Налшык къалэм щэнхабзэмрэ зыгъэпсэхупIэмкIэ и парк зэгухьэныгъэм ЩIыуэпсым и теплъэр егъэфIэкIуэнымрэ зыхуей хуэгъэзэнымкIэ и къудамэм и унафэщIщ зэфIэкI зиIэ лэжьакIуэ ныбжьыщIэ Щоджэн Линэ. Ар и лэжьыгъэм дихьэхащи, сыт хуэдэ Iуэхуми жыджэру йоувалIэ.
Курыт школыр къиуха нэужь, илъэсиплIкIэ ар программист IэщIагъэм хуеджат. АрщхьэкIэ иужьым Щоджэным Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал мэкъумэш университетым щIыуэпсыр хъумэнымрэ псы ухуэныгъэхэмрэ зэрыщыхурагъаджэр щызэхихым, ар нэхъ фIэгъэщIэгъуэн хъури, щIэтIысхьэжащ. Аспирантурэм и щIэныгъэм щыпищащ, псынэхэр къэхутэнымрэ джынымрэ елэжьу.
Линэ зыужьыныгъэм хущIэкъу щIалэгъуалэм ящыщщ, Москва, Къэзан къалэхэм щрагъэкIуэкI конференцхэм мызэ-мытIэу щыIащ. Апхуэдэу 20I4 гъэм къыщыщIэдзауэ илъэс къэс ар хэтащ «Мэшыкъуэ», «Таврида» зэхыхьэшхуэхэм. 20I6 гъэм Клязьмэ щызэхэта «Территория смыслов» егъэджэныгъэ Iуэхуми абы и зэфIэкIам щыхигъэхъуащ.
«Таврида» щIалэгъуалэ зэхуэсым Линэ къыщигъэлъэгъуат Къэбэрдей-Балъкъэрым щыIэ псынэхэр зыхуей щыхуэгъэзэным теухуа и лэжьыгъэр икIи абы ахъшэ саугъэт къыхуагъэфэщат. Апхуэдэу абы ехъулIэныгъэ иIэу а лэжьыгъэр щызэфIигъэкIащ Тырныауз къалэм. Чернобыль АЭС-м хэкIуэдахэм я фэеплъу абы щыIэ скверыр фейцей дыдэ хъуати, пэгъунэгъу псынэри къызэщIригъэубыдэу Линэ лэжьыгъэшхуэ иригъэкIуэкIащ.
Парк зэгухьэныгъэм щылэжьэну къыщыхуагъэлъагъуэм, Линэ куэдрэ гупсысакъым - щIыуэпсым и лэжьыгъэр ирипхыныр и хъуэпсапIэт.
- Си лэжьапIэр си дежкIэ насыпышхуэу къызолъытэ. Ди зэгухьэныгъэм и администрацэм укъыщIэкIмэ, апхуэдиз дахагъэмрэ хъугъуэфIыгъуэмрэ ухэту улэжьэныр, жьы къабзэм ухэту мурадыщIэхэр бубзыхуныр - ар къару къигъэхъуапIэщ, псэр зыгъэгуфIэщ, - жеIэ Щоджэным. - Къапщтэмэ, сэ сыт щыгъуи сыщIэхъуэпсащ сыкъыщалъхуа лъахэм, къалэм и зыужьыныгъэм хэлъхьэныгъэ гуэр хуэсщIыным. Иджыпсту сызыпэрыт IэнатIэр абы и лъэныкъуэкIэ къысхуэгъэсэбэпыну сыщогугъ.
Линэ къызэригъэпэщ Iуэхухэм ящыщщ гъэм и зэманхэм я теплъэм нэхъ дахэу сурэт техынымкIэ зэпеуэхэр къызэрыхилъхьар.
