Медицинэ щIэныгъэхэмкIэ кандидат Тау Мадинэ КъБКъУ-м и медицинэ къудамэм факультет терапиемкIэ и кафедрэм и доцентщ, Налшык къалэ дэт Центральнэ поликлиникэм и дохутыр-ревматологщ.
- «СызэрыцIыкIурэ дохутыр сыхъуну сыщIэхъуэпсырт» жызыIэхэм сащыщкъым, - къыщIедзэ псалъэмакъыр пыгуфIыкIыурэ Мадинэ. – Ар IэщIагъэ схуэхъунуи сигу къэзгъэкIыххэртэкъым. Экономисту седжэну нэхъ тезухуауэ сыщытт. Математикэ унэтIыныгъэ зиIэ класст сызыщIэсыр, еджэнми фIы дыдэу сехъулIэрти, тыншу абы сызэрыхэзэгъэнур къызгурыIуат. Си шыпхъу нэхъыжьымрэ абы и ныбжьэгъумрэ дохутыру еджэну загъэхьэзырырти, куэдрэ абы тепсэлъыхьырт. ТIуми школыр фIы дыдэу къаухри, си шыпхъур КъБКъУ-м и медицинэ факультетым щIэтIысхьащ, и ныбжьэгъум а илъэсым и насып къикIакъым. АрщхьэкIэ мурад быдэ иIэти, сымаджэщым нейрохирургиемкIэ и къудамэм санитаркэу лэжьэн щыщIидзащ. Ди деж къэкIуа нэужь абы гъэщIэгъуэну жиIэжырт нейрохирургием щекIуэкI лэжьыгъэр: щхьэр зэрызэтрахыр, операцэр сыхьэтийкIэ щекIуэкI къызэрыхъур, дохутырхэм я щытыкIэр. Си шыпхъуми университетым зыщыхурагъаджэхэм и гугъу ищIыжырт. Сэри щIэныгъэлI, академик, кардиохирург цIэрыIуэ Амосов Николай и тхылъ гуэр седжати, IэщIагъэм нэгъуэщI еплъыкIэ гуэр хузиIэу хъуат. КъызгурыIуэрт дохутыр ухъуным куэд зэрыпыщIар, сэ, пэжыр жысIэнщи, гугъу зезгъэхьыну сыхуейтэкъым. АрщхьэкIэ, си шыпхъумрэ и ныбжьэгъумрэ сытрагъэгушхуэри, медицинэр къыхэсхащ. Сыщеджэм, хирургием сыдихьэхат. Къалэ сымаджэщым дерсхэр щыдиIэти, хирургхэм я лэжьыгъэм сфIэхьэлэмэту сыкIэлъыплъырт. Езыхэми зэфIэкI сызэриIэм гу лъатати, операцэ щрагъэкIуэкIкIэ ассистент етIуанэу гъусэ сащIырт. Ар лэжьыгъэ хьэлъэу зэрыщытым къыхэкIыу, си адэр къыстегузэвыхьырт. «Лэжьыгъэр гугъущ икIи хьэлъэщ, фIыуэ егупсыс, Мадинэ», - къызжиIэрт абы. Дохутыр ныбжьэгъу куэд иIэти, лэжьыгъэ и пIалъэ нэхъыфIу къэсщIэн папщIэ абыхэм я деж сигъакIуэрт. Апхуэдэу Республикэ клиникэ сымаджэщми университетми щылажьэу щыта хирург цIэрыIуэ ПщыукI СулътIан сыщечэнджэщам къызжиIауэ щытащ: «Мадинэ, хирургым, сыт хуэдэ щытыкIэ къимыхутами, шыIэныгъэшхуэ хэлъын хуейщ. Уи нэгу къыщIэгъэхьэт: зыгуэрым укъигъэгубжьауэ, уэ операцэ къыппэщылъу, уи Iэхэр кIэзызрэ зызэтумыубыдэжыфу… Хирургыр операцэм щыщIыхьэм и деж и щхьэкIэ иIэ гукъеуэхэр псори зыщигъэгъупщэу, и акъылыр къыпэщылъым триухуэн хуейщ. ГуащIэшхуэ зытекIуадэ Iуэхущ ар. КъыпкъуэкIыну апхуэдэ къару?!» Абдежым фIыуэ сегупсысыжри, терапиер къыхэсхащ. ИужькIэ аспирантурэм сыщIэтIысхьа нэужь, си диссертацэр зытезухуэну унэтIыныгъэр къыщыхэсхым, ревматологиер нэхъ куууэ зджыным сыкъытеувыIащ. Абы щыгъуэм университетым лэжьэн щыщIэздзащ, Кардиологие центрым и ревматологие къудамэм дерсхэр щезгъэкIуэкIыу. IэщIагъэр къыхэсхыным сытезыгъэгушхуахэм я гугъу пщIымэ, си шыпхъур Кардиоцентрым кардиологыу щыIэщ, абы и ныбжьэгъур Москва хирургыу щолажьэ.
