Налшык ущIэкIуапхъэ щхьэусыгъуитху

2022 гъэм фестивалым и зи чэзу зэхыхьэгъуэр Налшык щекIуэкIащ. Сатыр зыбжанэкIэ фIэкIа зи гугъу фхуэдмыщIа зэхуэс нэжэгужэм и зы Iыхьэм «Адыгэ псалъэм» и хьэщIэщри хиубыдат. Телевединэм, газетхэм, журналхэм я лэжьакIуэхэр зэфIэкI къызэрымыкIуэ Iуэхум хэзылъхьэ цIыхухэщ. Арагъэнщ мыгъэрей журналист зэхьэзэхуэри зэшыгъуэ щIэмыхъуар. 

«Си щIыналъэ жыжьэ» фестивалыр зищIысыр нэхъ гурыIуэгъуэ ищIыну къытфIощI абы хэтхэр зэрызэпеуэ унэтIыныгъэхэм дриплъэмэ. Ахэр тху мэхъу. Япэр - «Моя провинция». Абы фестивалым хэтхэр щыпсэу щIыпIэхэм ятеухуа фильмхэр, нэтынхэр, хъыбархэр, ахэр къыздикIа щIыпIэхэм щызекIуэ хабзэхэр утыку къыщащI лэжьыгъэхэр щызэпоуэ. ЕтIуанэр: «Сэ дунейр солъагъу» - телеоператорхэм траха нэтынхэм я зэпеуэ. Ещанэр - «Шэрхъым тесу ящIа репортаж». Мы унэтIыныгъэм журналист псори хэт хабзэщ икIи псом нэхъри нэхъ гъэщIэгъуэнщ. Фестивалыр щекIуэкI щIыпIэм теухуауэ асыхьэтым ягъэхьэзыр лэжьыгъэр ар щекIуэкI къалэм и телевиденэм, радиом къат, газетхэм къытрадзэ. ЕплIанэр - «IэзагъкIэ дызэдогуашэ». Мыр фестивалыр екIуэкIыху къызэрагъэпэщ акцэщ. «УнэтIыныгъэ» Iыхьэм фестивалыр щекIуэкI щIыпIэм и къызэгъэпэщакIуэхэм саугъэтхэр щат. 

Фестивалым и мурадыр СМИ-м и лэжьыгъэр егъэфIэкIуэнырщ, ар къалэшхуэрэ къалэ цIыкIуу зэхамыгъэжу, дэтхэнэ щIыпIэми и дахагъыр утыку къащIынырщ. Зэпеуэхэм я нэхъ гъэщIэгъуэну къалъытэ «Шэрхъым тесу ящIа репортажхэр». Мыгъэрейм тепщIыхьмэ, дэтхэнэ зыми и лэжьыгъэр Налшыкрэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ ятеухуат. 

 «Бадзэуэгъуэм и I8-м «Моя провинция» фIэщыгъэм къызэщIиубыдэ, телефильмхэмрэ нэтынхэмрэ я 23-нэ, радиом и I6-нэ, прессэм и I6-нэ Урысейпсо фестивалыр иухащ, - етх «Московская правда» газетым. – МахуиплIым и кIуэцIкIэ абы хэтахэм СМИ-м теухуауэ уасэ зимыIэ чэнджэщхэр къэпщытакIуэхэм къыбгъэдахащ, я лэжьыгъэм теухуауэ IэзагъымкIэ зэдэгуэшащ, Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ абы и къалащхьэ Налшыкрэ я дахапIэхэр зрагъэцIыхуащ, ялъэгъуа псори «Шэрхъым тес репортажым» щатхыжащ. Зэпеуэм кърахьэлIащ лэжьыгъэ 66-рэ. Фестивалыр къызэрагъэпэщащ ЩIыналъэ СМИ-хэм зегъэужьынымкIэ центрым, Урысей Президентым и лIыкIуэу Кавказ Ищхъэрэм щыIэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Правительствэм, Урысейм и Журналистхэм я союзым, Урысейм и телерадиолэжьакIуэхэм я лъэпкъ зэгухьэныгъэм, «Московская правда» газетым и редакцэм, къалэ администрацэхэу Великий Усюг, Надым къалэхэм ейхэм, Адыгейм и турист IуэхущIапIэу «Ярмарка отдыха»-м, Слипченкэ Валентинэ и унафэм щIэт сайт къызэгъэпэщакIуэхэм». 

Япэу узыIуплъа щIыналъэр къызэрыпщыхъуар асыхьэтым птхыжу зэпеуэм ухэтыныр IэщIагъэм узэрыхуэIэижьыр къэзыгъэлъагъуэщ. Ари и зы щхьэусыгъуэщ «Шэрхъым тесу ятха репортажхэр» псом нэхърэ нэхъ гъэщIэгъуэну къыщIалъытам. «Московская правда» газетым къытехуащ а унэтIыныгъэм и «Пресса» Iыхьэм щытекIуа Мурзинэ Гульнарэ и лэжьыгъэр. 

