Зэхуэмыдэныгъэм и лъабжьэр сыт?

 ЦIыхур дунейм къызэрытехьэрэ зэхуэмыдэныгъэр къогъуэгурыкIуэ. Дызэрызэмыщхьыр, дызэрызэщхьэщыкIыр теплъэ, зэхэщIыкI, къэухь, хабзэ, бзэ къудейкIэкъым, атIэ ди псэукIэри зэхуэмыдэщ. Пасэм бгъэзэжмэ, цIыхухэр щыуэ гуэшауэ щытамэ - зиIэ, ику ит, тхьэмыщкIэ - иджы къэнар къулейхэмрэ къулейсызхэмрэщ. ЗиIэ мащIэр хэбгъэкIмэ, къэнэжыр дэращ, зиIэну хущIэкъухэу лажьэхэу, ауэ зи жыпыр сомым иримышэхыу псэухэрщ.

Жэщ-махуэ имыIэу сылажьэми, цIыхухэм салъэщIэрыхьэркъым. Си адэ-анэм куэдрэ къызжаIэр: «Уэ зэи къулей ухъунукъым!» Куэдрэ согупсыс а псалъэхэм. ЖэуапымкIэ сызэупщIа адэ-анэм къызжаIар зыщ: апхуэдэгу уиIэкъым... Сыт хуэдэу уи гур зэрыщытын хуейр-тIэ, къулей ухъун папщIэ? Сызэрыщымыт сыхъуфыну апхуэдэ Iэмал сиIэкъым. МылъкукIэ куэд къэзмыкIуфми, гукIэ, псэкIэ сымыхьэнэншэ дыдэкъыми, абы сегъэгушхуэ. Ауэ гурэ псэрэ сиIэщ, жысIэу сыщыскIэ, гъащIэм дауэрэ сыхэпсэухьыфыну?

Тобэ, жэуап зэзгъэгъуэт дэтхэнэ зы упщIэми аргуэру упщIэкIэ къыспэшачэу щIедзэ.

Иджыблагъэ лэжьыгъэ IуэхукIэ сыщыIащ Москва я нэхъ къулейхэм я хэщIапIэм. Сомыр ауэ къызыщымыхъухэм уахэтыну сыту гугъу! Мыбыхэм я зэхэщIыкIри, псэлъэкIэри, зыхуэпэкIэри мыдрейхэм, дэ, къытщхьэщокI. Сызэгупсысар мыращ: «Сыхуей сэ апхуэдэ гъащIэ: гу, псэ щумылъагъу гъащIэ?» - «Хьэуэ!!!» - аращ си жэуап кIэщIыр.

**** 

Гъуэгухэмрэ лъагъуэхэмрэ

 ЦIыху къэс и гъуэгу къыхехыж, къыхешыж, ирешажьэри небэ-къебэншэу абы зэрырикIуэн мурадыр и гуращэу мэпсэу. Уи гъуэгу урикIуэжу упсэун папщIэ куэд ухуейщ: щIэныгъэ, цIыхугъэ, гулъытэ. Узыхуейр, пхэлъын хуейр куэд мэхъу. А куэдым ящыщыр си гуэгъуу щымытми, зэрысхузэфIэкIкIэ гъащIэ къызогъащIэ. Сылъэпэрапэми, сагъэулъийми, Iей куэдыр гуэгъу къысхуащIами - сафIопсэу.

Сызыгъэпсэур, къару къысхэзылъхьэр си адэ-анэрщ, къыздалъхуахэрщ, благъэхэрщ, ныбжьэгъуу къысхущIэкIа цIыхухэрщ. Сыхуейщ дэтхэнэ зыми гъащIэкIэ фIыгъуэр къыфхуэбэтэну, мурадрэ гугъапIэу фиIэхэр къывэхъулIэу, абыхэм фызэщIаIэтэу фыпсэуну!

Аращ-тIэ, щхьэж и натIэ хъуар гъащIэм къыщонаIуэ: хэти гуихыр къыхуокIуэ, хэти и махуэр дыгъэпс бзийщ. Сыт хуэдэу щымытами, цIыхур цIыхуу къэнэжыпхъэщ, гущIэгъу абы хэлъыпхъэщ, лей къозыщIами хуэгъэгъупхъэщ. ФIыуэ слъагъу IэщIагъэу адыгэбзэр езгъэджу си лэжьыгъэ щыхъуам сщIэрт куэдым я жыIэр, ящIэр си дежкIэ щапхъэу зэрыщымытынур. КъызгурыIуэрт зэм-зэм лъакъуэпэщIэдзыр натIэ щысхуащIыну зэманыр къызэрыблагъэр. Арати, яхузэфIэкI къагъэнакъым. Сраудами, сафыщIами, сигу хагъэщIами, си напэ трахами, псэихыр къысхуагъэкIуами - сафIопсэу икIи сафIэпсэунщ.

