Пшэ хужь Iэрамэшхуэм изогъэщхь

ЦIыхур зэрыхъунур и натIэм иту дунейм къытехьэу жаIэ. Заур зэрыхъуну псор и натIэм ихуэну си фIэщ ­хъуртэкъым, сыту жыпIэмэ гъукIэм къыщежьэу абы икIуа гъуэгуанэ кIыхьыр къыпхуэмыIуэтэным хуэдизщ. Сэ насып сиIэти, сыщIалэ цIыкIуу, илъэс пщыкIуий фIэкIа сымыхъуауэ, Заур сцIыхуащ. Литературэр къызгурыIуэу, живописым хэсщIыкIIауэ сыхъуамэ, япэ дыдэ зи фIыщIэр Заурщ. Сригушхуэу жызоIэ ар си ныбжьэ­гъуфIу зэрыщытар, си тхыгъэ Iэджэм абы и цIэ тетщ, фэеплъ хуэсщIауэ. Ар зэи сщыгъупщэркъым икIи си фIэщ хъуркъым сыпсэуху си гум ихуну. Апхуэмыдэуи дауэ, ныбжьэгъу ящыгъупщэрэ?!

СызэрыIэл цIыкIум, си жьэм сызэрыхуимыты­жым гу лъита къыщIэкIынти, ар набдзэгубдзаплъэу къыскIэлъыплъащ, сызэ­джэ­нухэр къызжиIэу, сызы­кIэлъыплъыпхъэхэр схуигъэнаIуэу. И IэшхуитIымкIэ си гъуэгур схузэлъыIуигъэ­кIуэтрэ адэкIэ сигъэбакъуэу фIым сыхуишауэ къызолъытэ. ЖыпIэнуракъэ, ды­зэ­кIэрыкIакъым абы­рэ сэ­рэ, кIуэ, консерваторием сыщыщIэса илъэсхэм зэпэ­IэщIэ дыхъуащ армыхъумэ. Абы щыгъуэми сыкъызэ­рыкIуэжу япэу сыздэкIуэр Заур дежт. Аращ зи фIыщIэр цIыху дахэ куэд мы гъащIэм зэрыщысцIыхуар. Къып Му­хьэмэд фIэкIа нэгъуэщI зыри ныбжьэгъу къысхуимыщIами, ирикъунт.
Абы узышхуэу пкърытащ щIэныгъэм и узыр. Ар къызыхэкIа лъэпкъыр хабзи, бзэи, литератури, щIэныгъи хуэмеижу хьэрэкъуакIэ зэ­рыдадзэжар имылъагъуу и псэр зэгъэжащи, и насыпщ. Езгъэлейуэ къащыхъункIи мэхъу, Залинэ, ауэ, иджы­псту тлъагъум сыхэвыхьа нэхърэ сыкъамылъхуххамэ нэхъыфIт, щыжысIэ куэдрэ къохъу.
Заур хэт хъуну? Нэгумэ Шорэ иужькIэ зи цIэ ­къипIуэну зылI щыIэмэ - ар Нало Заурщ. Ар цIыху щэджащэт, езым инат псалъэр фIыуэ илъагъурт, и щхьэкIэ епхьэлIэ зэрыхъур ара къыщIэкIынт. Ерыщт, зы­хуейм и Iэр тригъэхуэнут, зы гугъуехьми къыпикIуэты­нутэ­къым. Щыщыуаи щы­Iэщ, щымыуэр зыри зымы­щIэращ.
Заур и дуней еплъыкIэм гъэщIэгъуэн куэд къызэщIиубыдащ. Адыгэ IуэрыIуатэми тхыдэми я купщIэр ­къиIэту, губзыгъагъ хэлъу цIыхум я пащхьэ япэ дыдэу къизылъхьэжыфар Нало ­Заурщ. Псалъэм и хьэтыркIэ, бахъсэн Iэдэбым зэрытетхыхьыр, хьэмэрэ адыгэ джэгуакIуэхэм теухуар, си адэшхуэ ПащIэ Бэчмырзэ и гъащIэмрэ и гуащIэмрэ щытетхыхькIэ, нэгъуэщIхэм гу зылъамытауэ абы къиулъэпхъэща къомыр телъыджэщ. Ди лъэпкъым къыхэкIахэм яцIыхуу пIэрэт усакIуэ Къы­лышбий Исмэхьил? Ахэр псори зи псэр къабзэ сабиишхуэу Заур зэрыщытым щыхьэт техъуэ Iуэхугъуэщ.
