«Iуэхур зы илъэсым теухуамэ, хьэпцIий хэсэ, ауэ лIэщIыгъуэхэм ятещIыхьамэ, сабий гъасэ», - жеIэ цIыхубэ псалъэжь Iущым. Аруан къуажэм щыщ Хьэкъун Хьэлимэт Алихъан и пхъум и гъащIэри и гуащIэри зэрыщыту зыхуэгъэпсар къызыхуалъхуауэ къилъытэ егъэджакIуэ IэщIагъэм и пщIэм хигъэхъуэнырщ, анэдэлъхубзэм и лъапIэныгъэхэм ныбжьыщIэхэр щIэпIыкIынырщ, абыхэм цIыху нэс, акъылыфIэ къищIыкIынырщ.
«И гур итхьэщIыкIауэ цIыхухэм яхэтщ, сабиипсэм и хъумакIуэ нэсщ», - къыхужаIэ ар къэзыцIыхухэм. ИпэжыпIэкIи апхуэдэущ ар и лэжьэгъухэм зэрацIыхури.
ЕгъэджакIуэ IэщIагъэм зэрыцIыкIурэ щIэхъуэпс Хьэлимэт 1983 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и къудамэм щIэтIысхьащ. Студент илъэсхэр псынщIэу блэкIри, щалъхуа къуажэм къигъэзэжащ бзылъхугъэм. Лэжьэн щыщIидза япэ илъэсхэм щегъэжьауэ абы зыкъигъэлъэгъуащ акъыл жан, гулъытэшхуэ зиIэ гъэсакIуэу, егъэджакIуэу. Зэрынабдзэгубдзаплъэр, нэхъыжьхэм я щапхъэм зэрытетри, Iуэхум куууэ зыхигъэгъуэзэну зэрыхущIэкъури къыхуэсэбэпащ лэжьыгъэм щIэхыу хуэIэижь хъунымкIэ.
А хабзэфIхэм тету, щхьэрэ пщIэрэ иIэу фIыуэ илъагъу и IэнатIэм илъэс тIощIым щIигъуауэ пэрытщ Хьэкъуныр. Нобэ Хьэлимэт Аруан къуажэм и курыт школым и мызакъуэу, районым и егъэджакIуэ нэхъ Iэзэ дыдэхэм ящыщу къалъытэ. Абы и урок къызэгъэпэщыкIэр, и дерс тыкIэр егъэджакIуэ нэхъыщIэхэм я щапхъэщ.
Хьэлимэт и акъыл жаныр, и гупсысэ къабзэхэр, и щIэныгъэ куур ипэжыпIэкIэ зыхуигъэлажьэр фIымрэ дахагъэмрэщ. Абы къаруушхуэ ирехьэлIэ щIэблэр гъэсэныр, егъэджэныр щIэм тету къызэгъэпэщыным. Мыхьэнэшхуэ зиIэ а Iуэхухэм лъабжьэ яхуещI ди лъэпкъым къыдекIуэкI хабзэ дахэхэр. Щапхъэ хьэлэмэтхэр къигъэсэбэпурэ, ахэр ныбжьыщIэхэм ябгъэделъхьэ. Зи IэщIагъэм хуэпэж, ипэкIэ плъэ егъэджакIуэ жыджэрым и лэжьэкIэм, и дерс убзыхукIэм укIэлъыплъыныр гухэхъуэщ. Къапщтэмэ, «Си бзэ - си псэ, си дуней» республикэ зэпеуэм и «Лъахэхутэ» Iыхьэм еджакIуэхэр щыхуигъэхьэзырым абы яжриIэрт: «Адэжь лъахэм и IэфIыр сабийм щызыхищIэр и унэрщ, къыщалъхуа, къыщыхъуа щIыналъэрщ. А лъапIэныгъэхэм ныбжьыщIэм и гупсысэр, и Iуэху еплъыкIэр яубзыху, и къэухьым зрагъэужь, хабзэмрэ нэмысымрэ щIапIыкI, фIым хуаущий, трагъэгушхуэ. Апхуэдэ щIыкIэкIэ къэтэджа сабийм и гъуэгур захуэщ, и къэкIуэнури дахэщ». Зи гугъу тщIы республикэ зэхьэзэхуэм Аруан къуажэм и курыт школым и еджакIуэхэм увыпIэ лъагэ къызэрыщахьар Хьэлимэт и фIыщIэщ.