Апхуэдэ лей къызэзыщIауэ иджыкIэ зи ныбэм телъэщIыхьхэм фи зэманыр къэсынщ. ФыгуфIэ, фыгушхуэ, жьапщэ къыфхукъуэунщ. НобэкIэ фопсэу, фоупсым фыхэсу. ЗгъэщIагъуэр аращи, дауэ фыжеифрэ фыкъыхэмыщтыкIыу?! Апхуэдиз лейр къыщызэфхым фегупсысакъэ фи къэкIуэнум, абы щыхэпсэухьыну фи бынхэм? ГущIэгъу къысхувиIакъэ? КъысхувиIакъым! Фэ фыцIыхутэкъыми аращ апхуэдэу щIэфщIар.

Алыхьым къыфхуигъэгъу!

Сэ сопсэу, гъуэгу къыхэсхам срокIуэ. СрикIуэнщ абы пкъыфIэу, си адэ и жыIэ седаIуэу, си анэ и ТхьэлъэIур здэщIыгъуу!

***

ГущIэгъу щымыIэмэ, зигу хэщIхэм къахохъуэ

Ди къэкIуэну гъащIэр сыт хуэдиз и дахагъэу къытщамыгъэхъуми, сыт хуэдэу телъыджэу ди нэгу къыщIамыгъэхьэми, хуабжьу узыгъэгупсысэщ. НобэкIэ тлъагъу, дызыхэпсэухь дунейм къыщыхъу мыхъумыщIагъэр, лейр, Iейр къэкIуэну зэманым фIы щыхъужыну?

Ей, Алыхьым и къарур инщ, дызыщыгугъыр Аращ. ЦIыху куэдым гъащIэу яIэр зы махуэм и кIыхьагъщ. Нэху къекIрэ и лэжьыгъэ игъэзащIэмэ, унагъуэр шхэмэ, узыншэмэ - ар абы и дежкIэ Iыхьэлейщ. Пщэдей махуэм щIэгупсысыркъым цIыхур. Пасэм гъащIэр махуэхэм, илъэсхэм, лIэщIыгъуэхэм ирапхыу щытащ. НобэкIэ гъащIэм зы махуэр и кIыхьагъыу аращ.

 ЦIыхум гущIэгъу, гулъытэ, гухэщI иIэжкъым. Абы мы псалъэхэм я курыхыу щыт «гу»-р яфIэкIуэдащ. Аращ, пцIыкъым ар. Апхуэдэу щымытмэ, цIыхугу зиIэм цIыху иукIыну, мафIэкIэ унэхэр зэтригъэсхьэну, сабий къалъхуагъащIэр IэщIыб ищIыну, адэ-анэр хыфIидзэну, былымаблэ хъуну, пцIыкIэ сомыр и жып ирилъхьэну?

ЦIыхухэм гъуазэ диIэжкъым, пщIэ тщIыжыркъым, хабзэ зетхьэжыркъым. ЩIалэгъуалэм я плъапIэр къызгурыIуэркъым. Псыпэр здэжэмкIэ зыгуэр къызыгурыIуэхэри макIуэри - архъуанэм ирехьэ. Архъуанэр зэрыгъэнщIар мыхъумыщIагъэкIэщ, мыхьэнэншагъэкIэщ, икIагъэкIэщ.

Дунейм къытехьэ цIыхур нэхъыбэ хъу щхьэкIэ еджэныгъэри щIэныгъэри мыхьэнэншэщ. Сымаджэр куэд мэхъу, уасэм хохъуэ, зиIэр йофIакIуэ, зимыIэм и щIыхуэм хохъуэ.

Тобэ, гъащIэр фIыгъуэ зэрылъ къэпым и щхьэпсу зэрылъэдэжауэ ара? Къитынукъэ абы дахагъэ, гуапагъэ, зэгурыIуэныгъэ, щIэныгъэ, узыншагъэ?

МАХУЭЛI Беслъэн.