Монакэ пащтыхьыгъуэм нэхърэ хуэдитIкIэ нэхъ ин парк
США-м и къалэ нэхъ ин дыдэр Нью-Йоркщ. Абы цIыху мелуанийрэ ныкъуэрэ щопсэу. Атлантикэ хым и Iуфэм щыщ а щIыпIэр 17-нэ лIэщIыгъуэм и пэщIэдзэм псэупIэ ящIауэ щытащ Голландием къиIэпхъукIахэм икIи 1664 гъэ пщIондэ абы Новый Амстердам цIэр зэрихьащ.
Къалэр дуней псом зэрыщыцIэрыIуэ куэд щыIэщ икIи абыхэм махуэ къэс къахохъуэ. Нью-Йорк теухуауэ зыплъыхьакIуэхэм нэхъ яфIэтелъыджэхэм ящыщщ абы и парк нэхъыщхьэм и инагъыр – ар Монакэ пащтыхьыгъуэм зэрыщыту иубыд щIыпIэм нэхърэ нэхъ хуэдитIкIэ, Ватикан нэхърэ хуэдипщIкIэ нэхъ инщ.
Паркыр Манхэттен хытIыгум щыIэщ. Абы и кIыхьагъщ километриплI, метр 800 и бгъуагъщ, километр зэбгъузэнатIэу 3,4I-рэ мэхъу. Зы илъэсым къриубыдэу абы зыщаплъыхьыну макIуэ цIыху мелуан 25-м щIигъу.
Нобэ
♦Къурмэн хьид махуэшхуэщ
♦Шахматхэм я дунейпсо махуэщ. 1966 гъэ лъандэрэ ягъэлъапIэ, 1924 гъэм а махуэ дыдэм Париж Дунейпсо шахмат федерацэр (ФИДЕ) къызэрыщызэрагъэпэщам тращIыхьауэ.
♦Тортым и дунейпсо махуэщ
♦Къыргъызстаным и Лъэпкъ гвардием и махуэщ
♦Японием щагъэлъапIэ тенджызым и махуэр
♦Колумбием и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ. 1810 гъэм Богота къалэм цIыхухэр къыщызэрыIэтащ, Испанием къыгуэкIыу къэрал щхьэхуит хъуныр къагъэуву.
♦1534 гъэм Кембридж къалэм (Инджылыз) дунейм щыяпэу къыщызэIуахащ тхылъ къыщыдагъэкI IуэхущIапIэ.
♦1561 гъэм Идар Темрыкъуэ ипхъу Гуащэнэ чыристан диныр кърагъэщтащ, Марие цIэри фIащащ.
♦1917 гъэм ятхащ BMW автомобиль маркэр.
♦1941 гъэм СССР-м Къэрал шынагъуэншагъэмкIэ и цIыхубэ комиссариатымрэ Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ цIыхубэ комиссариатымрэ (НКГБ-мрэ НКВД-мрэ) зэгуагъэхьэжри, Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ наркомат къызэрагъэпэщащ.
♦1944 гъэм Гитлер Адольф яукIыну хэтащ. Германием и нацист правительствэр традзыну, къэралым зэхъуэкIыныгъэхэр щрагъэкIуэкIыну зэгурыIуат вермахтым и генерал гуп, ауэ ар къайхъулIакъым икIи Гитлер щэхуу ебэн генералхэри абыхэм къакъуэта куэди яукIауэ щытащ.
♦1960 гъэм дунейпсо тхыдэм щыяпэу правительствэм и унафэщIу цIыхубз хахащ. Ар Шри-Ланкам щыщ Бандаранаике Сиримавэт.
♦1966 гъэм КПСС-м и ЦК-мрэ СССР-м и Министрхэм я советымрэ унафэ къащтащ Волжскэ автомобиль заводыр Тольятти къалэм щыухуэным теухуауэ.
♦1969 гъэм США-м и «Аполлон-II» кхъухьыр япэ дыдэ Мазэм тетIысхьащ. Абы исащ астронавтхэу Армстронг Нил, Коллинз Майкл, Олдрин Эдвин сымэ. ЩIым и спутникым япэу теувауэ дунейпсо тхыдэм хыхьар Армстронг Нилрэ Олдрин Эдвинрэщ.
♦1990 гъэм Осетие Ищхъэрэ автономнэ республикэм и Совет Нэхъыщхьэм къищтащ я къэрал суверенитетым теухуа унафэ икIи я къалащхьэ Орджоникидзе нэхъапэм зэреджэу щыта Владикавказ цIэр иритыжащ.
♦1924 гъэм къалъхуащ совет режиссёр, СССР-м и цIыхубэ артист, «Семнадцать мгновений весны» фильм цIэрыIуэри нэгъуэщI куэди тезыха Лиозновэ Татьянэ.
♦1930 гъэм къалъхуащ совет актёр, режиссёр, уэрэджыIакIуэ, УФ-м и цIыхубэ артист Анофриев Олег.
♦1927 гъэм къалъхуащ къэрал, парт лэжьакIуэ, политик Къущхьэ Гъумар.
♦1938 гъэм къалъхуащ къэрал, жылагъуэ лэжьакIуэ, егъэджакIуэ, философие щIэныгъэхэм я доктор, техникэ щIэныгъэхэм я кандидат Хъурей Феликс.
♦1938 гъэм къалъхуащ сабий усакIуэ АфIэунэ Лиуан.
♦1938 гъэм къалъхуащ усакIуэ, драматург, АР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Адыгейм и цIыхубэ тхакIуэ Къуиикъуэ Налбий.
♦1931 гъэм къалъхуащ совет дзэ кхъухьлъатэзехуэ-къэхутакIуэ, полковник, профессор Попович Маринэ.
♦1941 гъэм къалъхуащ совет актрисэ, СССР-м и цIыхубэ артисткэ Чурсина Людмилэ.
♦1947 гъэм къалъхуащ экономикэ щIэныгъэхэм я кандидат, Кубанми АР-ми щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, ЩIДАА-м и академик, РАЕН-м, Нью-Йорк академием хэт ТIрахъуэ Энвер.
♦1963 гъэм къалъхуащ урысей фигурист цIэрыIуэ, гъэсакIуэ, Олимп джэгухэм дыжьын, жэз медалхэр къыщызыхьа, дунеймрэ Европэмрэ я чемпион Жулин Александр.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уэфIу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 34 - 36-рэ, жэщым градус 21 - 24-рэ щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Къандзэгурэ пэт гу егъэуфэрэнкI.