Жылагъуэ

   КъБР-м и Iэтащхьэм къищта унафэм ипкъ иткIэ, 2024 гъэр ди республикэм Архитектурэм и илъэсу щекIуэкIынущ. КъБР-м щыщ архитекторхэмрэ щыхьэрым и теплъэр зи IэмыщIэ илъ къулыкъущIэхэмрэ щIэх-щIэхыурэ зэрызэхуэзэри а мурадым хуэунэтIа Iуэхущ. Мэлыжьыхьым и пэщIэдзэм къулыкъущIэхэр зэхуэсри тепсэлъыхьащ къалащхьэм и «КъуэкIыпIэ» хьэблэм мэжджытыщIэ зэрыщаухуэнум.

«Рулым дэтIысхьагъащIэ» республикэпсо Iуэхум хыхьэу гъуэгу шынагъуэншагъэм, къызэрымыкIуэ щытыкIэхэм деж пщIэн хуейхэм теухуауэ къызэрагъэпэща дерсхэм хэтащ Къэбэрдей-Балъкърым и колледжхэм я студентхэр.

         ЦIыхухэм я узыншагъэр хъумэным, егъэфIэкIуэным, уеблэмэ гъащIэр къегъэлынри къащыхуихуи щыIэу, махуэ къэс хуэлажьэ медицинэ лэжьакIуэхэр зыпэрыт Iуэхум и мыхьэнэр къэлъытэгъуейщ. Жэуаплыныгъэшхуэ зыпылъ IэнатIэм пэрыт бзылъхугъэхэм я IэщIагъэр къызэрыхахам зыщыдгъэгъуэзащ.

«Кавказ зауэм и тхыдэр куэдрэ «къратхыкIыжащ». Зауэм щхьэусыгъуэ хуэхъуамрэ ар зэрекIуэкIамрэ зэмыщхьу яIуатэрт, зэман щхьэхуэм бжьыпэр зыIыгъым елъытауэ. Ауэ… Хэт сыт жиIами итхами, хьэкъыр зыщ: Урысей пащтыхьыгъуэм и политикэ гущIэгъуншэм леишхуэ ирихащ Кавказ Ищхъэрэм и лъэпкъ псоми, езы урысхэм я дежкIи ар хэщIыныгъэт, - жеIэ КъБР-м и Жылагъуэ палатэм и унафэщIым и къуэдзэ Аттаев Жэмал. - ПсалъэкIэ пхуэмыIуэтэн гузэвэгъуэщ а зэманым адыгэхэм я щхьэ кърикIуар. ГъащIэ псокIэ пхуэмыгъэнщIыжын хэщIыныгъэщ ар.

ЩIыр нобэ зэрытцIыхум хуэдэу щытакъым нэхъапэм. Илъэс мелуани 175-рэ ипэкIэ абы зы щIыналъэ закъуэрэ зы хышхуэрэ тетауэ аращ. Е ЩIым и купщIэр къикъуэлъыкIыурэ щхьэфэр къызэгуитхъа, е вагъуэиж къытехуэурэ зэгуиуда, хэт ищIэрэ, ауэ а щIыналъэр щIыпIэ-щIыпIэкIэ щызэгуэтхъщ,  зэлъыпыIукIуэтыжри, щIышхуэу 6-рэ (Евразие, Америкэ Ищхъэрэ, Америкэ Ипщэ, Африкэ, Антарктидэ, Австралие) хытIыгу мин 500-рэ жиIэу зэпкърыщэщащ.

1945 гъэм США-м и ВВС-м и кхъухьлъатэзехуэ Кауфман Джеймс Китайм и щхьэщыгум иту телъыджэ гуэр къилъэгъуащ. ТIасхъэщIэхым иригъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэр щызэхитхыкIыжым къыхигъэщащ Сиань къалэм нэхъ и Iэхэлъахэу, Циньлин къуршыщхьэм щимэ абрагъуэ иту къызэригъуэтар. Ар, пэж дыдэу, абрагъуэт - метр 300 и лъагагът!

 Iэхъуэбэч Хьэшим Хэкум и хъумакIуэхэм я махуэм, 1933 гъэм мазаем и 23-м, Къулъкъужын Ипщэ къуажэм къыщалъхуащ. И адэ-анэ Сэхьидрэ Дзадзунэрэ пхъуитIрэ къуищрэ зэдагъуэтат. Хьэшим бынхэм я нэхъыжьт.

Карапетян Шаварш илъэс 16 щыхъум, курыт еджапIэ щIэсхэм псы есынымкIэ я Союзпсо зэпеуэм хэтауэ щытащ. Абы ехъулIэныгъэшхуэ къыщигъэлъэгъуакъым, илъэс дэкIауэщ и «вагъуэр къыщыблар» - псы есынымкIэ Армением япэ увыпIэр къыщихьащ. Иджыри зы илъэс дэкIри, СССР-м и чемпионатым дыжьын, домбеякъ медалхэр къыщихьащ. ЩIалэщIэр абыкIи къызэтеувыIакъым – 1972 гъэм Европэм и чемпионатым дыщэ медалитI къыщихьащ, дунейпсо рекордитI игъэуващ. 

ЦIыхум къемыхъулIамрэ имыIэмрэщ зыгъэпIейтейри зытепсэлъыхьри. Ауэ щхьэ нэхъ мащIэу пIэрэ гъащIэр къызэрытхуэупсамкIэ фIыщIэ тщIыныр? УзыщIэгупсысыкIым, къыпхуэгубзыгъыжынущ гуапэ пщыхъужу фIыщIэ ин щIэпщIын куэд. Абыхэм ящыщ зыщ, си щхьэкIэ сыкъапщтэмэ, куэдрэ сигу къэкIыжу, сызэрывдэгуэшэну гукъэкIыжыр.