ТIэщIэхуа дуней еплъыкIэм и лъэужь

Шумер-аккад пасэрей тхыгъэхэм куэдрэ уащрохьэлIэ «Адапэ» псалъэм. Адыгэбзэми санскритми абы зы мыхьэнэщ щиIэр: япэрей, псори къызытехъукIыжа адэ. Зи гугъу тщIы тхыгъэхэм къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, Адапэр хуэм-хуэмурэ Адэм хъуащ. Адыгэбзэми санскритми зэхуэдэу увыпIэрэ мыхьэнэрэ щаIэщ «хьэ» псалъэмрэ, «уа/уэ»-мрэ. А тIур зы псалъэу къыщупсэлъкIэ, дунейм, гъащIэм, фIэщхъуныгъэм, философием купщIэ яхуэхъу цIэ кIэщI – Хьэуа – къагъэщI.

Адапэ псалъэр бзэ зэхуэмыдэхэм (пали, урду, телугу, каннада, хинди) цIэуи унагъуэцIэуи ущрохьэлIэ. Пэжщ, хьэрыпхэм Мухьэмэдыр, урысхэм Иваныр зэрыфIащым хуэдэу, куэдрэ къраIуэркъым, арами, пщIэ зыхуащI цIэ лъапIэщ. Нэхъ гъэщIэгъуэныжращи, сыт хуэдэбзэм ущримыхьэлIами, гъащIэр зыухуа, ЩIым япэу къитIысхьа жиIэу аращ къикIыр.

Индуизмым тхьэ нэхъыщхьэу 3 хэтщ: Брахмэ, Вишну, Шивэ. НэхъапэIуэкIэ Шивэ Адинатхэ цIэр зрихьэу щытащ. Хатхэ-йогэр къэзыгъэщIыжар Адинатхэщ. НобэкIэ хатхэ-йогэмкIэ зыгъасэхэм я фIэщ хъури а Адинатхэращ. Къыхэгъэщыпхъэщ йогэр Iэпкълъэпкъым зэрызрагъэужь Iэмал мыхъуу, дуней тетыкIэ, цIыхумрэ щIыуэпсымрэ зэрызэпыщIа къарухэм теухуа щIэныгъэ, философие куууэ къызэрежьар. Нобель и саугъэтыр физикэмкIэ зыхуагъэфэща, Къэрал Думэм и депутату щыта Алферов Жорес зэрыжиIащи: «ЩIыуэпсым и къарум, къыпкъырыкI гуащIэм и проценти 4-5-м дыщыгъуазэу аращ. КъежьапIитIым – цIыхумрэ щIыуэпсымрэ – я зэпылъыпIэращ мы гъащIэм и мыхьэнэр зыхэлъыр. А мыхьэнэр «хатхэ» псалъэ кIэщIымкIэ къаIуатэ. Абы къикIыр «цIыху-тхьэ» жиIэу аращ». КъызэригъэщIар апхуэдэущ, ЦIыхумрэ Уахэмрэ (Вселенная) зэи зэкIэщIэпх мыхъуну, гъащIэм и сыт хуэдэ щIыпIэм дежи щызэпхауэ.

Натхэхэм я хабзэр индуизмэм, буддизмэм, ислъамым, чыристан, къинэмыщI динхэм, уеблэмэ цIыху зэхэтыкIэм хыболъагъуэ. Псалъэм папщIэ, адыгэ хабзэмрэ натхэ хабзэмрэ укъигъэуIэбжьыжу зэтохуэ. КъызэрысщыхъумкIэ, натхэ псалъэмрэ натхъуей лъэпкъым, Натхъуэ унагъуэцIэм зы лъабжьэщ, зы къежьапIэщ яIэр. Адыгэ хьэл-щэныр, щIыхьыр, напэр хъумэным тегъэщIащи, абы сыт хуэдэ лъэпкъри динри тетыфынущ, я фIэщхъуныгъэм зыкIи зэран хуэмыхъуу. 1990 гъэхэм «Адыгэ Хасэм» и унафэщIхэм ящыщ зы Китайм кIуэнути, КIыщокъуэ Алим ечэнджэщащ  дауэ сазэрыхэтын хуейр, жиIэри.