- ХьэтIохъущокъуэм и цIэр зезыхьэ жыг хадэм и еплIанэ гуэлым деж цIыхухэм я Iэпкълъэпкъым зезыгъэужьыну дерс щхьэпэхэр къыщызэдгъэпэщ ди хабзэщ. Ди гуапэ зэрыхъунщи, къедгъэблагъэ гъэсакIуэхэм яфIэфIу ди Iуэхур къыддаIыгъ. Ди мурадщ адэкIи апхуэдэ дерсхэр едгъэкIуэкIыну, зыгъэпсэхугъуэ махуэхэм къищынэмыщIа, пщэдджыжьым я Iэпкълъэпкъым зрагъэукъуэдиину мыдрей махуэхэми цIыхухэр ди зыгъэпсэхупIэ жыг хадэм къедгъэблэгъэну, - жеIэ Линэ. - Ди щIыналъэм зэи щемыкIуэкIауэ япэу къызэдгъэпэщауэ щытащ скандинав къэралхэм къыщрагъэжьауэ ирагъэкIуэкI плоггинг Iуэхугъуэм хуэдэ. ЦIыхухэр зэпеуэу зэдэжэ къудей мыхъуу, кIэрыхубжьэрыхухэр зэщIакъуэныр абы и лъабжьэу щытащ. Абы цIыхухэр къыхуреджэ пщэдджыжьым къажыхьыну жыг хадэм къыщыкIуэкIэ Iэлъэрэ къэлътмакърэ къыздащтэу кIэрагъэхуахэр зэщIакъуэжыну. Ди дунейр нэхъ къабзэ хъуным дэтхэнэми и гуащIэ хилъхьэфмэ, дефIэкIуэнущ. А Iэмалыр Европэми къыщагъэсэбэп, цIыхухэм кIэрыхубжьэрыхухэр къызэращыпар къищу Интернетым сурэт къралъхьэри, кIэщIатхэж «си къалэр фIыуэ солъагъу, къабзэу зедвгъэхьэ» псалъэхэр. НэгъуэщI мурад гъэщIэгъуэн куэди, шэч хэмылъу, диIэщ.
Щоджэн Линэ КъБР-м и Жылагъуэ палатэм епха ЩIалэгъуалэ советми хэтщ. Абы зэрыжиIэмкIэ, щIалэгъуалэр щIэгъэкъуэнышхуэ мэхъу апхуэдэ Iуэхухэр къыщызэригъэпэщкIэ. Парк зэгухьэныгъэм и администрацэр жыджэру долажьэ КъБКъАУ-м щIэс щIалэгъуалэми, КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэми, Налшык къалэм и щIыпIэ администрацэми, Урысейпсо ЦIыхубэ фронтым и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэми.
- Лэжьэн зэрыщIэздзэрэ нэхъ гулъытэ хузощI ди къалэр зыхуэныкъуэхэм. Iуэхугъуэ дахэ куэд тхуэщIэну къанэу къысщохъу, - къыхегъэщ IэщIагъэлI ныбжьыщIэм. - Псалъэм папщIэ, мыпхуэдэ жыг хадэшхуэ диIэу щIалэгъуалэм зэрызедгъэужьын, зэрызедгъэузэщIын ди гъунэжу щытыпхъэщ. Иджыпсту егъэкIуэкIын зыщIэддза Iуэхухэр а зи гугъу сщIым хуэщхьэпэну дыщогугъ. Дэ набдзэгубдзаплъэу дыкIэлъоплъ нэгъуэщI къалэшхуэхэм щыIэ ди IуэхущIапIэхэм хуэдэхэм я Iуэху бгъэдыхьэкIэм, ахэр къызэрызэрагъэпэщым. Ари къытхуэщхьэпэну си гугъэщ.
«Си адэ-анэм зэпымыууэ къызэрызжаIэщи, щIэныгъэр зэи лей хъуркъым. Абы къыхэкIыу сфIэгъэщIэгъуэну сыт хуэдэ Iуэхуми зызопщыт», - дыщIегъу Щоджэным.
Линэ и анэр унэгуащэщ, и адэр гъуэгугъэлъагъуэщ, и шыпхъу нэхъыщIэр фитнес-гъэсакIуэщ, и дэлъхур Калининград ухуэныгъэ Iуэхум щыхуоджэ. Ди псэлъэгъум къызэрыхигъэщымкIэ, унагъуэм щIэс дэтхэнэри и лэжьыгъэм щIэгъэкъуэн къыщыхуохъу, ар ехъулIэныгъэм и зы гъуэгуанэщ.
Щоджэныр къызэрыддэгуэшамкIэ, и мурад нэхъ инхэм ящыщщ ХьэтIохъущокъуэм и цIэр зезыхьэ жыг хадэм и лъагъуэ нэхъыщхьэм ехыу сурэт гъэлъэгъуэныгъэ къыщызэригъэпэщыныр. Абы хигъэхьэнут гъэм и зэман зэхуэмыдэхэм жыг хадэм щытраха сурэт нэхъыфI дыдэхэр. Хъыджэбзым къелъытэ ар республикэм щыпсэухэм къищынэмыщIа, зыгъэпсэхуакIуэхэми яфIэгъэщIэгъуэныну зэрыщытыр. «Сурэт гъэлъэгъуэныгъэмкIэ сыхуейт цIыхухэм я деж нэсхьэсыну ди щIыпIэм и дахагъэмрэ ди зэгухьэныгъэм зэфIигъэкIымрэ зыхуэдэр. Жыг хадэм гум зыщигъэпсэхун хуейщ: зы щIыпIэ деж щыму уи гупсысэхэм ущыхэтынщ, адрейм макъамэ ущедэIуэнщ - апхуэдэущ щытын зэрыхуейр», - дыщIегъу ди псэлъэгъум.