Категорие нэхъыщхьэ зиIэ егъэджакIуэ, зи бзэр дахэ, щIэныгъэ куу зыбгъэдэлъ цIыхубз щыпкъэм ныбжьыщIэхэр Iуэху дахэ куэдым хешэ, дрегъэхьэх. Ахэр гъэщIэгъуэнщ, гъэсэныгъэ мыхьэнэ зиIэ защIэщ. Апхуэдэхэщ «Си къежьапIэр» район зэпеуэр, «Нэмысыр, хабзэр, адыгагъэр» классщIыб лэжьыгъэр, ЩоджэнцIыкIу Алий и творчествэм теухуа дерсыр. Апхуэдэщ «Лъэпкъым и цIыху бгъэсэнумэ…», «Гъэсэныгъэ и лъэныкъуэкIэ адыгэ псалъэжьхэм яIэ мыхьэнэр» жыхуиIэ район семинархэм щищIа докладхэри.
И лэжьэгъухэм Хьэлимэт къызэралъытэр егъэджакIуэ-къэхутакIуэущ, къызэгъэпэщакIуэущ. Школым адыгэбзэмрэ литературэмрэ щезыгъэджхэм я методикэ зэгухьэныгъэм и унафэщI къалэныр илъэс зыбжанэ хъуауэ ирехьэкI абы. Дерс зэIухахэр, пшыхь гъэщIэгъуэнхэр, зэIущIэ хьэлэмэтхэр щIэх-щIэхыурэ ирегъэкIуэкI.
- Бзэр щIэныгъэм и лъэмыжмэ, литературэм цIыхупсэр еузэщI, гъащIэм и лъэныкъуэ куэдыкIейхэм куууэ ухегъэгъуазэ, IэфIри дыджри зыхыуегъащIэ, гупсысэкIэм зрегъэужь, - жеIэ егъэджакIуэ IэкIуэлъакIуэм. - НыбжьыщIэхэр цIыху нэсу къэдгъэхъуну дыхуеймэ, мы дуней къуэпсыбэм и плъыфэ псоми я зэхэлъыкIэр абыхэм гупсэхуу, гурыIуэгъуэу ябгъэдэдмылъхьэу хъунукъым. А псом ныбжьыщIэр гъащIэм нэгъуэщIынэкIэ ирегъэплъ, и къэухьым зрегъэужь, гупсысэ IэфIхэр и гум къыщегъэуш. Мис абдежым дэ абыхэм сыткIи защIэдгъэкъуэн хуейщ.
Хьэлимэт зэрыжиIэмкIэ, егъэджакIуэм и къалэн нэхъыщхьэр, шэч хэмылъу, щIэблэр егъэджэнырщ. Ауэ дэтхэнэ зыми къыдалъхуауэ дэзыхьэх гуэрхэр хэхауэ яIэжщи, ахэри къелъытэ егъэджакIуэм. Псалъэм папщIэ, цIыхухэр, псом хуэмыдэу щIэблэр, къабзагъэм, дахагъэм хуэущиинымкIэ, я зэхэщIыкIым хэгъэхъуэнымкIэ щэнхабзэм дапщэщи къалэнышхуэ егъэзащIэ. Абы теухуауэ Хьэкъуным и нэIэ щIэту школым щолажьэ еджакIуэхэр дихьэхыу къызэкIуалIэ «Артист ныбжьыщIэхэр» зыфIища гупжьейр. Абы и программэм къызэщIеубыдэ сценкэ кIэщIхэр гъэувынри, театр теплъэ зиIэ нэгъуэщI Iуэхугъуэхэр къызэгъэпэщынри, усэхэм, прозэ тхыгъэхэм гъэхуауэ, зыхэщIэгъуэу къеджэным сабийхэр хуэгъэсэнри. Апхуэдэ лэжьыгъэхэм сабийхэм я бзэм, гурыхуагъэм зрегъэужь, мыдрейуэ литературэм и жанр зэмылIэужьыгъуэхэм дрегъэхьэх, я щхьэм пщIэ хуащIыжыфу егъасэ. Тхэным дихьэх ныбжьыщIэхэми гулъытэ хэха яхуещI егъэджакIуэм. Ар гупсэхуу хоплъэ абыхэм я IэдакъэщIэкIхэм, ахэр яхузэпкърех, лэжьыгъэщIэхэм трегъэгушхуэ.
Хьэлимэт ящыщщ «Егъэджэныгъэ» лъэпкъ проектым щыубзыхуа унэтIыныгъэр жыджэру ипэкIэ зыгъэкIуатэхэм, инновацэ технологиехэр тегушхуауэ пхызыгъэкIхэм. Апхуэдэ лэжьыгъэр гулъытэншэу къанэркъым. Егъэджэныгъэ IэнатIэм щиIэ фIыщIэхэм, ныбжьыщIэхэр республикэ, район зэпеуэхэмрэ олимпиадэхэмрэ егугъуу зэрыхуигъэхьэзырым, абыхэм купщIафIэу зэрадэлажьэм, щIэблэр гъэсэным жыджэру зэрыхэтым папщIэ, Хьэкъун Хьэлимэт щIыхь тхылъ куэд къыхуагъэфэщащ, егъэджакIуэхэм я зэхуэсышхуэхэм и цIэр фIыкIэ къыщраIуэ.