- ДэнэкIэ умыгъэзами, адыгэ хабзэм тет, абы зэи зыщIыпIи ущыщигъэуэнукъым! – жиIащ КIыщокъуэм.

Адыгэ хабзэр иджы къызэрытщыхъур цIыхум хэлъыпхъэ хьэл-щэнущ. Ауэ абыкIэ зэфIэкIыркъым: адыгэ хабзэр ди лъэпкъым и лъым хэтщ, и щыIэкIэ-псэукIэр, и дуней лъагъукIэр зыубзыхущ. Абы и дэтхэнэ Iыхьэми философие лъабжьэшхуэ иIэщ, лъэхъэнэ жыжьэхэм къыщожьэ, кIэрыплъхьэни гуэпхыни щымыIэу - купщIэрэ акъылкIэ гъэнщIауэ, дыщэ тажу дуней тхыдэм къыхолыдыкI.

Иджы, мы тхыгъэм къыхэдгъэща Шамбалэм деж дгъэзэжынщ…

Нобэ СириекIэ дызэджэ къэралыгъуэр зытет щIым, Тигррэ Ефратрэ я ТIууащIэри хиубыдэу, пасэрей зэманым адыгэхэр зэреджэу щытар Щамщ. Языныкъуэ щIэныгъэлIхэм Шамбалэ фIэщыгъэцIэм лъабжьэ хуащIыр «боло» псалъэращ, персыбзэкIэ «нэхъыщхьэ» къикIыу, ди лъэхъэнэм и пэкIэ 3-2-нэ лIэщIыгъуэхэм Щамыр (Сириер) тепщэу щытауэ хуагъэфащэу.

Сэ нэгъуэщI еплъыкIэщ сиIэр. Индием я «Махабхаратэ» IуэрыIуатэм къыхощыж Самбхалэ щIыпIэ телъыджэр. КъищынэмыщIауэ, буддист, маздеан тхыгъэхэми уащрохьэлIэ Шамбхалэ псалъэм – Тхьэм и псэупIэм. ЗэрытщIэщи, адыгэбзэм «лэ» кIэухымкIэ псэупIэ кърагъэлъагъуэу аращ: къалэ, жылэ… «Бэ» суффиксым – куэд зэрыхъур къраIуатэ: цIыхубэ, цыбэ, къуэбэбжьабэ.

А псоми уриплъэжмэ, гурыIуэгъуэ мэхъу Щамыр зэгуэр Хьэуарэ Адэмрэ щыпсэуа щIыпIэу зэрыщытыр, Шамбхалэ псалъэм и мыхьэнэр адыгэбзэм къыщIитIасэри аращ. ЖысIэну сызыхуейращи: адыгэбзэмрэ санскритымрэ пхузэгуэмыхыну зэпхащ. Абы и щыхьэтщ Шамбалэм и етIуанэ фIэщыгъэцIэ Агартхэри адыгэбзэкIэ зэрызэпкърыпхыфыр. Мы псалъитIыр къыщыунэхуа лъэхъэнэхэм зы илъэс мин бжыгъэкъым я зэхуакур. Езы Шамбалэ псалъэр Псыдзэшхуэр къыщыхъуа лъэхъэнэрагъэнущ къыщежьар, цIыхухэм псым зыщахъумэу къуршхэм щихьэжам. Дызэрыщыгъуазэщи, Гималайхэмрэ Кавказ къуршхэмрэ псым щIихъуматэкъым абы щыгъуэ. Ауэ Агартхэ псалъэр Псыдзэшхуэр къэхъуным илъэс мин куэд и пэкIэ къэунэхуащ, шэч хэмылъу.

