Дэнэ фи газетыр къыщытщэхунур?

А Iэмалыр гъунэжу къыдату щытащ уэрам къэгъэшыпIэ къэс тета абдж киоск цIыкIухэм. Тыкуэнышхуэхэм я къуэгъэнапIэхэм зыщызыудыгъуа иджырей газет щапIэхэм гу щылъамытэр нэхъыбэщ. Аращи, цIыху пщIы бжыгъэхэр зэлэжьу республикэм къыщыдэкI газет зыбжанэр цIыхубэм хуиту яIэрохьэ тхужыIэнукъым.

Дэ дытхьэусыхэн фIэкIа, зэкIэ хэкIыпIэ къыхуэдгъуэтыфыркъым а щытыкIэм. Ди гъунэгъу Осетие Ищхъэрэ республикэм зыщызыубгъуа «НогБон» тыкуэнхэм я хъыбар зэрызэхэтхрэ, а гукъеуэм хъуапсэкIэ зихъуэжащ. 

2000 гъэхэм щегъэжьауэ «Союзпечать»-м и тыкуэн цIыкIухэр хуэм-хуэмурэ цIыху щхьэхуэхэм къащтэжауэ щытащ. АрщхьэкIэ уней хьэрычэтыщIэ хъуа газет щакIуэхэм я Iуэхум къэралыр хэмыIэбэжыххэ хъуа нэужь, газет-журнал зэгъэкIуэкIыным фейдэ къащыхуимыщIым, абыхэм я нэхъыбэм а къалэныр зыщхьэщахащ. Ауэрэ хъыбарыщIэхэр интернетым нэхъ псынщIэу щызэбгрыкIыу хъури, тхылъымпIэ къыдэкIыгъуэхэм щIэупщIэхэр нэхъ мащIэж хъуащ. 

ЦIыхубэр щIэныгъэншэ зэрыхъум арэзы къимыщIу, Осетие Ищхъэрэ – Алание республикэм Печатымрэ цIыхубэ коммуникацэхэмкIэ и комитетым игъэхьэзыращ «2025 гъэ пщIондэ СМИ-мрэ тхылъ тедзэнымрэ зэрызиужьыпхъэм теухуа» программэм и проект. Дызэрыт зэманым ар къащтауэ ягъэзащIэ. Лэжьыгъэр зэрекIуэкIым щыгъуазэ дещI а комитетым и унафэщIым и къуэдзэ Габаловэ Мадинэ: 

- УФ-м и Президентым цIыхухэм газетхэмрэ журналхэмрэ яIэрыгъэхьэн зэрыхуейм епха унафэ 2019 гъэм къищтащ. Конституцэм къыдит хуитыныгъэщ хъыбархэм дыщыгъуэзэныр. Арати, Правительствэм и пащхьэ идгъэуващ совет зэманым щыIа «Союзпечать»-м и тыкуэнхэм я пIэ къиувэн газет щапIэ къызэдгъэпэщыну зэрыдимурадыр икIи къыддиIыгъащ.  

СМИ-хэм я нэхъыбэр хабзэ зэтеувам тетщ: къэхъуар зрагъащIэ, ятхыжри зэбгратыкI. Ауэ, уи жагъуэ зэрыхъущи, газетхэр нэхъыбэу зэрызэбгрыкIыр пощт гъуэгукIэщ. Газет хьэзырыр пщэным бэлыхьышхуэ пыщIащ. Дэ газет щапIэу диIэр зэрымащIэм къыхэкIыу, цIыхухэм ахэр яIэрыхьэртэкъым. Районхэм я гугъу умыщI, Владикавказ къыщыдэкIа газетхэр къэпщэхуну бгъуэту щытакъым. Аращ дезыхулIар Iуэхум хухэха тыкуэн-киоскхэр зэдгъэпэщыжыным. Дэ дызэрыт щытыкIэ дыдэм иувауэ, «Ир» тхылъ тедзапIэми къыщIигъэкIхэр щищэн иIэтэкъыми, псори зы тщIыри, «НогБон» тыкуэнхэр зэдгъэпэщащ, газети тхылъи щащэу. 

