Лэжьыгъэр къызэралъытэ пщалъэ

ЕгъэджакIуэ IэщIагъэм илъэс 30-м хъуауэ иролажьэ Акъбаш Ипщэ къуажэм къыщалъхуа Щомахуэ Мадинэ Анатолэ и пхъур. Мадинэ и зэфIэкIхэр районым щынэрылъагъущ, икIи ар куэдым къацIыху. Бзылъхугъэм къыхуагъэфэщащ КъБР-м ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм и ЩIыхь тхылъыр.

Мадинэ бынунагъуэшхуэм къыщыхъуащ, шыпхъуитхурэ дэлъхуитIрэ иIэщ. ГъэщIэгъуэнращи, а зы унагъуэм егъэджакIуищ къыхэкIащ.

- Ди анэм сытым дежи къыджиIэрт: «ЕгъэджакIуэ IэщIагъэр цIыхубзым щхьэкIэ къигъэщIами ярейщ. ПщIэ пылъщ, щIэблэр егъасэ, езыр щапхъэ мэхъу. Апхуэдэ гъуэгуанэ къыхэфхыну сфIэкъабылщ». Еянэ классыр къыщызухым, Налшык къалэм дэт педагогическэ училищэм сыщIэтIысхьащ. 1985 гъэм ар къэзухри, сыщеджа Пенькозавод школым сыщылэжьэну къэзгъэзэжащ, - дыщегъэгъуазэ Мадинэ. - Си егъэджакIуэу щытахэр гуапэу къысIущIэжат. Къэзгъэлъагъуэ зэфIэкIхэр къысхуагъэдахэурэ лэжьыгъэм сытрагъэгушхуащ, сыдрагъэхьэхащ. АбыкIэ фыщIэ ин яхузощI Хъупэ Мухьэдин, Багъэтыр Лидэ, Лэжьэрей Лизэ, Iухъу Фузэ сымэ. Ди унагъуэм сэ нэмыщI, си шыпхъуитIри егъэджакIуэ хъуащ: Марьянэ Тэрч къалэм дэт Прогимназие №1-м щолажьэ, Джульеттэ (Пэнагуэхэ я нысэщ) Лицей №1-м (Тэрч къалэ) щрегъаджэ.

Налшык къалэм дэт педучилищэр къиуха нэужь, Мадинэ КъБКъУ-м пэщIэдзэ егъэджэныгъэм къыщагъэсэбэп педагогикэмрэ методикэмкIэ (ПМНО) факультетыр 1994 гъэм къиухащ. Ауэ щыхъукIи, Щомахуэм Тэрч къалэм дэт курыт еджапIэ №1-м 1989 гъэм щригъэджэн щIидзагъэххэт. 2004 гъэ лъандэрэ Мадинэ Тэрч къалэм и Прогимназие №1-м щолажьэ, мы гъэм езанэ классым щIэсу еджакIуэ щэщIрэ плIырэ иIэщ.

- Сабийхэм я упщIэхэмрэ жэпуапхэмрэ хьэлэмэтыщэщ. ЦIыкIухэм я теплъэми гупсысэкIэми, махуэ къэс зэрыжаIэм хуэдэу, зэрызихъуэжым укIэлъыплъыну гъэщIэгъуэнщ, си дежкIэ гухэхъуэгъуэщ, - жеIэ абы. - ЦIыху куэд урихьэлIэну къыщIэкIынкъым зи япэ егъэджакIуэр зымыщIэж. Абы и пщэ къалэнышхуэ дэлъщ, сабийхэм я щIэныгъэм лъабжьэ езытыр аращи. Си япэ егъэджакIуэу щытар ЛIыIэщын Тамарэщ, ар си щапхъэу егъэджакIуэ IэнатIэм сыпэрытщ. КъэкIуэнур зыухуэнухэращ ди IэмыщIэ илъыр, абы къыхэкIыу ахэр фIы хъуныр куэдкIэ къызэрыдэлъытар шэч зыхэмылъщ. ЕджакIуэм и ехъулIэныгъэ гуэр щыплъагъукIэ гукIи псэкIи зыхыбощIэ уи къарур псыхэкIуадэ зэрымыхъуар, нэхъыбэжым ухущIэкъунуи утрегъэгушхуэ. СызэреплъымкIэ, аращ егъэджакIуэм и лэжьыгъэр къызэрыплъытэ хъуну пщалъэр. ЕгъэджакIуэм и IэщIагъэр нэхъ пасэрей дыдэхэм зэращыщым емылъытауэ, ноби ар мыхьэнэшхуэ зиIэщ, дызыхуейщ. Дауэ мыхъуми, ар IэщIагъэ псоми я щIэдзапIэщ.

ЕгъэджакIуэм и къалэным хыхьэу къыщIэкIынщ, сабийр щIэныгъэм дегъэхьэхыным къыщымынэу, абы цIыху къызэрыхэкIыным зэрегугъупхъэр. Мадинэ гулъытэ хэха хуещI ныбжьыщIэхэм я гъэсэныгъэм. Зи Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкI, гурэ псэкIэ абы бгъэдэт лэжьакIуэр зэпымыууэ хущIокъу сабийхэм щIэныгъэ зэрабгъэдилъхьэным, егъэджэныгъэм къыхыхьэ IэмалыщIэ псори зэрызригъэхъулIэным. ЕгъэджакIуэм зэпымыууэ къегупсыс и дерсхэр щIэщыгъуэ зыщIыну, еджакIуэхэр къызэрыдихьэхыну Iуэхухэр. Дэтхэнэ сабийми бгъэдыхьэкIэ щхьэхуэ къызэрыхуигъуэтыфми къегъэлъагъуэ Мадинэ егъэджакIуэ IэщIагъэм къызэрыхуигъэщIар.

Мадинэ и еджакIуэхэр жыджэру хигъэтщ район, республикэ зэпеуэхэм икIи сыт щыгъуи абыхэм ехъулIэныгъэфIхэр къыщагъэлъагъуэ. Апхуэдэуи бзылъхугъэр хущIокъу езыми зэрызиужьынум. Псалъэм папщIэ, 2016 гъэм ар хэтащ Тэрч районым щекIуэкIа «Илъэсым и егъэджакIуэ» зэпеуэм. 2017 гъэм ехъулIэныгъэ къыщигъэлъэгъуащ «Живое литературное слово» зэхьэзэхуэм. Мадинэ егъэджэныгъэм теухуауэ и Iуэху еплъыкIэхэр щIэх-щIэхыурэ къыщегъэлъагъуэ Тэрч районым пэщIэдзэ классхэр щезыгъэджхэм я зэIущIэхэмрэ конференцхэмрэ.