«Дыджым и IэфIыгъэ» тхылъыр (и фIэщыгъэр хуабжьу игу ирихьат езым) «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм къыщыдэкIауэ абы и уна­фэщI Ацкъан Руслан «хуэдгъэхьи дыгъакIуэ» жиIэри, дыхуеблэгъат Заур. Къарууншэ дыдэт, дыкъилъагъури къэгумэщIащ, тхылъми ба хуищIащ. Аращ и IэдакъэщIэкIыу иужь дыдэу дунейм къытехьауэ илъэгъуа­ри, дэри езыр щытлъа­гъу­жари. Куэд дэмыкIыу дунейм ехыжащ.
Къыхэзгъэщыну сыхуейщ и лэжьыгъэхэр щызэхуэхьэсауэ къыдэкIа томищыр Ацкъаным зэрифIыгъэр. ФIы­щIэ яхузощI Руслани ахэр дунейм къытехьэным хуэзыгъэхьэзыра Джэрыджэ Ар­сени. Ауэ сызэры­мыарэзыр, Заури идэнкIэ Iэмал зимыIар зыщ: томищым язым итщ пцIыIэрышэхэр, езы Заур пцIыIурышэкIэ зэджэу щытахэр. ТхакIуэм мыхьэнэ нэхъ куу зыщIилъхьэу щыта псалъэр къэдгъэсэбэпамэ нэхъыфIт.
И лэжьыгъэ нэхъыщхьэу, къызыхуигъэщIар арауэ щытауэ схужыIэнукъым, ауэ Заур усэфI дыдэхэр къыщIэнащ, и псэр усэпсэу, и бзэр адыгэбзэу зэрыщытам щы­хьэт техъуэу. ХьэтIохъущо­къуэхэ я жыг хадэм дихьа иужькIэ мо лIышхуэр и щхьэр дэхьеяуэ увырт, и нэр зэ­трипIэрти даIуэрт. Щыуа­гъэншэу зэхицIыхукIырт бзу зэмылIэужьыгъуэхэм я бзэ­рэбзэкIэр. ЩIылъэри уа­фэ­ри къыфIэIуэхуащ Заур.
Режиссёр Iэзэ Теувэж ­СулътIан Заур и новеллэ «Хьэбалэ и пхъэ гуащэр» жыхуиIэм къытрищIыкIа спектакль игъэувауэ щытащ. Насып сэ сиIэти, абы макъамэ хузагъэтхат. Абы хэт ефэндым и ролыр сэ сагъэщIынуи сылъэIуат, ар­щхьэ­кIэ къысхуадатэкъым. Заур имытха гуэрхэр зэры­жысIэнур къащIауэ арагъэнт.
Нало Заур къупэщыпэу ­дунейм тетащ. Мыр си лъэп­къым къыхуэщхьэпэнщ жыхуиIэу и къалэмыр зды­нэмыс щыIэтэкъым. Ап­хуэ­дэщ абы адыгэбзэкIэ зэри­дзэкIа таурыхъхэр зэрыт «ПсысэфI дыдэхэр» тхы­лъыр. Хьэмэрэ и улъэпхъащэм и фIыгъэкъэ Къэбэрдейм щыпсэу адыгэхэм я сабийхэм фIащ цIэхэр зэхуихьэсыжу къыдигъэкIа тхы­лъыр?!
- Нало Заур и лэжьапIэ пэшыр цIыху кIуапIэу, куэд щызэблэкIыу щытауэ жаIэ­жыркъым. ЩIыхьэ закъуэ­тIакъуэм уащыщащ, Джэ­брэIил. Псори зыщыгъуазэ и щIэныгъэм, губзыгъагъэм къыдэкIуэу, сыт уи гум ­къридзэр а дакъикъэхэр уи нэгу къыщыщIэбгъэхьэжкIэ?
- Хуабагъэ, и нэгум кърих, и пэшым щызелъатэ хуабагъэщ. Заур сытым ебгъэ­щхьрэ жыпIэмэ, уэшх нэу­жьу, пшэ фIыцIэри щхьэ­щыкIарэ уафэм зиукъэбзыжауэ абы къихьэ хабзэ пшэ хужь Iэрамэшхуэрщ.