Адэ-анэм я щапхъэр я гъуазэт
Мадинэ къыщыхъуар щIэныгъэм мыхьэнэшхуэ щрат унагъуэщ. И адэ Тау Хьэзешэ филологие щIэныгъэхэмкIэ докторщ, илъэс куэдкIэ КъБКъУ-м хамэ къэрал зэпыщIэныгъэхэмкIэ и проректору щытащ, и анэ Мэремщауэ Айшэт университетым химиемкIэ щригъэджащ. Зэщхьэгъусэхэм я бынхэм псоми щIэныгъэ нэхъыщхьэ ирагъэгъуэтащ, нобэ дэтхэнэри гъащIэм лъэ быдэкIэ хэтщ. Быныр дэзыхьэхыр яфIэгъэщIэгъуэну, я Iуэхухэр даIыгъыу къекIуэкIащ, къыхаха IэщIагъэхэри даIыгъащ.
- ГъащIэм лъэ быдэкIэ ухэувэнымкIэ щIэныгъэм куэд зэрелъытар пасэу къыдгурагъэIуащ, - жеIэ Мадинэ. - Ар сытым дежи къыдаIуэкIыу е феджэн хуейщ жаIэу дыхагъэзыхьу аратэкъым. АтIэ езыхэм я щапхъэр гъуазэ тхуэхъуащ. Абыхэм сыт хуэдэ Iуэхури къыздаIыгъынут, си адэм зыгуэр къыптрикъузэу е къыппиубыду апхуэдэ хьэл иIэххакъым. И макъым зригъэIэтауэ зэи къыдэпсэлъакъым, абы щыгъуэми дэ сытым дежи тщIэрт абы игу ирихьынур. И гупсысэкIэ, и дуней тетыкIэкIэ, и зэфIэкIкIэ, и хьэл-щэнкIэ абы ещхь сыхъужыныр си хъуэпсапIэщ. ЗэшыпхъуитIыр дохутыр дыхъуащ, нэхъыщIэр филологщ икIи юристщ. Дэтхэнэ зыми къыхэтхар къытхуагъэдэха мыхъумэ, зыкIи къытпэрыуахэкъым.
Гупсэхугъуэ кърет
Таур дохутыр зэрыхъуам тепщIыхьмэ, жыпIэ хъунущ IэщIагъэм езым къыхихауэ. Илъэс 20-м щIигъуауэ абы пэрытщи, щыхущIегъуэжа къыхуихуакъым.
- Лэжьыгъэм сыдихьэхауэ, сфIэгъэщIэгъуэну йокIуэкI, - къыпещэ псалъэмакъым Мадинэ. - Махуэ къэс зы щIэ гуэр къапщIэу, гъэщIэгъуэн Iуэхугъуэ урихьэлIэу щытщ. Сызыпэрытыр зызымыхъуэжу зы щытыкIэм тет IэнатIэу щытамэ сытезэшэнут. Ди IэщIагъэм махуэ къэс жыхуаIэм хуэдэу зыужьыныгъэ гуэрхэр къыщохъу. Абыхэм псоми щыгъуазэу ущытын папщIэ уи щIэныгъэм зэпыу имыIэу хэбгъэхъуэн хуейщ. Ар сэ сыдихьэхыу сощIэ.
Куэдрэ согупсыс, иджы школыр къэзухыу щытамэ, сыт хуэдэ IэщIагъэт къыхэсхынур жысIэу. Экономикэм сыхыхьэнутэкъым, бжыгъэхэм сыхэсу махуэ къэс лэжьапIэ пэшым сыщIэсыныр сфIэгъэщIэгъуэнынутэкъыми. Хирург къызэрысхэмыкIами сыхущIегъуэжыркъым. Абы и лэжьыгъэр, бгъэдэлъ щIэныгъэм и мызакъуэу, и Iэхэр зэригъэIэкIуэлъакIуэми куэдкIэ епхащ, зэрыжаIэу, щхьэм къыдэкIуэуи, «хирургым и Iэ уиIэн» хуейщ. А зэфIэкIыр цIыхум къыдалъхуу къыщIэкIынщ.
Къапщтэмэ, лэжьыгъэ хьэлэмэт куэд дунейм тету къызолъытэ. Сэ дохутыр IэщIагъэр къыхэсхащ. Сигу ирихьу абы сыпэрытщ, схузэфIэкIым, куэдми-мащIэми, гупсэхугъуэ къызиту. Нобэ абы сыкъыпэрыкIыну жысIэми, сыкъиутIыпщынукъым.