Иджыри зы щапхъэ. Санскритым хэтщ мыпхуэдэ жыIэгъуэ: «Джей-джей Боло Бхагаван Будда!». «Боло» – цIэрыIуэ, щытхъушхуэ зиIэ, «Бхагаван» – тхьэ пэлъытэ, Тхьэм и лIыкIуэ, «джей-джей» - адыгэм «уей-уей» жыхуэтIэ хэIэтыкIыныгъэм ещхьу аращ къикIыр. («Уей-уей, щытхъу зиIэ тхьэпэлъытэ Буддэ!»).

 Адыгэбзэм хэтщ санскритым къыхэкIауэ цIэ зыбжанэ. Ахэр ищхьэIуэкIэ къитIуащ. Абыхэм ящыщщ Болэ, Шорэ цIэри. Абхъазхэм Шамбэ унагъуэцIэ яIэщ. Ар Шамбалэ псалъэм зэрекIуалIэм си закъуэ хъункъым гу лъызытар…

А псом укъипсэлъыкIмэ, сэ си щхьэкIэ наIуэ сщохъу адыгэбзэмрэ санскритымрэ зы лъабжьэ зэраIэр, дызытепсэлъыхьа псори, едгъэкIуэкIа зэгъэпщэныгъэхэри абы щыхьэт техъуэу сыщогугъ.

Языныкъуэхэр къызоупщI санскритымрэ адыгэбзэмрэ апхуэдизу щызэтехуэкIэ, адыгэхэр Кавказым къэIэпхъуауэ, я лъахэр Гималайхэрауэ пIэрэ, жаIэри. Дауи, дунейм зихъуэжыху, вулканхэр къикIыху, щIыр хъеиху, абы и Iэгъуэблагъэм щыпсэу цIыхухэри нэгъуэщI щIыпIэ Iэпхъуэрт. Адыгэ лъэпкъыр къыщыунэхуар, япэу тхыдэм къыщыхыхьар, ахэр къызытехъукIыжахэр къызытехъукIыжар къыпхуэхутэнукъым, ауэ адыгэбзэм хэтщ мыпхуэдэ жыIэгъуэ: уафэр щымыджэмыпцIэу щIылъэр щызэпцIагъащIэм. Абы утетмэ, адыгэм зэгуэр и нэгу щIэкIащ щIылъэр къикъуэлъыкIыу, уафэр Iугъуэм щIихъумауэ, зытет щIыр мыджэмыпцIэу икIи абы къыхэкIыу, и хэщIапIэр ихъуэжын хуей хъуащ. Гималайхэми Тибет и Iэгъуэблагъэми щыпсэуагъэнущ, Кавказым деж адыгэр щепсыхын и пэ къихуэу.

Адыгэбзэм, адыгэ хабзэм и лъэужь хыболъагъуэ хьэтхэм, кашкэхэм, шумерхэм, аккадхэм, вавилонхэм, мысырхэм, кIэщIу жыпIэмэ, пасэрей лъэпкъыжьхэм я тхыдэм.

ИщхьэкIэ сызытепсэлъыхьа псоми къыпысщэну, адыгэм и философием теухуа тхылъ, фильм згъэхьэзырыну мурад сщIащ. Сэ нобэр къыздэсым си закъуэ сылэжьащ, зэдзэкIакIуэхэри, гъуэгугъэлъагъуэхэри, егъэджакIуэхэри сэр-сэру къэзгъуэтурэ, пщIэкIэ здэзгъэIэпыкъуащ. Си мурадыр къызэхъулIэн папщIэ, инджылызыбзэр фIыуэ зыщIэ, санскритолог сытым дежи си гъусэн хуейщ, къищынэмыщIауэ, Тибетрэ Гималайхэмрэ щыIэ къулъшырыфхэм я дэфтэрхэм ухагъэплъэн папщIэ пщIэ щIэптын хуейщ. Аращи, си закъуэкIэ нэгъэса хъунукъым мы лэжьыгъэр, дэIэпыкъуэгъу сыхуэныкъуэщ.