Литературэ

Переделкинэ щыIэ тхакIуэхэм я унэм щы­зэ­хуэсащ КIыщокъуэ Алим, абы и щхьэгъусэр, Къандур Мухьэдинрэ Любэрэ. 2001 гъэ

Хьэткъуэ Умарщ (Омер СейфеддинкIэ зэджэжыр) иджырей тырку литературэм и новеллэ жан­рым и лъабжьэр зыгъэтIылъар. Тха­кIуэ-реалистым, тырку ли­тера­ту­рэм и мызакъуэу, дунейпсо литературэм увыпIэ хэха щеубыд.

Адыгэ лъэпкъым къы­хэкIа Лохвицкий Михаил (Аджыкъу Джэ­рий) Куржым и ТхакIуэ­хэм я союзым и урыс къудамэм и уна­фэщIт. Абы и къалэмыр хуэлажьэрт зэ­ныбжьэ­гъугъэр гъэбыдэ­ным, лъэпкъ зэмылIэужьы­гъуэхэм къахэкIа цIыху­хэм я гъащIэр, я дуней еплъыкIэр къэгъэлъэ­гъуэным. Аджыкъур тетхыхьащ адыги, куржыи, урыси, румыни, мэжэри, лыхьи...

«Мысыр литературэм щыбгъуэтынущ зи цIэр фIыкIэ къипIуэ хъуну куэд, ауэ а псом япэ игъэщын хуейщ етIощIанэ лIэщIы­гъуэм псэуа Щэукъий Ахьмэд, Мысырым я усакIуэ нэхъ ин дыдэр», - апхуэдэу щит­хащ Луговской Владимир «Мысырым и усакIуэхэм я усэхэр» тхылъым хуищIа хэзыгъэгъуазэм. Тхылъыр 1956 гъэм Мэзкуу къыщыдэкIащ. Ар къызэIуех Щэукъийм и поэзиемкIэ. Адыгэ лъэпкъым къыхэкIа нэгъуэщI усакIуитIми - Мыхьмуд Сами аль-Барудирэ Исмэхьил Сабрирэ - я усыгъэхэр ихуащ а тхылъым.

- Ар сыт хуэдэ опыт? - Угъурлыжь щIоупщIэ, хъыбар гъэщIэгъуэн едэIуэну зигъэхьэзыра нэхъей. - А дуракыжьыр химик хъуауэ ара, Менделеевым и лъэужьыр ихуу?
- СщIэркъым, ауэ…дыгъуэпшыхь узэфа коньякыр зыщIар аращ…

(КIэлъыкIуэр. ПэщIэдзэр
  мазаем и 21-м итщ).

- Дауэ сыщытын: си лъакъуитIыр щIэхуарэ гунэдж лъэпкъ симыIэжу сыщысщ, сыкъопэзэзэхри, - жеIэ Хьэбалэ къыщIэупщIэну (махуэ къэс зэхуэмызэфыми, телефонкIэ куэдрэ зэрыщIэрт) къэпсэлъа Емынэжь жэуап иритыжу. - КъэпщытакIуэ къэкIуауэ, а фи курсэгъуу щыта фейцейм (Хьэмзэтт жыхуиIэр) сыкъретхэкIыр, си лэжьэкIэм нэхъ кIуэцIрыхуа щымыIэу къилъытэу.

УДЖЫХЪУ  Исам

Тхыдэ гъуэгуанэхэм
я джэрпэджэжхэр
 
Жэщ зекIуэныр къохъу
Къыщыхэхъыжьэ
Си гупсысэ щхьэм къищхьэрыуам.

Джэтауэ Инал 1950 гъэм Тыркум къыщалъхуащ, адыгэ мухьэжырхэм я къуэпсщ. Инал и ныбжьыр илъэс 40 хъуауэ и Хэкум къигъэзэжри, Мейкъуапэ къалэ дэтIысхьэжащ. Аращ иджы щыпсэури щылажьэри.

«Пирот!» - жаIэщ аби, зы махуэ гуэрым дыкърахужьэри, дыкъахум-дыкъахуурэ, Дон дыкъэсри, пхъэ закъуэ лъэмыж телъ­ти, сыкъытехьащ. Псыкум сыкъэса къудейуэ, зы нэмыцэ сэмэлотыжь, дзэлы­къуэбгъэ хуэдиз хъууэ, къытщхьэщыхьэри, сэмэгурабгъумкIэ зы бомбэ фIыцIэжь ­къридзыхщ аби, псы щIагъым къыщыуэри, аргъей щитхурэ зы пащIэкIапсэрэ къыд­ридзеящ,