Лъэпкъым и мащIэкъым абы и зыужьыныгъэм гурэ псэкIэ хуэлэжьа, иджыри хуэлажьэ цIыхухэр. Абыхэм ящыщщ адыгэбзэмрэ литературэмрэ илъэс 30-кIэ Джэрмэншык курыт школым щезыгъэджа, цIыкIухэм анэдэлъхубзэр фIыуэ езыгъэлъэгъуа Дэхъу Нинэ. Ар Нартан къуажэм къыщалъхуащ. 1951 гъэм курыт еджапIэр къиухри, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал институтым Адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и къудамэм щIэтIысхьащ икIи 1955 гъэм фIы дыдэу къиухри, Джэрмэншык школым щылэжьэну ягъэкIуащ. А зэманым еджапIэм и унафэщIу щыта ЛIуп Нурхьэлий игу къегъэкIыж Нинэ псэемыблэжу лэжьыгъэм зэрыпэрытар: «Нинэ илъэс 30-кIэ щылэжьащ ди школым. ЩIэблэм гурэ псэкIэ ядэлажьэу, игъасэу бгъэдэтащ лэжьыгъэм. Езым анэдэлъхубзэр куууэ ищIэрт, егъэджэныгъэм и Iэмал псори Iэзэу къигъэсэбэпырт. Нинэ хущIэкъурт еджакIуэхэм щIэныгъэ куу етыным къыдэкIуэу, абыхэм хьэл-щэн дахэ, дуней тетыкIэ тэмэм яIэу зэригъэсэным.
Абы папщIэ егъэджакIуэм Iэзэу къигъэсэбэпырт Iэмал нэхъыфIхэр: урок-семинархэр, зачетхэр, тхылъеджэхэм я зэIущIэхэр, анэдэлъхубзэмрэ литературэмрэ ятеухуа пшыхьхэр, адыгэ тхакIуэхэм я гъащIэм, я лэжьыгъэм теухуа гупжьейхэр. Адыгэбзэмрэ литературэмрэ еджакIуэхэм нэхъыфIу ялъагъун, ящIэн папщIэ Нинэ илъэс къэс школым къыщызэригъэпэщырт абы теухуа тхьэмахуэхэр. Абыхэм хэтт пэщIэдзэ, нэхъыжь классхэм щIэсхэр, школым щылажьэ егъэджакIуэхэр. А зэманым школым щрагъэкIуэкIырт дерс зэIухахэр, дэфтэр нэхъыфIхэм, изложенэ, сочиненэ купщIафIэхэм я гъэлъэгъуэныгъэхэр, зэпеуэ зэмылIэужьыгъуэхэр.
Апхуэдэхэм деж еджакIуэхэм усэхэр, таурыхъхэр, хъыбархэр, хъуэхъухэр, жыIэгъуэхэр, псалъэ Iущхэр, шэрыуэхэр нэхъ дахэу, екIуу жыIэнымкIэ я зэфIэкIыр къагъэлъагъуэрт.
Нинэ и IэщIагъэм зэрыхуэIэижьыр я фIыщIэт ар Нартан школым щезыгъэджа, адыгэбзэмрэ литературэмрэ фIыуэ езыгъэлъэгъуа Урыс МуIэед, институтым къыщыдэлэжьа щIэныгъэлIхэу Урыс Хьэталий, АбытIэ Мухьэб, Нало Ахьмэдхъан сымэ. Бзылъхугъэм и зэфIэкIри и Iэзагъри хуэунэтIат дерсыр щригъэкIуэкIым деж дэтхэнэ еджакIуэри лэжьыгъэм зэрыхишэным. Зы дакъикъи пщIэншэу игъэкIуэдыртэкъым Нинэ еджакIуэхэр имыгъэгупсысэу, имыгъэлажьэу.
Нинэ адыгэбзэмрэ литературэмкIэ лажьэ методикэ зэгухьэныгъэм и унафэщIти, къыдэлажьэхэм я дерсхэм куэдрэ щIэст, абыхэм дэIэпыкъуэгъу яхуэхъурт, езыми абыхэм щилъагъу щIэщыгъуэ гуэрхэр и дерсхэм къыщигъэсэбэпырт.
Сэ Нинэ и дерс куэд сыщIэсащ, ауэ ар хуэмыхьэзыру классым щIыхьауэ сщIэжыркъым. Зэи зыщигъэгъупщэртэкъым сабийм нэмысу, хабзэу хэлъын хуейр. Абы и псалъэмакъым мычэму къыхигъэщхьэхукIырт щIалэ цIыкIум хэлъын хуей хьэл-щэныр, хъыджэбз цIыкIум зэрихьапхъэ хабзэхэр зыухэдэр. Ахэр хуигъасэрт адэ-анэхэм, нэхъыжьхэм, нэхъыщIэхэм, Хэкум хуаIэн хуей лъагъуныгъэм. Зи унафэщI классыр сытым дежи я еджэджэкIи, я щэнкIи школ псом къахэщырт. Ар къызыхэкIыр, абыкIэ нэхъ дэIэпыкъуэгъу хъур адэ-анэхэм пыщIэныгъэ зэрахуиIэрт.