Сыт хуэдиз киоск дэгъэувапхъэр къалэм е къуажэм? Ар сыт хуэдэ зэмани цIыху бжыгъэм тещIыхьащ. Бжыгъэр зи тегъэщIапIэ IэмэпсымэхэмкIэ министерствэм 2014 ищIа унафэм ипкъ иткIэ, цIыху мелуаным щIигъу зыдэс къалэшхуэхэм нэрыбгэ 1500-м яхуэзэу зы киоск дэтын хуейщ. Владикавказ хуэдэ къалэхэм цIыху 2500-м зы павильон къащылъос. ЦIыху мин 50-м нэхърэ нэхъ мащIэ зыдэсым нэрыбгэ 4000 къэс зы киоск дэтын хуейщ. 

Печатымрэ цIыхубэ коммуникацэхэмкIэ комитетым къибжа нэужь, Осетие Ищхъэрэм газет киоскыу 223-рэ итын хуейуэ къыщIэкIащ. Тыкуэн щхьэхуэ къащэхуну къехьэлъэкIмэ, пощт кIуэцIым газет-журналхэр щащэ къуэгъэнапIэ щаIэн хуейщ. АбыкIэ Урысейм и пощтым дыгурыIуащ, сыту жыпIэмэ, къуажэхэм къатохьэлъэ газет-журналхэм щапIэ щхьэхуэ хухахыну.  

Район газетхэр нобэ Iэ тебдзэу фIэкIа къыпIэрыхьэнукъым, ауэ щыхъукIэ, зы районым щыпсэум адрейм къыщыдэкIа газетри Iэрыхьэу щытын хуейщ. Ди цIыхубэм дунейм щекIуэкIыр къагурыIуэну дыхуеймэ, апхуэдэ Iэмал едмыту хъунукъым. Гу лъытапхъэщ Бжыгъэр зи тегъэщIапIэ IэмэпсымэхэмкIэ министерствэм киоскхэм я бжыгъэм и мызакъуэу, абыхэм щIэлъын хуей хьэпшыпым и унафи зэращIам. Процент 70-м нэсыр узэджапхъэ хьэпшыпу щытын хуейуэ къилъытащ министерствэм, ар газет, тхылъ, журнал ирехъу. 

Ди тыкуэн цIыкIухэм зэреджэр «НогБон»-щ. Ахэр екIуу къалэм и теплъэм хозагъэ. ЗэдгъэщIыр Воронеж щыщ IуэхущIапIэщ. И теплъэри и инагъри дызэчэнджэщурэ къыхыдох. Иджы ар Урысейм и адрей лъэныкъуэхэми ягу щрихьауэ щызэбгрокI. 

Мадинэ зэрыжиIэмкIэ, Владикавказ дэтхэм нэмыщI, «НогБон» тыкуэн цIыкIухэр адрей къалэхэми дагъэувэн щIадзащ. Я инагъкIэ ахэр зэхуэдизкъым, зэтезыгъахуэр псоми тхылъхэр, газетхэр, журналхэр зэрыщынэхъыбэрщ. 

УеплъынкIэ, абджыпсым къыхэщIыкIауэ, узэпхрыплъу щыт щхьэкIэ, тыкуэн цIыкIухэр бетон лъабжэм трагъэувэ, и лъэгури ягъэплъ, иджырей унэлъащIи щIэтщ. ТхылъхэкIхэм нэмыщI, абыхэм щIалъхьэ хабзэщ щIыналъэм къакIуэ хьэщIэхэм папщIэ тыгъэ цIыкIухэр. 

«Ди дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэт Владикавказ щыщ дэтхэнэ зы цIыхуми зыхуей газетыр, уеблэмэ район щхьэхуэм къыщыдэкIар зыIэригъэхьэфу тщIыным. Нобэ сыт хуэдэ хэплъыхьри арэзы тщIыфынущ: «Ир» тедзапIэм и тхылъи, къэралым къыщыдэкI газетхэри, урысей тхылъ тедзапIэшхуэхэм я къыдэкIыгъуэхэри – псори ди щэхуакIуэхэм я пащхьэ илъщ. Лэжьыгъэр егъэпсынщIэ ди проектым ипкъ иткIэ тыкуэн щхьэхуэхэм машинэ къызэращэхуфам. Мыхьэнэ нэхъ зиIэращи, Владикавказ дэдгъэува киоск нэхъыщхьищым пощтым щызекIуэ уасэм нэхърэ нэхъ пуду газет щыпхутедзэнущ, - жеIэ Мадинэ.    

КъызэрывгурыIуащи, Осетием я Iуэху зехьэкIэр ди нэ къыщIыфIэнар ахэр къызэрыкIа щытыкIэм дэ иджыри хэкIыпIэ зэрыхуэдмыгъуэтырщ.