Адыгэ пшынэбзэр зыгъэбзэрабзэ

Адыгэ пшынэбзэр, пасэрей лъэпкъ макъамэр зыгъэбзэрабзэ, урысейпсо, международнэ зэпеуэ куэдым щытекIуа, япэу Налшыкрэ Москварэ концертхэр щызыта пшынауэ, Осетие Ищхъэрэ-Алание, Абхъаз республикэхэм щIыхь зиIэ я артист Лыджыдэ Алий зымыцIыху къэгъуэтыгъуейщ. Пшынауэм адыгэ цIыхубэ макъамэхэр, езым къигъэщIэрэщIэжахэр щызэхуэхьэса «Фыджэгу, фыкъафэ» альбом къыдигъэкIащ.

Лыджыдэ Алий Налшык и Сабий музыкэ школ №2-р, Налшык и музыкэ училищэр, ГъуазджэхэмкIэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал институтыр къиухащ. МузыкэмкIэ Урысей академие Гнесинхэ я цIэр зезыхьэм (цIыхубэ оркестрхэм я IэмэпсымэхэмкIэ) аспирантурэр къыщиухащ. УФ-м и Президентым, КъБР-м и Iэтащхьэм я стипендиехэр къыхуагъэфэщащ, щыстудентым жыджэру творческэ Iуэхум зэрыхэтам папщIэ.

ГъуазджэхэмкIэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал институтым цIыхубэ IэмэпсымэхэмкIэ и кафедрэм и доцент Лыджыдэ Алий къыдигъэкIащ и лэжьыгъэхэр щызэхуэхьэса альбомищ. «9 Волна» телеканалым и саугъэтыр къратащ (2013 гъэ) и япэ адыгэ анимацэ клипым папщIэ. «Кабардинка» академическэ къэфакIуэ ансамблым егъэзащIэ Алий къигъэщIэрэщIэжа «Хьэжырэт и гъыбзэ» лэжьыгъэр – «Танец кабардинской знати» зыфIащар. Лыджыдэм игъэзащIэ лъэпкъ къафэхэм щIэупщIэшхуэ яIэщ, ахэр махуэ къэс адыгэ радиомкIэ къат, цIыхубэм ящыгъупщэжа къафэхэр щигъэзащIэ и концертхэр гукъинэжщ. Аргентин композитор Пьяццоллэ Астрор и IэдакъэщIэкIхэм щыщ аккордеонкIэ игъэзащIэу, Темыркъан Борис и оркестрыр и гъусэу Налшык щита концертыр гукъинэжт. Илъэс зыбжанэ хъуауэ, Осетие Ищхъэрэ-Алание Республикэм и къэрал лъэпкъ эстрадэ оркестр Суанов Ким и цIэр зезыхьэм и гъусэу джаз жанрым иту егъэзащIэ адыгэ пшыналъэ.

Зыхуэбгъадэ хъун щымыIэ и адыгэ пшынэбзэ дахэмкIэ лъэпкъ хьэгъуэлIыгъуэхэри щигъэдахэ щыIэщ Алий. Адыгэ къафэр лъэпкъым зэрызихъумэж Iэмалхэм ящыщу къелъытэ пшынауэм.

- Иджырей уэрэджыIакIуэхэм ягъэзащIэ уэрэдхэм къыдэфэу джэгухэр ирагъэкIуэкI хъуащ иужьрей зэманым. Нэхъапэм уэрэдхэм къыдэфэртэкъым, атIэ пшыналъэрт, адыгэ пшынэкIэ ягъэзащIэ къафэхэрт хьэгъуэлIыгъуэхэр зэрагъэдахэу щытар. КъэфакIуэхэмрэ пшынауэхэмрэ утыкур зэрагъэбжьыфIэр зыхуэбгъадэ хъун щыIэкъым! Апхуэдэ джэгум укIэлъыплъынуи нэхъ гъэщIэгъуэнщ, щIэщыгъуэщ, гухэхъуэгъуэщ. Пшынауэ IэкIуэлъакIуэм къэфакIуэхэм задрегъэкIу, хуей хъумэ, нэхъ псынщIэу е нэхъ хуэму пшынэр егъэбзэрабзэ. ПшынэфIым нэхъыбэрэ уеуэху, нэхъри къызэрокI. Ар хьэгъуэлIыгъуэхэм мызэ-мытIэу щызгъэунэхуащ! – жеIэ Лыджыдэм.

Алий цIыхубэ Iэмэпсымэхэм я дирижёр хъуащ икIи и хъуэпсапIэщ адыгэ макъамэ цIыхубэ Iэмэпсымэхэм я оркестр ди щIыналъэм къыщызэригъэпэщыну. Пшынауэм игу къоуэ уэрэдымрэ къафэмкIэ «Бжьамий» адыгэ ансамблыр зэрыкIуэдыжар.

Адыгэ пшынауэ цIэрыIуэхэу Къашыргъэ КIурацэ, БырмамытI Гуащэкъарэ, ПщыхьэщIэ Мухьэжыр, Сэхъу Хьэсэн, Къуэдз Мишэ сымэ хуэдэу пасэрей лъэпкъ макъамэм, къафэм, пшынэ гъэбзэрэбзэкIэм и хъумакIуэщ Лыджыдэ Алий. Пасэрей лъэпкъ щэнхабзэр хъумэным, абы зегъэужьыным, къэгъэщIэрэщIэжыным къэралым гулъытэ щыхуищI хъуа ди зэманым, пшынауэм и лэжьыгъэхэр узыгъэгуфIэщ. Лыджыдэм и лэжьыгъэхэм гулъытэ къыхуащI мыр зи IэщIагъэхэм. Къэбгъэлъагъуэмэ, ди республикэм къищынэмыщIауэ, Алий и сборникхэм иролажьэ Владикавказ, Черкесск, Сыхъум къалэхэм я музыкэ колледжхэмрэ ГъуазджэхэмкIэ сабий школхэмрэ я егъэджакIуэхэр. Дуней псом и дэнэ щIыпIи щыпсэу, ди лъэпкъ макъамэхэмрэ къафэхэмрэ зыгъэзэщIэну гупыж зыщIхэм Iэмал яIэщ а нотэхэр Музыканео сайтым и «адыгэ макъамэ» Iыхьэм къыщагъуэтыну.