бгырыс лъэпкъхэми - адыгэхэми, абхъазхэми, шэшэнхэми, осетинхэми, абазэхэми я фэм дахар, я натIэ хъуар. Ауэ абыхэм я насыпщ, хэщIыныгъэшхуэхэр ягъуэтами, убыххэм хуэдэу мыкIуэдыжыпэу, лъэпкъыу къызэтенэн зэрахузэфIэкIар. А псоми я щхьэфэ йоIэбэ Шинкубэ и романымкIэ, и гур мэуз и лъэпкъым папщIэ. А гурыгъузымрэ и лъэпкъым хуиIэ лъагъуныгъэмрэ я лъабжьэу роман лъэщ итхын хузэфIэкIащ.
ТхакIуэ, усакIуэ цIэрыIуэ Шинкубэ Бэгърат и ныбжьыр илъэс 87-м иту, 2004 гъэм мазаем и 25-м дунейм ехыжащ. Езыр мыпсэужми, и IэдакъэщIэкIхэр, и усыгъэхэр, и романхэр цIыхубэм ящыгъупщэнкъым, мыкIуэдыжынщ абы къигъэна лъэужь дахэр.
 

Уэркъ Жыраслъэн.
Поделиться: