Псэр щытынш жьэгу

Артисткэ Щэрмэт Людмилэ и махуэщ

Щэрмэт Людмилэ СулътIан и пхъур 1953 гъэм мэлыжьыхьым и 25-м Аруан районым хыхьэ Къэхъун къуажэм къыщалъхуащ. Курыт еджапIэр къиухри, ар 1970 гъэм щIэтIысхьащ Щукиным и цIэр зэрихьэу Москва дэт театр училищэм. 1975 гъэм Налшык къызэригъэзэж лъандэрэ, ар ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым щолажьэ. Щэрмэтым 1997 гъэм Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм щIыхь зиIэ и артисткэ, 2008  гъэм   КъБР-м и ц1ыхубэ артисткэ цIэ лъапIэхэр къыхуагъэфэщащ.

Республикэ газетхэм ящыщ зым театр студием ягъэкIуэн щIалэгъуалэ къызэрыхахым теухуа тхыгъэм къыщеджэри, адэм гукъэкI ищIащ ипхъу нэхъыщIэр абыхэм зэрахэзэгъэнур. А зэманым щэнхабзэмкIэ министру щыта Ефэнды Джылахъстэн и нэIэм щIэту Советхэм я унэм къыщыхахат Москва ягъэкIуэнухэр. 

Курыт еджапIэм адыгэбзэкIэ фIэкIа щемыджа Людмилэ и урысыбзэр тIэкIу «ещIэкъуауэрт», ауэ къылъыса лэжьыгъэр и анэдэлъхубзэмкIэ екIуу щигъэлъагъуэм, Калиновскэм зэуэ гу къылъитащ актрисэ хьэлэмэт къызэрыщIыкIыну пщащэм. ЕджэхукIи и нэIэ зытригъэтар а хъыджэбзым и закъуэкъым, атIэ адыгэ студием щеджа дэтхэнэ зыми ар адэ хуэдэу къащхьэщытащ. 

Актер Iэзагъэм и щэхухэр Людмилэ шыIэ хэлъу, гунэсу зыIэригъэхьащ. Кавказ жыжьэм икIа щIалэхэмрэ пщащэхэмрэ къалащхьэм и еджапIэр лъапэ махуэ яхуэхъури, къауха иужь, Москва и театр зэхуэмыдэхэм лэжьапIэ къыщыхуагъэлъэгъуат, ауэ гупыр зэрызэрыIыгъыу, Калиновскэмрэ Джылахъстэнрэ илъэситхукIэ зыхуаущиям тету, я хэку къагъэзэжащ, Адыгэ театрым щылэжьэн папщIэ. «Нобэр къыздэсми, а лIитIым мыухыж фIыщIэ яхузощI», - жеIэ Людмилэ. 

Театр гъуазджэм пэжкIэ къулыкъу зэрыхуищIа илъэс 48-м къриубыдэу Людмилэ игъэзэщIащ роли 100-м щIигъу. Щэрмэтыр хьэл зэмыщхь зиIэ цIыхухэм я щытыкIэм тыншу зэриувэфым и фIыгъэкIэ, абы утыку кърихьащ лIыхъужь зэмыл1эужьыгъуэ куэдым я образхэр.

- Театрыр си дежкIэ лъапIэу гъащIэм хэлъыр щызекIуэ унэщ, си псэр щытынш си жьэгущ. Мазэ бжыгъэкIэ абы и кIуэцI щIэмыхьэу зыхуэшэчхэм сэ сащыщкъым, - жеIэ Людмилэ. - Махуэ зыбжанэ нэхъыбэ схудэхыркъым: сыхуейщ сценэм, сыхуейщ сыджэгуну. Илъэс 38-кIэ сыкъызыдекIуэкIа си лэжьэгъухэр иджы си дэлъхухэщ, шыпхъухэщ.

Щэрмэтым и цIэ-унэцIэм екIуу къыгуэуващ «характернэ актрисэ» псалъэхэр. Нобэ ирихьэлIэу роль куэд дыдэ зыгъэзэщIэну хунэса Щэрмэтым и хъуэпсапIэм и Iэр лъэIэсащ. Режиссер Дэбагъуэ Роман и фIыщIэкIэ Людмилэ къехъулIащ нэхъапэхэм игъэфIа образыщIэ (графиня Госуилл, Горин Г. и «Кин ЕплIанэм»). «Хуабжьу сигу ирохь мы уэркъ бзылъхугъэ гъэфIар, щхьэпсыншэр, а псоми къыдэкIуэу икIи узыIэпызышэр. Ролым гугъу сыдехьащ, ауэ режиссёрыр апхуэдизкIэ елIэлIат ар щиухуэми, сценэм сыщихьам егъэлеиныгъэу мы персонажым хэлъ псори узыIэпызышэу, щабэу джэгукIэм хэзагъэрт. Пэжыр жыпIэмэ, мы ролыр «ришелье» хэдыкIым ещхьщ: апхуэдизкIэ хэплъыхьащ, тIасхъэщ, ауэ щыхъукIэ лъэщу ухуащ». Москва критикхэм Людмилэ и Госуилл гуащэр нэхъапэм ялъэгъуа псоми къыхагъэбелджылыкIащ. 

Мыбы и закъуэкъым Людмилэ щIэр къызыщигъэлъагъуэр. Николаи Альдо и пьесэм къытращIыкIа «Гулъытэншэ хъуахэр» спектаклым егъэлеяуэ телъыджэу  щищIащ зи закъуэу псэу цIыхубзым и образыр. ФIы дыдэу къехъулIащ ар абы. 

- «Зерно риса» спектаклым сыщыджэгуну сыхуейт. Зи къекIуэкIыкIар гуауэу, гугъуу зэхэлъ цIыхубзым и ролыр згъэзэщIэным иужь зэманхэм сызыIэпешэ. Уджэгуну зэрынэхъ тыншракъым, атIэ цIыху щхьэхуэм и гум щигъэв гурыгъу-гурыщIэхэр театреплъхэм я деж нэсхьэсыну сызэрыхуейрщ. Дунейр хужь-фIыцIэу зэхэлъ къудейкъым. А гупсысэр хьэкъ пщохъу уи ныбжьыр нэхъ щык1уатэм, образыр куууэ зэпкърыпхыф щыхъум деж, упщIэ куэдым я жэуап къэбгъуэтыфу уджэгуныр уи псэм къилъыхъуэ хъуа иужь. Къапщтэмэ, сфIэфIщ трагедиемрэ комедиемрэ щызэхэухуэна ролхэр згъэзэщIэн. Ауэ сытми узыгъэдыхьэшх къызэрыгуэкI гушыIэм е мыухыж нэпсым нэхърэ ар гъащIэм нэхъ пэгъунэгъущ, - жеIэ Людмилэ. 

«Сэ сыт хуэдэ лэжьыгъэми сытеукIытыхьыркъым, зыгуэрым и пщэдыкъым удэсыным нэхърэ нэхъ узыгъэлъахъшэ щыIэу сщIэркъым». Мы псалъэхэрщ Людмилэ и гъащIэм и джэлэсыр. Сыт хуэдэ роль имыгъэзащIэми, къыдэлажьэхэм, и ныбжьэгъухэм, гъунэгъухэм дауэ ябгъэдэмытми, актрисэ, цIыху къызэрыгуэкI Щэрмэт Людмилэ нэхъыщхьэу хэлъым и къежьапIэр зэрылэжьакIуэшхуэмрэ цIыху пэжу дунейм зэрытетымрэщ. Ара¬гъэнщ дэтхэнэ цIыхуми пщIэ¬рэ щIыхьрэ къызэрилэжьыфыр. 

МЭРЕМКЪУЛ Людмилэ.

2013

 

Артисткэхэу Хьэмыку Жаннэ, К1эхумахуэ Фат1имэ, Щэрмэт Людмилэ сымэ. 2014 гъэ