Сабийр егъэджэным, гъэсэным къыдэкIуэу, школ гъащIэми жыджэру хэтт. 50 - 60 гъэхэм школхэм джэд, тхьэкIумэкIыхь, былым, шылэ хьэпIацIэ ягъашхэу щыщытам, егъэджакIуэр жыджэру хэтащ абыи. Колхоз губгъуэм сабийхэр щыщылажьэкIэ, абы и классырт япэ итыр. АбыкIэ сабийхэм я гъэсэныгъэр иригъэфIакIуэрт, лэжьыгъэр фIыуэ ялъагъуу къигъэтэджырт. Езыри школым пхъэнкIакIуэу, лъэсакIуэу щылажьэхэм дэIэпыкъуэгъу яхуэхъурт: щеджэ пэшыр гъэ еджэгъуэм хуэгъэхьэзырынымкIэ, школ хьэкур гъэплъынымкIэ, ар зэрагъэплъын пхъэр къутэнымкIэ, псы къэхьынымкIэ, классыр къэлъэсынымкIэ, школ пщIантIэр къабзэу зехьэнымкIэ, нэгъуэщIхэмкIи. Абы къыдэкIуэу, Нинэ еджакIуэхэм я нэгу зригъэужьырт: гъэмахуэ, щIымахуэ зыгъэпсэхугъуэхэм ахэр щIыпIэ куэдым зыплъыхьакIуэ ишэрт.
Апхуэдэу цIыкIухэр ишат Налшык, Москва, Киев, Тбилиси, Краснодон, ди щIыпIэ дахэхэм, нэгъуэщIхэми. Къалэхэм сабийхэм щаригъэлъагъурт тхыдэм теухуа фэеплъхэр, зэджа тхылъхэм хэт лIыхъужьхэм ятеухуауэ хъыбархэр зыщIэлъ музейхэм, библиотекэхэм, абыхэм епха щIыпIэхэм ишэрт.
Нинэ жыджэру хэтт школым, къуажэм, районым щекIуэкI жылагъуэ Iуэхухэм. Ар куэдрэ лэжьащ школым и комсомол, парт пэщIэдзэ организацэхэм я секретару, профсоюз комитетым и унафэщIу. Езыр сытым дежи нэжэгужэт, махуэшхуэхэм иращIэкIыну Iуэхухэр зыгъэхьэзырыр Нинэт. «ЦIыхур гугъу ехьу щылажьэкIэ, зигъэпсэхун хуейщ», - жиIэрт абы. Нинэ иригъэджа, гъуэгу тэмэм тригъэува еджакIуэхэм школыр къауха нэужьи, гулъытэншэу къигъанэртэкъым, ахэр дэнэ щымыIэми пыщIэныгъэ яхуиIэт. Абы иригъэджахэм къахэкIащ инженерхэр, дохутырхэр, экономистхэр, агрономхэр, политик икIи унафэщI гъуэзэджэхэр, егъэджакIуэ IэкIуэлъакIуэхэр, журналистхэр.
Псом хуэмыдэу Нинэ щыгуфIыкIырт егъэджакIуэ IэщIагъэр къыхэзыхахэу ехъулIэныгъэ яIэу лажьэхэм. Абыхэм ящыщщ Семэн Владимир, Хьэбылэ Тосэ, Жэрыщты Фусэ, Хьэщыкъуейхэ Светэрэ Ларисэрэ, Джэрмэншык школыр къаухауэ, абы щылэжьэну зыгъэзэжа куэд.
Емызэшу, псэемыблэжу егъэджэныгъэ IэнатIэм зэрыпэрытам, и ехъулIэныгъэхэм папщIэ Нинэ къыхуагъэфэщащ РСФСР-м «ЦIыхухэм щIэныгъэ егъэгъуэтынымкIэ и отличник» дамыгъэр, «Лэжьыгъэм и ветеран» медалыр, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм ЦIыхубэм щIэныгъэ егъэгъуэтынымкIэ и министерствэмрэ ЩIэныгъэм и лэжьакIуэхэм я профсоюзым и обкомымрэ я ЩIыхь тхылъхэр, зэхьэзэхуэм зэрыщытекIуам щыхьэт техъуэ тхылъхэр, администрацэхэм къабгъэдэкI фIыщIэ тхылъхэр.
Нинэ къуажэ Советым и депутату щыщытам цIыхухэм пщIэ къыхуащIырт, и пщэ къралъхьэ къалэнхэр жыджэру игъэзащIэрт. А псори къалъытэри, 1973 гъэм Советым и тхьэмадэу хахащ ар къуажэдэсхэм. А лэжьыгъэ мытыншым Нинэ илъэситхукIэ пэрытащ, къуажэр зэIузэпэщ щIыным, цIыхухэм зыхуей-зыхуэфI ягъуэтыным и къарури, и щIэныгъэри, и акъылри къыхуигъэсэбэпащ».
