Пластикэм щIыуэпсым къыхуихь зэраныгъэмрэ хэщIыныгъэмрэ куэд щIауэ цIыхур топсэлъыхь. Абы куэдкIэ къыкIэрыхуркъым поливинилхлорид пкъыгъуэм къыхах кабель гъэкIуэдыгъуейхэри.
Иджыблагъэ хъыбар гуапэ къытIэрыхьащ: Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и щIэныгъэлIхэм къагупсысащ, композит пкъыгъуэщIэ. Ар щIым зэрыщIатIэу, зэман кIэщIым къриубыдэу, микроорганизмхэм я фIыгъэкIэ мэщ.
Композитыр зищIысыр нэхъ гурыIуэгъуэу жытIэнщи, лIэужьыгъуэ зыбжанэу зэгъэуIуа полимерым къыхах пкъыгъуэу аращ. Апхуэдэ къэс езым и молекулэ зэкIэлъыкIуэкIэ иIэжщ. Ахэр нэхъ зэпэзэнэу щытыху, абы къыхащIыкI псори нэхъ быдэ икIи нэхъ псынщIэ мэхъу. Зы щапхъэ къэтхьынщ: зэман куэд ипэкIэ щIыналъэхэр псымкIэ къызэзыгъэпэщу щыта IуэхущIапIэхэм къагъэсэбэпыр, зэрыфщIэщи, илъэс 50 пIалъэр зиIэ гъущI бжьамий Iувышхуэхэрт. ауэ апхуэдиз хьэлъагъыр къепхьэкI нэхърэ нэхъ тыншкъэ, абы нэхърэ нэхъ быдэж икIи зэман куэдыкIейкIэ зекIуэну композит пкъыгъуэ псынщIагъуэхэр.
Полимерым елэжь щIэныгъэлIхэм а зи гугъу тщIы молекулэ нэхъ зэпэIэщIэхэр зэпэгъунэгъу ящIу, абыхэм я Iувагъыр нэхъыбэ ящIауэ аращ. Зыхуейм хуэкIуэн папщIэ сыт хуэдизу гъущIыр Iуву япэм зэтрагъэжыхьын хуей хъурэт, молекулэ нэрынэ зэхуэдэхэм фIэкIа зэрызрамыхьэлIэм къыхэкIыу. Иджы ахэр зэхуэмыдэ зыбжанэу зэхагъэзагъэри, щымыIа телъыджэ къагъэщI.
- Илъэсищ енкIэ дызэлэжьа Iуэхур IэужьыфIэу зэфIэкIащ. къызэрытхутамкIэ, къэдгупсыса композит пкъыгъуэр яшхыну зыфIэфI микроб лIэужьыгъуэхэр щыIэщ, - жеIэ зым нэгъуэщIыр хагъэзагъэурэ иджырей пкъыгъуэхэр къыщагъэщI центрым и унафэщI Хьэшыр Светланэ.
- Микробхэм композитыр микропластик пкъыгъуэу яущыкъуейуэ къагъэнэжу аракъым, атIэ зэрыщыту яшх, щIыр зыгъэкъабзэ, зыгъэпшэр микроэлементхэм хуэкIуэху, - Хьэшырым и псалъэм щIигъужащ центрым и щIэныгъэлI пашэ Вындыжь Аминэ.
Мыбдежым къыхэгъэщыпхъэщ, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым полимерхэм елэжь и щIэныгъэлIхэм зэфIэкIыфIрэ зэманым игъэунэхуа лъабжьэ быдэрэ зэраIэр. Иджырей къэхутэныгъэхэри абы и зы къуэпсщ.
Адрей биополимерхэм елъытауэ, щIэрыщIэу къагупсысар къэгъэсэбэпыгъуафIэу лантIэщ, нэхуми, жьыбгъэми, мафIэми щышынэркъым, зэрыжытIащи, щIыр мыхъумэ. Абы къыхэкIыу тыншу икIи хуэдэ щымыIэу къыщыбгъэсэбэпыфынущ токкIэ лажьэ Iэмэпсымэхэм, компьютерхэм, оргтехникэхэм я кабель кIапсэхэм, транспорт псынщIэхэм, хьэлъэзешэ машинэхэм. Иджыблагъэ щIэныгъэлIхэм я ехъулIэныгъэм къыпэкIуащ Еропэмрэ Азиемрэ я патентыр. Абы и фIыгъэкIэ лэжьыгъэм гъуэгу щигъуэтынущ Евразием и Патент конвенцием хыхьэ къэралыгъуэхэм я деж: Урысейм, Беларусым, Къэзахъстаным, Азербайджаным, Къыргъызым, Армением, Таджикистаным, Тыркумэным.
ДыщыгуфIыкIыпхъэщ композитыр къэгупсысынымкIэ къагъэсэбэпа пкъыгъуэ псори къанэ щымыIэу ди къэралым зэрейр.
