Нало Заур и гуащIэмрэ и дуней еплъыкIэмрэ адыгэ лъэпкъым и гъащIэм щаубыд увыпIэм и мыхьэнэм утегушхуэу утепсэлъыхьыну гугъущ. Абы и щхьэусыгъуэр лIы щэджащэм литературэми щIэныгъэми щыхузэфIэкIахэр зэрыинырщ.
НАЛОР энциклопедие щIэныгъэ бгъэдэлъщ жыхуаIэм хуэдэщ. Абы куууэ зыхимыщIыкI, тыншу зытемыпсэлъыхьыфын Iуэхугъуэ щыIэу си фIэщ хъуркъым.
Заур псэкIэ, щIэныгъэкIэ, къащIэкIэ (интуицэкIэ) лъэпкъым и гурыгъу-гурыщIэхэр зыхещIэ, адыгэм хуэфIыныр, и фейдэ зыхэлъыр и щхьэ Iуэхухэм япэ ирегъэщыф. Абы къыхэкIкIэ хузэфIокI нобэ мы дунейм къыщекIуэкI псори зэпилъыту, адыгэм абы щаубыдын хуей увыпIэр илъагъуну, икIи лъэпкъыр хъума хъун, адэкIэ зиужьын щхьэкIэ Iуэхугъуэ нэхъыщхьэу зэфIэхыпхъэхэр иубзыхуну. Сэ къызэрыслъытэмкIэ, Налом ди лъэпкъым и псэ беягъым зригъэужьынымкIэ хузэфIэкI къигъэнакъым.
Мыпхуэдэ зы щапхъэ къэсхьыну сыхуейт: нобэрей зэман гугъум ди щэнхабзэм псэемыблэжу хуэлажьэхэм, ар зэтезыIыгъэхэм ящыщхэщ Бещтокъуэ Хьэбас, ХьэIупэ ДжэбрэIил, Пащты Герман, Сокъур Валерэ, Црым Руслан, Бгъэжьнокъуэ Барэсбий, Гъут Iэдэм, ГъукIэ Замудин, и гъуэ нэмысу дунейм ехыжа Къып Мухьэмэд, тIэкIу нэхъ щIалэхэм ящыщу ЦIыпIынэ Аслъэн сымэ, нэгъуэщIхэри. АтIэ, Нало Заур и зэманми и щIэныгъэми щымысхьу илъэс куэд ятригъэкIуэдащ а щIалэхэр зытет гъуэгум хуиунэтIыным. Зи цIэ къисIуахэм къахэкIащ Заур и жагъуэ къэзыщIыжаи къыпэщIэуэжаи. Ауэ иужькIэ абыхэм я щыуагъэр къагурыIуэжри, езы Заури здэкъуэншауэ къилъытамкIэ икIуэтыжри, зэбгъэдэувэжащ. Ари зи фIыщIэр Заурщ. И жагъуэ къэзыщIахэр дапхуэдизу мыкъуэншами, и фэм дигъэхуащ, зишыIащ.
Нало Заур лIыгъэшхуэ зыхэлъ адыгэлIщ, жиIэмрэ ищIэмрэ зэтохуэ, зыхужаIэм хуэдэщ. Сэ Заур илъэс 22-рэ хъуауэ фIыуэ соцIыху (Хасэ Iуэхухэр къызэрежьэрэ). А зэманым къриубыдэу сэ зэи слъэгъуакъым яIуэтэжуи зэхэсхакъым ар зыгуэркIэ къикIуэтауэ, шынауэ е зыгуэр игъэжэкъуауэ. Сыт щыгъуи япэ итащ. Куэдрэ сигу къокIыж бгъущI гъэхэм жэщи махуи зэкIэлъыпыту екIуэкIа пэкIухэр. Ар нэху щыхукIэ и напIэ зэтримылъхьэу цIыхухэм яхэтт. А зэманым Заур щIалэжтэкъым, илъэс хыщIым щIигъуакIэт.
Нало Заур и гъащIэм, и лэжьыгъэм, и творчествэм ди щэнхабзэмкIэ иIэ мыхьэнэр сэ изогъэщхь илъэсищэм нэблагъэкIэ псэуа академик Лихачев Дмитрий урыс лъэпкъым хуищIэфам. Ар псэухукIэ къэралым сыт и лъэныкъуэкIи и нэIэ къытригъэтащ: и улахуэкIи, и псэупIэкIи, и IэдакъэщIэкIхэр дунейм къытехьэнымкIи. КIэщIу жыпIэмэ, зыхуей хуигъэзащ, зыхуэныкъуэ щымыIэу урыс лъэпкъым хуэлэжьэн щхьэкIэ. Апхуэдэ пщIэрэ гулъытэрэ хуэфащэт Нало Заури.