Гульнарэ и тхыгъэр Шэджэм псыкъелъэмрэ абы и Iэгъуэблагъэм щыпсэу цIыхухэмрэ ятеухуат: «ДыгъафIэ псыхъуэм гъуэгу щыпхызыш Шэджэм и толъкъунхэм къурш мывэхэр джафэ ящIащ. ЛIэщIыгъуищэ хъуащ цIыхум псэемыблэжу мы лъагъуэр зэрыпхишрэ», - апхуэдэущ къызэрыщIидзэр Башкортостаным хыхьэ Белебей къалэм щыщ журналистым и тхыгъэм. И лэжьыгъэм адыгэхэри балъкъэрхэри хигъэхьэну зэрыхэтам зи гугъу ищIыр лъэпкъитIу зэрыщытыр къыгурымыIуэпауэ гурыщхъуэ уегъэщI Гульнарэ. Цы зэрызыхъэ балъкъэр бзылъхугъэм еуэршэрылIэурэ, абы щIыналъэм и тхыдэр зыгуригъэIуа нэужь, къыпещэ: «Тхыдэр къекъуэншэкIами, шэрджэс пагэхэм я щIэблэм гужьгъэжь я гум къинакъым. А тхыдэ напэр къызэтрадзри, абыхэм адэкIэ псэун щIадзащ. Маринэ сабииплI иIэщ. И пхъуищри унагъуэ ихьащ, и къуэ Азрэт Украинэм щекIуэкI зауэ Iуэхум хэтщ. «Псори Алыхьым жыхуиIа хъунщ», - и Iэхэр къысхуещI сыкъыщыIукIыжкIэ». 

 Шэджэм псыхъуэм къыдэкIыжа нэужь, Гульнарэ къыщыхутащ «Акрополь» щэнхабзэ центрым. Абдежым псэлъэгъу къыщыхуэхъуа Къардэн Хьэсэн и тхыдэ-щэнхабзэ хэщIапIэри хэуващ бзылъхугъэм и репортажым. 

«Хьэсэн тхыдэджкъым, лъахэхутэщ, - етх Гульнарэ. – Абы и Хэкум хуиIэ лъагъуныгъэм гъуни нэзи иIэкъым. И центрым и ещанэ къатым абы къыщызэIуихащ этнографиемкIэ гъэлэгъуэныгъэ. Домбеякъ лъэхъэнэжьым щегъэжьауэ ислъамым и фэеплъ лъапIэхэм деж къос щIалэм и гъэтIылъыгъэхэр, лъэпкъ фащэр зэрызэфIэувэжа гъуэгуми ущроплъэф». 

 Мыгъэрей фестивалым «Си щIыналъэ жыжьэр – онлайну» зэпеуэщIэ хагъэхьащ. Абы ебгъэхьын хуейт уэр-уэру къызэбгъэпэща интернет хъыбар цIыкIу. 

«Налшык ущIэкIуапхъэ щхьэусыгъуитху» зыфIэсща си репортажыр щызгъэхьэзырым, - етхаж а унэтIыныгъэм щытекIуа, Курган къалэм щыщ Шушаринэ Маринэ, - гу лъыстат КъБР-м и илъэси I00-м зэрызыхуигъэхьэзырым. Арати, дэтхэнэ унагъуэми ещхьу, Налшык къалэр зэрызэлъыIуахым, я ерыскъыхэкIхэмрэ гуапагъэмрэ утыку къызэращIым, ди Урысейм и Iэнэшхуэм иригъэтIысылIэну хьэщIэхэм Къэбэрдей-Балъкъэрыр зэрапэплъэм есшэлIэжащ си хъыбарыр». Маринэ и лэжьыгъэу «Курган щыщ журналистым и гъуэгурыкIуэ тхыгъэхэри» Налшык теухуащ. 

ЕтIуанэ нагъыщэ зиIэ дипломкIэ къыхагъэщащ Къэрэшей-Шэрджэсым щыщ ди лэжьэгъухэри. «Кунацкая» проектым хэтащ «Абазашта», «Черкес хэку», «Ногай давысы», «Карача», «Республикэм и махуэ» газетхэр. Ахэр хиубыдащ ищхьэкIэ зи цIэ къыщитIуа, «IэзагъкIэ дызэдогуашэ» унэтIыныгъэм. 

 Мыгъэрей фестивалым хэтащ Урысейм и Журналистхэм я союзым и унафэщIым и къуэдзэ Вишневецкий Алексей, «ТелерадиолэжьакIуэхэм я лъэпкъ зэгухьэныгъэм» и генеральнэ унафэщI Широких Александр сымэ. Фестивалыр ягъэдэхащ центральнэ телевиденэм и диктор цIэрыIуэхэу Данько Аллэрэ Кочергин Евгенийрэ. 

 «Фестивалыр зэрыдухамкIэ псоми сынывохъуэхъу, - щыжиIащ Урысейм щIыхь зиIэ и артист Кочергин Евгений иужьрей зэIущIэм. – Дэ темыкIуа зыри къытхэткъым, псори дытекIуащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым Iуэхур дахэу щекIуэкIауэ къызолъытэ. Сыту жыпIэмэ, щIыналъэм и УнафэщI КIуэкIуэ Казбеки, Президентым и лIыкIуэу КИФЩI-м щыIэ Чайкэ Юрии ялъэкI къагъэнакъым ар зыхуей хуэзэу къызэрагъэпэщын папщIэ. Нобэ псоми къагъэлъэгъуащ къабзэу, дахэу, гуакIуэу зефхьэ Налшыкрэ фи республикэмрэ хуаIэ лъагъуныгъэр». 

«Къэбэрдей-Балъкъэрыр фIыуэ зылъэгъуауэ жызыIэ псоми фIыщIэ яхузощI, - хьэщIэхэм фIыщIэ псалъэкIэ япэджэжащ республикэм щэнхабзэмкIэ и министр Къумахуэ Мухьэдин. – Илъэс куэдкIэ телевиденэм сызэрыщылэжьам къыхэкIыу, пщIэшхуэ яхузощI пэжымрэ гуапагъэмрэ ди унагъуэхэм къизыхьэ дэтхэнэ зыми. Фи фIэщ фщIы, Налшык къалэ къызэрымыкIуэщ, абы куэд иутIыпщыжыркъым - къызэрывгъэзэжынум икIи абы фызэрыщыгуфIыкIыжынум зыхуэвгъэхьэзыр».