Жылагъуэ

ТекIуэныгъэ Иныр илъэс 78-рэ щрикъум ирихьэлIэу къыдагъэкIащ КъБР-м щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, КъБКъУ-м и социально-гуманитарнэ институтым урысыбзэмрэ бзэ щIэныгъэхэмкIэ и кафедрэм и унафэщI, филологие щIэныгъэхэмкIэ  доктор, профессор Башиевэ Светланэ и «Бессмертный полк Кабардино-Балкарского государственного университета» тхылъыр.

Ныбжьышхуэ зиIэ жыгыу дунейм куэд тетщ, езыхэм я тхыдэ яIэжрэ, цIыху куэдым ахэр зрагъэлъагъун къудей щхьэкIэ гъуэгуанэшхуэхэр хузэпачу.

1800 гъэм электричествэр къэунэхуауэ къалъытэ. Абы щыгъуэ итальян Вольт Алесандро ищIащ электрическэ ток зрикIуэ япэ Iэмэпсымэр. ИужькIэ, Фарадей Майкл, Тесла Никола сымэ я хэлъхьэныгъэшхуэкIэ электрическэ Iэмэпсымэ зэмылIэужьыгъуэхэр къежьащ. «Электричествэ» псалъэр грекыбзэм къикIащ, «мэзышмывэ» («янтарь») жиIэу къокI. А фIэщыгъэр I600 гъэм игъэIуащ Гильберт Уильям – пащтыхь гуащэ Елизаветэ I и дохутырым. Абы иджырт малъхъэдисым и щэхухэр, щIы хъурейри «зы малъхъэдис абрагъуэу» къилъытэрт. Электричествэр зэрадж япэ Iэмэпсымэр I663 гъэм къигупсысащ нэмыцэ физик Генрик фон Отто.

Дунейм щикъухьа адыгэ лъэпкъым зыщыпсэу щIыпIэр егъэдахэ, гуапагъэм, хьэщIагъэм, лIыгъэм, пэжыгъэм я лIыкIуэ мэхъу. Адыгэ нэсым хэлъ хьэл-щэн нэхъыщхьэхэр и лъым хэту дунейм къытохьэ. КъыдэкIуэтеиху ар хэплъагъуэ мэхъу и теплъэм, и зыIыгъыкIэм, и псэлъэкIэм. Гъэсэныгъэм и Iуэхур а лъым хэту къакIуэ щэным дэIэпыкъуэгъу хуэхъуу арагъэнущ. 

Накъыгъэм и 15-р Климатым и махуэщ. Ар ягъэлъапIэ экологие шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщыным  телажьэ IэщIагъэлIхэм, щIыуэпсым и щытыкIэм кIэлъыплъ къэхутакIуэхэм, къэрал властым щыщхэм, щIэныгъэлIхэм, нэгъуэщIхэми.

Адыгэ усакIуэ, тхакIуэ Гъубж Мухьэдин МэчрэIил и къуэр 1913 гъэм Къэрэгъэш (Иналхьэблэ) къуажэм къыщалъхуащ. Курыт еджапIэ нэужьым Псыхуабэ дэт пединститутым щIэтIысхьэри, 1935 гъэм ар ехъулIэныгъэкIэ къиухащ. «Социалистическэ Къэбэрдей-­Балъкъэр», «Ленин гъуэгу», «Советская молодежь» газетхэм я корреспонденту, литературэ лэжьакIуэу щытащ.

УФ-м и МВД-м и Къэрал автоинспекцэм Прохладнэ щIыналъэм щиIэ къудамэмрэ Урысейм и УФСИН-м КъБР-м щиIэ къудамэ №1-мрэ я лэ­жьакIуэхэм рейд ирагъэкIуэкIащ, фадэ ефауэ рулым дэмытIысхьэным къы­хураджэу.

Дунейм и щытыкIэм арэзы укъызэрищIа щымыIэми, Налшык и шыгъэжапIэм накъыгъэм и 9-м, зэрыхуагъэфэщауэ, цIыху куэд къекIуэлIат. 

Хабзэ дахэ хъуауэ, Налшык  къалэ клиникэ сымаджэщ №1-м и пщIантIэм дэт фэеплъым деж ТекIуэныгъэм и махуэм щокIуэкI Хэку зауэшхуэм хэкIуэда медицинэ лэжьакIуэхэр ягу къыщагъэкIыж зэIущIэ.